AMEA FİZİKA-RİYAZİYYAT və TEXNİKA ELMLƏRİ BÖLMƏSİNİN 2012-ci ildəki ELMİ və ELMİ-TƏŞKİLATİ  FƏALİYYƏTİ HAQQINDA HESABAT

 

Yanvarın 11-də Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunda AMEA Rəyasət Heyətinin növbəti iclası keçirilmişdir.

AMEA Fizika-Riyaziyyat və Texnika Elmləri Bölməsinin (FRTEB) 2012-ci il üçün hesabatına həsr olunmuş iclasda AMEA-nın prezidenti, akademik Mahmud Kərimov gündəlikdəki məsələlər barədə məlumat vermişdir.

Sonra AMEA FRTEB-in akademik-katibi, akademik Akif Hacıyev bölmə institutlarının 2012-ci ildə elmi və elmi-təşkilati fəaliyyəti haqqında hesabat məruzəsi ilə çıxış etmişdir (Məruzəni diqqətinizə təqdim edirik).

 

Elmi-tədqiqat planlarının icrası barədə məlumat

 

2012-ci ildə AMEA Fizika-Riyaziyyat və Texnika Elmləri Bölməsinin (FRTEB) müəssisələrində Bölmənin elmi istiqamətləri üzrə 26 problemə aid 82 mövzu üzrə 349 tədqiqat işi aparılmışdır.

2012-ci ildə 40 elmi-tədqiqat işinin nəticəsinin xalq təsərrüfatına tətbiqi üçün zəruri tədbirlər görülmüş, 30 nəticə artıq tətbiq olunmuşdur. "Azərbaycan MEA elmi müəssisələrinin başa catdırılmış elmi-tədqiqat və təcrübə-konstruktor işlərinin 2012-ci il üçün tətbiq planı"na Bölmə müəssisələrinin 31 işi (14-ü keçici) daxil edilmişdir. İşlər plan həcmində yerinə yetirilmişdir. 3 tətbiqi müqavilə üzrə 73260  manatlıq iş görülmüş, bu vəsait Bölmənin müəssisələrinin hesabına köçürülmüşdür.

Hesabat ilində Bölmənin müəssisələri Respublika Prezidenti tərəfindən təsdiq edilmiş aşağıdakı Dövlət Proqramları çərçivəsində ölkənin elm tutumlu problemlərinin həllində iştirak etmişlər:

-"2008-2012-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında təhsil sisteminin informasiyalaşdırılması üzrə Dövlət Proqramı";

-"Azərbaycan Respublikasında Biometrik eyniləşdirmə sisteminin yaradılması üzrə 2007-2012-ci illər üçün Dövlət Proqramı";

-"Məşğulluq strategiyasının icrası üzrə 2007-2010-cu illər üçün Dövlət Proqramı";

-"2008-2015-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında yoxsulluğun azaldılması və davamlı inkişafı Dövlət Proqramı";

-"2008-2015-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında əhalinin ərzaq məhsulları ilə etibarlı təminatına dair Dövlət Proqramı";

-"Azərbaycan Respublikasında rabitə və informasiya texnologiyalarının inkişafı üzrə 2010-2012-ci illər üçün Dövlət Proqramı (Elektron Azərbaycan)";

-"Azərbaycan Respublikasında 2010-2011-ci illərdə "Elektron hökumət"in formalaşdırılması üzrə Fəaliyyət Proqramı":

-"Yanacaq Enerji Kompleksinin inkişafı (2005-2015-ci illər) üzrə Dövlət Proqramı";

-"Alternativ və bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə üzrə Dövlət Proqramı".

Bundan əlavə, "Azərbaycan Respublikasında 2009-2015-ci illərdə elmin inkişafı üzrə Milli Strategiya" və "Azərbaycan Respublikasında 2009-2015-ci illərdə elmin inkişafı üzrə Milli Strategiyanın həyata keçirilməsi ilə bağlı Tədbirlər Planı"nda nəzərdə tutulan tədbirlər planauyğun şəkildə icra edilir.

Respublikada elmin vahid konsepsiya əsasında inkişaf etdirilməsi məqsədilə Bölmədə Respublika Elmi Tədqiqatların Təşkili və  Əlaqələndirilməsi Şurasının Bölmənin elmi istiqamətləri üzrə 6 Problem Şurası fəaliyyət göstərir: "Riyaziyyat", "Mexanika", "Fizika", "Kibernetika, informasiya texnologiyaları və texnika", "Energetikanın kompleks problemləri", "Nüvə tədqiqatları". Hesabat ilində Şuralar mütəmadi müzakirələr aparmış, elmi-tədqiqat planlarını, mövzularını  və s. müzakirə etmişlər. Bölmənin elmi istiqamətləri üzrə problemlərin Şuralar arasında bölgüsünə dair tövsiyələrini vermişlər.

25 dekabr 2012-ci il tarixinə olan vəziyyətə görə, Bölmənin müəssisələrində 1905 nəfər işçi çalışır ki,  bunlardan 1060 nəfəri elmi işçidir. Elmi işçilərin 173 nəfəri elmlər doktoru, 463 nəfəri isə fəlsəfə doktorudur. Bölmədə  16   akademik,  22  müxbir üzv çalışır.

Bu il Bölmə əməkdaşları 12 monoqrafiya (9-u xaricdə), 15 kitab, 9 dərslik və vəsait  nəşr etdirmiş,  43 dissertasiya işini müdafiə etmiş (5 e.d., 38 f.d.), 38 işi isə (9 e.d., 29 f.d.) müdafiəyə hazırlamışlar. Patent almaq üçün 26 iddia sənədi vermiş, 15 patent almışlar. Bu patentlərin 4-ü ABŞ və Rusiya Federasiyası patentidir. Patentlərin müəllifləri Bölmənin əməkdaşlarıdır.

2012-ci ildə alimlərimiz 1289 məqalə, onlardan 706-sı nüfuzlu xarici elmi jurnallarda (o cümlədən 327-si SCİ jurnallarında) nəşr etdirmişlər.

Bölmədə 62 doktorant təhsil alır, onlardan 37-si əyani, 25-i qiyabi. Bu il 8 doktorant təhsilini başa vurmuş, onlardan 4-ü dissertasiya işini yekunlaşdırmışdır.  Bundan əlavə, Bölmə müəssisələrində 126 nəfər mütəxəssis dissertant kimi elmi-tədqiqat işi aparır. Hesabat dövründə 17 mütəxəssis dissertanturanı bitirmiş, onlardan 5-i dissertasiya işini yekunlaşdırmışdır.

Hesabat dövründə Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsinin "Sənaye Mülkiyyəti, İxtiralar, Faydalı Modellər, Sənaye Nümunələri" rəsmi bülleteninin müxtəlif saylarında əməkdaşlarımızın ixtiraları haqqında müvafiq məlumatlar dərc olunmuşdur.

 

FRTEB-in ELMİ-TƏŞKİLATİ FƏALİYYƏTİNİN TƏSNİFATI

 

Büronun fəaliyyəti

 

2012-ci ildə Bölmənin 9 Ümumi Yığıncağı və Büronun 10 iclası keçirilmişdir. Bölmənin Büro iclaslarında Respublika Prezidentinin, AMEA Rəyasət Heyətinin aidiyyətli qərar və sərəncamlarının icrası, institutların elmi-tədqiqat planları, struktur dəyişiklikləri, kadr məsələləri, yubileylər, təltiflər, nəşr fəaliyyəti, konfrans və simpoziumların keçirilməsi, Dövlət proqramlarının Tədbirlər planının icrası, ezamiyyətlər, elmi şuraların fəaliyyəti, elm və texnikanın yeni nailiyyətləri, birgə elmi-texniki əməkdaşlıq və s. məsələlər müzakirə olunmuşdur.

Hesabat ilində Respublika Prezidentinin AMEA, o cümlədən Bölmə müəssisələrində iş şəraitinin yaxşılaşdırılması barədə verdiyi sərəncamların icrası, AMEA-ya seçkilərin keçirilməsi, qrant layihələrinin icrası, SCİ jurnallarında nəşrlərin sayının artırılması, doktoranturaya və dissertanturaya qəbul kimi məsələlər Büroda mütəmadi müzakirə olunmuşdur. Bunlardan aşağıdakıları qeyd etmək olar:

-  AMEA-ya seçkilərin keçirilməsi ilə bağlı verilmiş elana əsasən sənədləri qəbul edilmiş namizədlərin məruzələri Bölmənin Ümumi yığıncaqlarında dinlənilmişdir.

- Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İ.H.Əliyevin sərəncamlarına əsasən Rəsədxanada yenidənqurma işləri davam etdirilmiş, 10 ədəd bir- və ikimərtəbəli binaların tikintisi başa çatdırılmış, abadlıq işləri aparılmış, kommunikasiya xətləri çəkilmişdir. Teleskopların binalarında əsaslı təmir-tikinti işləri, ətrafında abadlıq və s. işlər yerinə yetirilmiş, 2010-2011-ci illərdə təhvil verilmiş obyektlərdə aşkar olunmuş bəzi çatışmazlıqlar aradan qaldırılmışdır. Hazırda 2 metrlik teleskopun modernləşdirilməsi və avtomatlaşdırılması layihəsi Çexiya Respublikasının mütəxəssisləri tərəfindən icra edilir. Bundan əlavə, ŞAR-ın əməkdaşları tərəfindən Seyss-600 teleskopu üçün 17 dəqiqə faydalı görüş sahəsinə malik ponoram fotometr-polyarimetr hazırlanmışdır. Nəzərdə tutulan işlər yerinə yetirildikdən sonra teleskopda aparılan müşahidələr xeyli dərəcədə asanlaşacaq və daha keyfiyyətli müşahidə materiallarının alınmasına imkan yaranacaqdır.

- AMEA Fizika İnstitutunda aparılan təmir işləri başa çatdırılmış, unikal və müasir cihazlar işçi vəziyyətə gətirilərək birgə istifadəyə verilmişdir. İnnovasiya proqramı çərçivəsində pilot sektorunun formalaşmasının birinci mərhələsi başa çatmışdır. Topoloji izolyatorlar, ferritlər, tezliyin qeyri-koherent çevrilməsi üçün materiallar, fotovoltavika üçün yeni materiallar və ifratqəfəs əsaslı infraqırmızı şüalanma detektorları üzrə tədqiqatlara başlanılmışdır. Tədqiqatların eksperimental hissəsi ellipsometrik və konfokal lazer spektroskopiyası prinsiplərinə əsaslanan dəqiq optik avadanlıq vasitəsilə ultrabənövşəyi - orta infraqırmızı spekral sahədə aparılır. Nəzəri tədqiqatlar sıxlığın funksionalı üsuluna əsaslanan proqram paketi vasitəsilə qismən formalaşmış kompüter klasterinin bazasında aparılır. Alınan nəticələr, paralel olaraq, artıq işə salınmış skanlayıcı zond mikroskopiyası prinsiplərinə əsaslanan avadanlıq vasitəsilə aparılan ölçmələrlə təsdiqlənir.

- AMEA İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunda yenidənqurma işləri davam etdirilmiş, yeni konfrans zalı, iş otaqları, kompüter zalı istifadəyə verilmiş, kompüter klasterinin 24 saatlıq iş rejimi üçün zəruri texniki şərait təmin edilmiş, 24 saatlıq fasiləsiz rejimdə, bulud hesablamaları, hostinq və s. on-line xidmətlərin göstərilməsinə başlanılmışdır.

- 2012-ci ildə Bölmə institutlarının iş şəraitinin  yaxşılaşdırılması və yeni yaradılan laboratoriyaların yerləşdirilməsi üçün Radiasiya Problemləri İnstitutuna  daha iri bina ayrılmış, onun hazırda istifadəsində olan bina Riyaziyyat və Mexanika İnstitutuna verilmişdir. Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasının Bakı şöbəsinin də iş səraitinin yaxşılaşdırılması üçün  Radiasiya Problemləri İnstitutuna  ayrılmış binanın tam bir mərtəbəsində yerləşdirilməsi nəzərdə tutulmuşdur.  Nəticədə Riyaziyyat və Mexanika İnstitutu, yaradıldığı gündən ilk dəfə olaraq öz binasına malik olacaqdır. Bundan əlavə, İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunda da iş şəraitinin yaxşılaşdırılması üçün imkan yaranacaqdır.  Bu məsələlər son 10 il ərzində hər il Bölmənin  "Hesabatları" barədə AMEA Rəyasət Heyətinin qərarlarında çatışmazlıqlar kimi qeyd olunurdu.

- Alimlərimizin SCİ jurnallarında nəşr etdirdiyi məqalələrin sayının mütləq və nisbi dinamikasının dayanıqlı müsbət olması xüsusilə diqqət mərkəzində olmuşdur. Hesabat ilində Bölmə üzrə dövri elmi jurnallarda nəşr olunmuş məqalələrin ümumi sayının SCİ jurnallarda nəşr olunmuş məqalələrin sayına nisbəti 3.9, Şamaxı Astrofizika Rəsədxanası üzrə 10.5, Kibernetika İnstitutu üzrə 8.6, Radiasiya Problemləri İnstitutu üzrə 7.1, İnformasiya Texnologiyaları İnstitutu üzrə 2.7, Riyaziyyat və Mexanika İnstitutu üzrə 2.7, Fizika İnstitutu üzrə 1.9 olmuşdur. Bu dinamika son 5 il ərzində dayanıqlı müsbətdir. Bu rəqəmin bir göstərici kimi son illər ərzində həm mütləq, həm də nisbi olaraq daim artması xüsusilə diqqətəlayiqdir.

 

Konfranslar və simpoziumlar

 

Hesabat ilində Bölmə əməkdaşlarının sədrliyi və təşkilatçılığı ilə aşağıdakı beynəlxalq və respublika səviyyəli konfranslar keçirilmişdir:

- Akademik İ.İbrahimovun 100 illik yubileyinə həsr olunmuş "Funksiyalar nəzəriyyəsi və harmonik analizin problemləri" mövzusunda beynəlxalq konfransı, Bakı;

- "Üçqat və çoxqat birləşmələr üzrə İCTMC-18" mövzusunda beynəlxalq konfrans, Zalsburq, Avstriya;

- "Energetikanın texniki və fiziki problemləri-TPE 2012" mövzusunda VIII konfrans, Piteşti, Rumıniya;

- "Kibernetikanın və informatikanın problemləri-PCİ-2012" mövzusunda IV beynəlxalq konfrans, Bakı;

- "Nüvə enerjisinin dinc məqsədlərlə istifadəsi perspektivləri" mövzusunda beynəlxalq konfrans, Bakı;

-"Nüvə elmləri və onun tətbiqi aspektləri" mövzusunda beynəlxalq konfrans, Səmərqənd, Özbəkistan;

-"Ekologiya və həyat fəaliyyətinin mühafizəsi" mövzusunda VII beynəlxalq konfrans, Sumqayıt;

-"Yüksək texnologiya üçün materialşünaslıq və informatika" mövzusunda MİSHT-2012 beynəlxalq konfransı, Bakı;

- "Elektron texnikasının funksional materiallarının problemləri", EABA Elmi Şurası, Bakı;

- "Elektron elm problemləri" mövzusunda I Respublika elmi-praktiki konfransı, Bakı;

- "Riyaziyyatın tətbiqi məsələləri və yeni informasiya texnologiyaları" mövzusunda II Respublika konfransı;

-"Elektron Naxçıvan-7: lokal şəbəkədə İKT-dən istifadə imkanları" mövzusunda beynəlxalq simpozium.

Bundan əlavə, əməkdaşlarımız Azərbaycan Respublikası Prezidentinin və BMT Baş Katibliyinin təşkil etdiyi nüfuzlu Humanitar Forum və İnternet Forumun işində fəal iştirak etmişlər.

Bölmənin əməkdaşları ABŞ, Kanada, Yaponiya, Koreya, Almaniya, Fransa, İngiltərə, Belçika, İtaliya, Türkiyə, Çexoslovakiya, Rusiya, Ukrayna, Latviya, Polşa və s. ölkələrdə keçirilən Beynəlxalq konfranslarda plenar məruzələrlə çıxış exmişlər. Bir sıra hallarda ezamiyyət xərclərini ödəmək üçün maliyyə vəsaiti məhdud olduğundan tezisləri qəbul olunan əməkdaşların konfranslarda iştirak etmək imkanları olmamışdır.

 

Cari ildə Bölmədə aşağıdakı elmi jurnallar nəşr olunmuşdur:

1.Azərbaycan MEA "Xəbərləri" jurnalının Fizika-texnika və riyaziyyat elmləri  seriyasının;

1.1. "Riyaziyyat və Mexanika" buraxılışının 3 nömrəsi,

1.2. "İnformatika və idarəetmə prosesləri" buraxılışının 2 nömrəsi,

1.3. "Fizika və astronomiya" buraxılışının 2 nömrəsi,

2. "Azərbaycan MEA RMİ-nin Əsərləri"nin 3 nömrəsi,

3. "Fizika" jurnalının 3 nömrəsi,

4. "Energetikanın problemləri jurnalı"nın 3 nömrəsi,

5. "Azərbaycan Astronomiya jurnalı"nın 4 nömrəsi,

6. "Tətbiqi və hesablama riyaziyyatı" jurnalının 2 nömrəsi,

7. "Sun and Geosphere" jurnalının 2 nömrəsi,

8.  "İnformasiya texnologiyaları problemləri" jurnalının 1 nömrəsi,

9.  "İnformasiya cəmiyyəti problemləri" jurnalının 1 nömrəsi,

10. "Azərbaycan riyaziyyat jurnalı"nın 2 nömrəsi.

Jurnalların bir hissəsi ingilis dilində çap olunmuşdur. Azərbaycanla yanaşı, xarici ölkə müəlliflərinin də məqalələri bu jurnallarda çap olunub. Jurnallar xaricdə referatlaşdırılır.

Hesabat ilində alimlərimizin 35 elmi və elmi-texniki qrant layihəsi müsabiqə qalibi olmuşdur. 2013-cü ildə icra olunmağa başlanılacaq bu layihələrin maliyyələşməsi üçün müxtəlif fondlardan  7 500 000 $-dan artıq vəsaitin ayrılmasını nəzərdə tutan müqavilələr artıq müvafiq qaydada imzalanmışdır. Bundan əlavə, 2012-ci ildə tədqiqatların aparılması, yeni avadanlıqların alınması, konfransların keçirilməsi və s. məqsədlər üçün Bölmə müəssisələrində icra olunan 50-dan artıq qrant, birgə əməkdaşlıq, tətbiq və s. layihələri üzrə AMEA-dan kənar qurumlardan (o cümlədən xarici) ayrılmış 5.000.000 $-dan çox vəsait il ərzində artıq istifadə olunmuşdur.

 

FRTEB-in beynəlxalq əlaqələri və qrantlar

 

Beynəlxalq əlaqələr

 

Hesabat ilində Bölmənin müəssisələrində beynəlxalq əlaqələr ənənəvi olaraq  konfransların təşkili və elmi məruzələr, kollektiv və ikitərəfli əməkdaşlıq - birgə nəzəri və təcrübi tədqiqatların aparılması, tenderlərdə və qrant layihələrində iştirak, yeni cihaz, avadanlıq və texnologiyaların mənimsənilməsi və tətbiqi, kadr hazırlığı və s. məsələləri əhatə etmişdir. Bu sahədə çoxsaylı qarşılıqlı qısa və uzunmüddətli ezamiyyə və qrant səfərləri olmuşdur. Təşkil olunmuş beynəlxalq konfranslarda və digər tədbirlərdə Nobel mükafatı laureatları, tanınmış alimlər iştirak etmiş, xarici ölkələrin elmi-tədqiqat müəssisələrinin rəhbərləri və məsul işçiləri institutlarımızda görüşlər keçirmiş, müzakirələr aparmışlar. İnstitutlarımızın rəhbərləri və alimlərimiz də xarici ölkələrdə olmuş, zəruri görüşlər keçirmiş, müzakirələr aparmışlar.

- AMEA-nın Radiasiya Problemləri İnstitutunda Atom Enerjisi üzrə Beynəlxalq Agentliyin (AEBA) Texniki Əməkdaşlıq Proqramı Çərçivəsində "Radiasiyalı proseslərin imkanlarının genişləndirilməsi-sterilizasiya qurğusunun yaradılması" layihəsi və AR Nazirlər Kabinetinin Sərəncamı ilə eyniadlı layihə üzrə ilkin işlərin aparılmasına başlanmışdır. Hazırda kompleksin kommunikasiya xətləri qurulur;

- CERN-də (İsveçrə) AMEA Fizika İnstitutunun əməkdaşlarının da iştirak etdikləri layihə çərçivəsində Böyük Adron Kollayderinin ATLAS detektorunda proton-proton toqquşmalarında, elektrozəif simmetriyanın spontan pozulmasına və zərrəciklərin kütlə qazanma mexanizmlərinə cavabdeh olan Standart Modelin Xiqqs bozonu aşkar edilmişdir. Fizika İnstitutu bununla əlaqədar "Xatirə nişanı" ilə təltif olunmuşdur;

- ŞAR-da 2 metrlik teleskopun modernləşdirilməsi və avtomatlaşdırılması layihəsi  Çexiya Respublikasının mütəxəssisləri tərəfindən icra edilir;

- AMEA Kibernetika İnstitutunda təklif edilmiş Noise texnologiyaları və texniki vasitələr əsasında Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyinin dəstəyi ilə yaradılmış və zəlzələlərin təhlükələrini minimallaşdırmağa yönəmli kompleks test sınaqlarının keçirilməsi üçün bir sıra xarici ölkələrin aidiyyətli mütəxəssislərinin istifadəsinə də təqdim olunmuşdur.

- m.üzv A.Məlikov "American Journal of Operation Research" jurnalının Baş redaktoru seçilmişdir.

- i.e.d., prof. Q.İmanov İspaniyanın İqtisadiyyat və Maliyyə Kral Akademiyasının xarici üzvü seçilmişdir.

 

Qrantlar

 

Hesabat ilində icra olunan və icraya hazırlanmış beynəlxalq və respublika qrant layihələrindən aşağıdakıları qeyd etmək olar:

1.Avropa Birliyinin ERA-WIDE Yeddinci Çərçivə Proqramının (FP7) qrantı

"Azərbaycan və Avropa Elmi Tədqiqatlar Məkanı arasında Əməkdaşlığın Dəstəklənməsi və Təkmilləşdirilməsi"( PRİMA-ERA). Qrant sazişi ¹ 29 4965. Layihənin koordinatoru: f.d. E.A. Məmmədov. Layihənin icra müddəti: 2012-2014-cü illər.  Məbləği: 500 000 İ

2. STCU, Ukrayna Elmi Texniki Mərkəzi. "Halkopirit quruluşlu Cu(InGa)(SSe)2

materiallar əsasında nazik təbəqəli günəş elementlərinin alınması və tədqiqi" adlı layihə. Rəhbər: N.N.Mursaqulov.  Layihənin icra müddəti: 2012-2014-cü illər. Məbləği: 117 863 İ.

3. ARDNŞ-in Elm Fondu, "Cənubi Qafqaz və Xəzər dənizi hövzəsində istismarı dayandırılmış neft quyularından seysmoakustik kanal kimi istifadə etməklə anomal seysmik proseslərin Robust-Noise Monitorinq Stansiyaları Şəbəkəsinin yaradılması" layihəsi. Rəhbər; Paşayev F.H.  Layihənin icra müddəti: 2012-2014-cü illər.  Məbləği: 320 000 AZN.

4.ARDNŞ-in Elm Fondu "Ştanqlı dərinlik nasoslu neft quyularının vattmetroqramlarının Robust-Noise analizi əsasında yeni nəsil nəzarət, diaqnostika və idarəetmə sistemlərinin yaradılması" layihəsi. Rəhbər: A.H.Rzayev.  Layihənin icra müddəti: 2012-2014-cü illər.  Məbləği: 310 000 AZN.

5.ARDNŞ-in Elm Fondu, "Torpaqların neftlə çirklənməsinin proqnoz sisteminin işlənməsi" layihəsi. Rəhbər: Ə.B.Paşayev. Layihənin icra müddəti: 2012-2014-cü illər.  Məbləği: 90 000 AZN.

6. ARDNŞ-in Elm Fondu, "Durğun neft sahələrinin təyini, istismar və vurucu quyuların optimal yerləşdirilməsi üçün alqoritmlər və proqram təminatı" layihəsi. Rəhbər: S.Ə.Əliyev. Layihənin icra müddəti: 2012-2014-cü illər. Məbləği: 160 000 AZN.

7. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu, "Yüksək texnologiyalar üçün yeni materiallar və cihaz strukturu". Layihənin müddəti: 2010-2012-ci illər. Məbləği: 3 000 000 AZN.

8. Avropa Birliyinin FP7-PEOPLE- 2010-İRSES-269 qrantı. Layihənin müddəti: 2010- 2013-cü illər. Məbləği: 240 000 avro.

9. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu, "Təbii radioaktiv radium izotoplarını ayırmaq üçün yeni  effektiv sorbentlərin alınması və onların sorbsiya qanunauyğunluqlarının tədqiqi". Layihənin müddəti: 2011-2012- ci illər. Məbləği: 100 000 AZN.

10.Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu, "Azərbaycanda milli elmi informasiya resursları və elmi istinad indeksinin formalaşdırılması mexanizmlərinin işlənməsi". EİF qrantı. Layihənin müddəti: 2011-2012- ci illər. Məbləği: 130 000 AZN.

11.TUBİTAK "Harmonik analizin operatorları yeni tip fəzalarda: ümumiləşmiş Morri fəzaları və ümumiləşmiş dəyişkən üstlü Morri fəzaları və bəzi tətbiqləri" layihəsi. Rəhbər: V.S.Quliyev Layihənin icra müddəti: 2012-2014-cü illər. Məbləği: 120 000 YTL.

 

Bölmənin fəaliyyətində olan problemlər və çatışmazlıqlar

 

FRTEB və onun ayrı-ayrı müəssisələrində  2012-ci ildə əldə olunan nailiyyətlərlə yanaşı, çatışmazlıqlar və həll olunmamış problemlər də vardır. Bunlardan aşağıdakıları qeyd etmək olar:

-ŞAR-da aparılmış müasir tikinti və yenidənqurma işlərinə rəğmən müasir mikroavtobusun olmaması beynəlxalq əlaqələr sayəsində Rəsədxanaya gələn xarici alimlərin Bakıda qarşılanmasında və Pirquluya  yola salınmasında əlavə çətinliklər yaradır. Qazanxanalar işə  salınıb, lakin qazın ödənişi üçün vəsait ayrılmayıb. Kiçik teleskopların avtomatlaşdırılması və modernləşdirilməsinə ehtiyac vardır;

-Bölmənin hələ 2002-ci ildəki elmi və elmi-təşkilati fəaliyyətinin yekunları haqqında AMEA Rəyasət Heyətinin qərarında qeyd olunduğu kimi respublikada yeganə Güclü Qamma Qurğuları Kompleksinin radioizotop mənbələri yenidən yüklənməli, ehtiyat hissələri alınmalıdır. Maliyyə vəsaitinin  çatışmazlığı üzündən 2012-ci ildə də bu qərar yerinə yetirilməmişdir. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə Atom Enerjisi üzrə Beynəlxalq Agentliyə İzotop mənbələrinin yeniləşdirilməsi üzrə vəsait ayrıldığını və mənbələrin 2013-cü ildə nəql üçün hazır olduğunu nəzərə alaraq İnstitutun güclü qamma qurğuları yerləşən Əhmədli bazasının əsaslı təmiri vacibdir;

-Radiasiya Problemləri İnstitutunun Alternativ enerji mənbələri üzrə təcrübi sınaq sahəsi 2012-ci ildə Akademiya şəhərciyində yenidənqurma işləri ilə əlaqədar sökülmüşdür. Lakin bu sahədə aparılan tədqiqat işləri Dövlət Proqramının Tədbirlər planına daxildir. Bu səbəbdən təcrübi sınaq sahəsinin bərpası tədqiqatların davam etdirilməsi üçün vacibdir;

-Bu il də əməkdaşların elmi konfranslarda iştirakını təmin etmək məqsədilə ayrılan ezamiyyət xərclərinin az olması müəyyən çətinliklər yaratmışdır;

-Elmi işçilərin orta aylıq əmək haqqının respublika üzrə orta əmək haqqından da aşağı olması institutlara gənc kadrların gəlməsinə böyük maneçilik törətməkdədir.

- Elmlər doktoru elmi dərəcəsi üzrə doktorant və dissertantların hazırlanması məsələsində müəyyən çatışmazlıqlar mövcuddur: - bu dərəcə üzrə əyani təhsil alan  doktorantlara veriləcək aylıq təqaüdün və onların elmi məsləhətçilərinə verilməli ödənişin miqdarı, doktoranturaya qədər onların tutduğu ştatın saxlanılıb-saxlanılmaması məsələləri qanuniləşdirilməmişdir. Belə vəziyyət elmlər  doktorlarının hazırlanmasına maneçilik törədir;

-İnstitutların əksər laboratoriyalarında tədqiqat cihazları və digər avadanlıqlar mənəvi və fiziki cəhətdən köhnələrək sıradan çıxmışdır. Bu, müasir  səviyyədə tədqiqat işlərinin aparılmasına ciddi maneçilik törədir.

 

***

 

Hesabat məruzəsi ilə bağlı müzakirələrdə akademiklər Arif Həşimov, İsmayıl İbrahimov, Telman Əliyev, AMEA-nın müxbir üzvləri Rasim Əliquliyev, Adil Qəribov, Asəf Hacıyev, Əyyub Quliyev, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru Nazim Məmmədov çıxış edərək öz fikir və təkliflərini bildirmiş, bölmənin illik hesabatını yüksək qiymətləndirmişlər.

AMEA Rəyasət Heyəti Fizika-Riyaziyyat və Texnika Elmləri Bölməsinin 2012-ci ildəki elmi və elmi-təşkilati fəaliyyəti haqqında hesabatını dinlədikdən və müzakirə etdikdən sonra əldə olunmuş mühüm nəticələrin AMEA-nın illik hesabatına daxil edilməsi və hesabatın təsdiq olunması haqqında qərar qəbul etmişdir.

 

 

Elm.- 2013.- 23 yanvar.- S.2-3.