AMEA YER ELMLƏRİ BÖLMƏSİNİN 2012-ci ildəki ELMİ VƏ ELMİ-TƏŞKİLATİ FƏALİYYƏTİNİN YEKUNLARI HAQQINDA HESABAT

Yanvarın 18-də Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) Rəyasət Heyətində Yer Elmləri Bölməsinin (YEB) və Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzinin (RSXM) 2012-ci il üçün hesabatına həsr olunmuş iclas keçirilmişdir.

Tədbir iştirakçıları əvvəlcə Rəyasət Heyətinin foyesində Bölmə institutlarının 20 ildə əldə etdikləri elmi nailiyyətləri əks etdirən sərgi ilə tanış olmuşlar.

Elmi müəssisə rəhbərlərinin, alim və mütəxəssislərin iştirak etdiyi iclası giriş sözü ilə açan AMEA-nın prezidenti, akademik Mahmud Kərimov gündəlikdəki məsələlər barədə məlumat vermişdir.

Sonra AMEA YEB-in akademik-katibi, akademik Arif İsmayılzadə Bölmə institutlarının 2012-ci ildəki elmi və elmi-təşkilati fəaliyyəti haqqında hesabat məruzəsi ilə çıxış etmişdir (Məruzəni diqqətinizə təqdim edirik).

AMEA Yer Elmləri Bölməsinin (YEB) elmi müəssisələri 2012-ci ildə elmi və elmi-təşkilati fəaliyyətlərini Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamlarından irəli gələn sənədləri, Dövlət Proqramlarını və fundamental elmi-tədqiqat işlərini əsas tutaraq qurmuşlar.

Geologiya İnstitutunun 2012-ci ildəki fəaliyyətini 75 illik yubileyə hazırlıq mərhələsi kimi qəbul etmək olar. Bütün bu dövr boyu Geologiya İnstitutu elmi irsin ənənələrini qorumaqla, aktiv və məhsuldar mövqeyə sadiq qalmaqla, alimlərə, dünya geologiya elminə mühüm töhfələr verməyə imkan yaratmışdır.

Fundamental elmi tədqiqatların təşkili istiqamətində 2012-ci ildə İnstitutda üç Dövlət Proqramı üzrə elmi-tədqiqat işləri aparılmışdır. "2007-2014-cü illər ərzində Cənubi-Xəzər çökəkliyinin Azərbaycan hissəsinin karbohidrogen potensialının və geodinamikasının öyrənilməsi Proqramı" adlı prioritet neft istiqaməti üzrə elmi-tədqiqat işi:

- Cənubi Xəzər çökəkliyinin (CXÇ) yeni geoloji-geofiziki modelinin yaradılması sahəsində aparılmış işlər başa çatdırılaraq, yeni geoloji modelin əsas xüsusiyyətləri müəyyən edilmişdir;

- Yer qabığının, "qranit" və "bazalt" təbəqələrinin, Moxo səthinin, "qranit" təbəqəsinin yayılma sərhədləri müəyyən edilərək uyğun xəritələr tərtib olunmuşdur;

-Karbohidrogen potensialının qiymətləndirilməsi sahəsində üzvi maddənin izotop-geokimyəvi analizi nəticəsində və həmçinin paleocoğrafi rekonstruksiyalara əsasən mezo-kaynozoy çöküntülərində neftgenerasiya xarakterli komplekslər ayrılmış, hövzənin dəniz hissəsində çöküntülərin generasiyaedici səciyyəsi proqnozlaşdırılmışdır. Axtarış-kəşfiyyat qazıması və geofiziki işlərlə Azərbaycanın quru və dəniz ərazilərinin öyrənilmə dərəcəsi qiymətləndirilərək, perspektivlik dərəcəsinə görə, qazılmaya hazırlanmış strukturların ardıcıllığı təyin olunmuşdur;

- Geodinamik tədqiqatlar və monitorinq sahəsi üzrə yeni nəzəri işləmələr və müasir geoloji-geofiziki məlumatlar əsasında CXÇ-də tədqiq olunan obyektlərin birölçülü və ikiölçülü seysmo-geoloji modelləri yaradılmışdır. Seysmik və quyu geofiziki materiallarının işlənilməsinin, geoloji şərhinin və elastiklik parametrlərinin həqiqi və effektiv qiymətlərinin təyini nəzəri əsaslarla işlənilmiş və müasir interaktiv kompüter proqram paketi hazırlanmışdır.

"Azərbaycanın filiz yataqlarında təbiətə ziyan vurmadan metalların çıxarılma texnologiyasının tədqiqi, işlənilməsi və tətbiqi"nə həsr edilmiş ikinci Dövlət Proqramı üzrə işlər başa çatdırılmışdır. Aparılmış elmi-tədqiqat və eksperiment işləri göstərdi ki, işlənib hazırlanmış texnoloji metodlar seçilmiş filiz obyektləri üçün qənaətbəxşdir. Elmi-tədqiqat və təcrübə işlərini davam etdirmək məqsədilə, filiz yataqlarının birində xüsusi Poliqon və yarımsənaye Pilot kompleksinin yaradılması üçün AR Nazirlər Kabinetinə layihə hazırlanıb təqdim olunmuşdur. Layihə dörd nazirlik tərəfindən dəstəklənmişdir .

"Azərbaycan Respublikasında nadir geoloji obyektlərin qorunması və uzunmüddətli istifadəsi"nə həsr edilmiş üçüncü Dövlət Proqramı üzrə respublikada ilk dəfə olaraq geokonservasiyanın metodiki əsasları işlənilmiş, nadir geoloji obyektlərin beynəlxalq səviyyədə tanınması istiqamətlərində addımlar atılmışdır. İşlərin mühüm nəticəsi kimi nadir geoloji obyektlər siyahısına daxil edilmək üçün təklif olunan 484 geoloji obyekt elmi cəhətdən öyrənilmiş və onların təsnifatı aparılmışdır. O cümlədən 11 obyektin dünya səviyyəli, 31 obyektin Qafqaz üzrə unikal olduğu, 82 obyektin isə ölkə səviyyəli, unikal olduğu müəyyən edilmişdir.

İnstitutun elmi-tematik planına gəldikdə, 2012-ci ildə tədqiqatlar 13 mövzunu və 24 elmi-tədqiqat işini əhatə etməklə, 5 problem üzrə aparılmışdır. Bu il 8 elmi-tədqiqat işi başa çatdırılmışdır. Onlardan 2-si Dövlət Proqramı üzrə aparılmışdır.

"Dünya palçıq vulkanları Atlası" nın tərtibi üzrə işlər Alp-Himalay və Sakit okean qırışıqlıq qurşaqlarında, qitələrin passiv kənarlarında yerləşən dünyanın 37 ölkəsi, habelə Aralıq və Qara dənizlərin dərin zonalarında intişar edən palçıq vulkanları üzrə materiallar ümumiləşdirilib ətraflı şərh edilib. Ümumi sayı 2000-ə çatan və tədqiq edilən dünya palçıq vulkanları, Azərbaycan ərazisində olduğu kimi, genetik cəhətdən bir-biri ilə əlaqədar olan iki tipə - palçıq vulkanları və palçıq vulkan təzahürlərinə aid edilir.

"Neft-qaz yataqlarının üçölçülü geoloji-geofiziki modellərinin tərtibi və onların işlənməsinə nəzarət metodikasının təkmilləşdirilməsi" işi sona çatdırılaraq, geofiziki, mədən geologiyası və 3D seysmik məlumatları kompleks şəkildə araşdırılaraq yeni üçölçülü petrofiziki modellər tərtib edilmişdir.

2012-ci ildə neft və qaz yataqları işlənilməsinin nəzəri və tətbiqi sahəsində 4 elmi-tədqiqat işi başa çatdırılmışdır.

"İşlənmə prosesində süxurları qeyri-elastiki deformasiyaya uğrayan neft və qaz yataqlarının müxtəlif rejimlərdə quyular sistemləri ilə istismarı modellərinin və onların realizasiyası üçün kompüter proqramlarının hazırlanması" işində alınmış hesablama nəticələrinə uyğun olaraq müəyyən edilmişdir ki, süxurların relaksasiyalı və sürüşkəcli deformasiyası işlənilmə göstəricilərinə kifayət dərəcədə təsir göstərir.

"Süxurları qeyri-elastiki deformasiyaya uğrayan yataqlarda süzülmə prosesinin hidrodinamik modelləşdirilməsi üsullarının inkişafı" işində müasir idarəetmə nəzəriyyəsi əsasında deformasiya olunan məsaməli mühitdə qazlı mayenin quyular sisteminə qərarlaşmamış axını zamanı faktiki mədən məlumatlarını nəzərə almaqla nisbi faza keçiricikləri funksiyalarının identifikasiyası məsələsinin həllinə baxılmışdır.

Qoyulmuş məsələnin alqoritmi əsasında həll üsulu seçilərək tətbiqi proqram paketi yaradılmışdır. Konkret misallar timsalında çoxvariantlı riyazi eksperimentlər aparılmış və praktiki nəticələr əldə edilmişdir.

"Qeyri-bircins qazkondensat yataqlarında flüidlərin çoxkomponentli çoxfazalı süzülməsinin fəza modelləşdirilməsi və onun müxtəlif işlənilmə texnologiyalarına tətbiqi" mövzusunda elmi-tədqiqat işi İnstitutun "Neftqaz hasilatının texnologiyası" və "Layın hidroqazdinamikası" şöbələri ilə birlikdə yerinə yetirilmişdir. Sayklinq proses, laya qaz və suvurma prosesinin birgə tətbiqi və layın sulaşmış hissələrində qalan qazın və kondensatın çıxarılması prosesinin məsələləri araşdırılmışdır.

"Elmi-tədqiqat işlərinin nəticələrinin effektivliyinin elmimetrik analizi və patentqabiliyyətli işlərin mühafizəsi" mövzusunda elmi-tədqiqat işi AMEA Geologiya İnstitutu ilə AMEA İnformasiya Texnologiyaları İnstitutu birlikdə yerinə yetirmişlər.

Onların fəaliyyətlərinin effektivliyinin müqayisəsi həm bütövlükdə təbiət elmləri bölməsi və eyni zamanda ayrı-ayrı bölmələr üzrə aparılmışdır. Qeyd edilmişdir ki, Institute for Scientific Information (İSİ)/Tomson Reuters Essential Science Indicators (ESI) məlumatlar bazasına daxil olan məqalələrin 55%-dən çoxu AMEA-nın alimlərinin öhdəsinə düşür.

Beynəlxalq elmi əlaqələr. Bu sahədə görülən işlər beynəlxalq elmi əməkdaşlıq çərçivəsində ikitərəfli müqavilə əsasında Yer elmlərinə aid problemlərin geniş dairəli məsələlərinin tədqiqi ilə bağlıdır. Bu əlaqələr aşağıda göstərilən mövzular üzrə aparılmışdır: "Qafqaz regionunun müasir geodinamikası, flüid rejimi və neft-qazlılığı" Rusiya EA ilə, "Elektromaqnit üsulları ilə Pirəkəşkül palçıq vulkanları qrupunun dərinlik quruluşunun tədqiqi" Köln Universitetinin nəzdindəki Geofizika və Meteorologiya İnstitutu ilə, "Abşeron yarımadasının seysmikliyinin məkan-zaman xüsusiyyətləri və seysmik təhlükənin qiymətləndirilməsi (Azərbaycan)" İtaliyanın Milli Elm Şurası ilə, "Cənubi Xəzərin Azərbaycan sektorunun neft-qazlılıq perspektivlərinin müasir vəziyyətinin regional qiymətləndirilməsi" üzrə "Rosneft" Rusiya neft şirkətilə birlikdə, BTC boru kəmərinin Azərbaycan hissəsi boyunca və ətraf ərazilərin geodinamik monitorinqi BP Exploration (Caspian Sea) LTD şirkətilə birgə davam etdirilmişdir. Beynəlxalq elmi əməkdaşlıq çərcivəsində aparılan tədqiqatlarda alınan nəticələr hesabatda və bir sıra məqalələrdə öz əksini tapmışdır.

Geologiya İnstitutu qrant layihələri çərçivəsində elmi tədqiqatları davam etdirmişdir. O cümlədən: "İsveçrə metodologiyası və təcrübəsinin istifadəsilə Azərbaycanda radonun paylanmasının xəritə və kadastrının yaradılması" qrant layihəsi Radon Competence Centre, University of Applied Sciences of Southern Switzerland (SUPSI) (Klaudio Valsangiakomo) ilə birgə; "Qafqazın tektonikası" adlı beynəlxalq layihə Cənubi Qafqaz, Rusiya Federasiyası və İsveçrə mütəxəssislərinin iştirakı ilə; "DARİUS 2009-2013" layihəsi üzrə tədqiqatların yerinə yetirilməsində Böyük Qafqazın Azərbaycan hissəsinə aid geoloji-geofiziki materiallar toplanmış və sistemləşdirilmişdir, həmçinin respublika ərazisinin tektonik rayonlaşdırma sxemi və 1:1000000 miqyaslı tektonik xəritəsi tərtib edilmişdir.

"Maykop və erkən miosen dövründə Paratetisin bir hissəsi kimi, Xəzər dənizinin geodinamikası və paleoiqlimin təkamülü" bölməsi üzrə işlər Utrext (Hollandiya) və Buxarest (Rumıniya) universitetlərinin alimlərilə birlikdə davam etdirilmişdir. Yeni maqnito-stratiqrafik məlumatlarla, ağcaqıl transqresiyasının, əvvəllər məlum olan tektonik gərginliklərlə əlaqədar olmasını (korrelyasiyasını) bir daha təsdiqləyir. Ukrayna Elmi-Texnologiya Mərkəzi tərəfindən maliyyələşdirilən (UETM-AMEA) qrant layihəsi - "Distansion zondlama və dəniz tədqiqatları məlumatlarından istifadə etməklə Xəzər dənizi ətraf mühitinin vəziyyətinin GİS analizi" üzrə tədqiqatlar davam etdirilmişdir.

"Azərbaycanın məhsuldar kollektorlarının etalon xüsusiyyətlərinin çoxkomponentli tədqiqat texnologiyası" qrant layihəsi üzrə termobarik şəraitdən asılı olaraq petrofizik səciyyələrin dəyişkənlik dinamikası tədqiq olunmuş, daha bir layihə "Azərbaycanın istilik sahəsinin yeni QİS xəritə və modellərinin tərtibi və geotermal enerji resurslarının qiymətləndirilməsi" üzrə geotermik modellərin və xəritələrin tərtib olunması işləri yerinə yetirilmişdir.

Həmin fondun maliyyə dəstəyi ilə həyata keçirilən "Şərqi Qafqaz - Cənubi Xəzər geodinamik sisteminin müasir tektonikası və alp təkamülü üzrə GİS modellərinin işlənib hazırlanması" layihəsi çərçivəsində elmi-tədqiqat işləri davam etdirilmişdir.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu (EİF) tərəfindən maliyyələşdirilən "Bakı şəhəri ərazisinin mikrotremor ölçü məlumatları əsasında mikroseysmik rayonlaşdırılması" qrant layihəsi üzrə tədqiqatlar şəhərin seysmik zəif sahələrini müəyyənləşdirmək və seysmik davamlı tikintilərin layihələşdirilməsində istifadə etmək məqsədilə qruntun dominant tezlik, güclənmə əmsalları və maksimal təcil xəritələri hazırlanmışdır.

Elmin İnkişafı Fondu tərəfindən maliyyələşdirilən "Azərbaycan nefti" pilot layihəsi və "Qafqaz-Xəzər regionunun paleo və müasir dinamikası" layihəsi üzrə aparılan işlər təşkilati məsələlərin həlli mərhələsindədir.

Geologiya İnstitutunun alimləri 2012-ci ildə yeni qrant layihələrinin hazırlanması istiqamətində Elmin İnkişafı Fondu, ARDNŞ-nin Elm Fondu və müxtəlif beynəlxalq fondlardan 13 qranta dəstək almışdır.

Hesabat ilində elmi işlərlə yanaşı, həmçinin təsərrüfat müqaviləsi əsasında 8 iş yerinə yetirilmişdir.

Cənubi-Qafqaz dövlətləri və Fransanın Elmi Tədqiqatlar üzrə Milli Mərkəzi (CNRS-İNSU) ilə birgə maliyyələşdirilən "Cənubi Qafqaz üzrə geoloji elmlər" beynəlxalq layihəsi çərçivəsində dəmir filizləşmənin mövqeyinin dəqiqləşdirilməsi məqsədilə Daşkəsən və Gədəbəy rayonlarında geoloji təftiş-çöl tədqiqatları həyata keçirilmişdir .

Elmin və təhsilin inteqrasiyası yeni nəsil presizion analitik avadanlığının meydana gəlməsi və bir sıra elmi istiqamətlər üzrə paradiqmaların dəyişməsi ilə əlaqədar olaraq Yer elmləri sahəsində köklü yeniliklər baş vermişdir. Bu yeniliklər, şübhəsiz, Geologiya İnstitutuna da aid olaraq mahiyyətcə elmi tədqiqatlarımızın prioritet istiqamətlərinin əsasını təşkil etmişdir.

Elmin İnkişafı Fondunun investisiyaları hesabına İnstitutun tərkibində ICP-MS spektrometr NextON 300D, İK-Furye spektrometr "Frontier", xromatomasspektrometr Claus 680 SQ və s. cihazlar olan müasir analitik laboratoriyanın yaradılması üzrə işlər aparılır. Oxford İnstruments firmasının Böyük Britaniya mikroanalizatorlar sistemi ilə "JEOL" yapon firmasının ultramüasir skanlaşdıran elektron mikroskopu alınmış və artıq fəaliyyətdədir.

Təbiidir ki, belə müasir cihaz və avadanlıqlarla, yeni texnoloji şəraitdə işləməyi bacaran savadlı kadrlar lazımdır. Təəssüflər olsun ki, bu gün İnstitutda belə kadrlar kifayət qədər deyildir. Bu məsələ Geologiya İnstitutunun direktoru, akademik A.Əlizadə tərəfindən olduqca geniş baxılıb və bir sıra faydalı təkliflər verilib və bəzi işlər də görülüb.

İnstitutda işləmək üçün ADNA və BDU-dan tələbələrin geniş qəbulu başlanıb. Məqsəd onların sırasından savadlı və elmə rəğbət bəsləyənləri seçməkdir. Bu işi genişləndirərək İnstitut kadr probleminə daha artıq canlanma gətirməyə cəhd edir. 2011-ci ilin hesabatının yekun hissəsində Akif müəllim Geologiya İnstitutunda Neft Akademiyasının "baza kafedrası" qismində elmi-təhsil mərkəzinin yaradılması haqqında danışmışdır.

Qeyd etmək olar ki, hesabat ilində "Neft və qazın geologiyası" baza kafedrasının yaradılmasına nail olunub ki, o da yaxın zamanlarda fəaliyyətə başlayacaq.

AMEA-nın akad. H.Ə.Əliyev adına Coğrafiya İnstitutunun 2012-ci ildə apardığı elmi və elmi-təşkilatı fəaliyyət Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamlarının icrasına və coğrafiya elminə aid olan problemlərin həllinə həsr olunmuşdur.

2012-ci ildə Coğrafiya İnstitutunun əməkdaşları öz elmi fəaliyyətlərini 2 problem əsasında qurmuşlar:

Problem - 1: Azərbaycan təbiətinin qanunauyğunluqları; təbii ehtiyatların və onların ekocoğrafi xüsusiyyətlərinin tədqiqi; istehsalın, sosial infrastrukturun və əhalinin ərazi təşkilinin iqtisadi-coğrafi və siyasi problemləri.

Problem - 2: Xəzər dənizi ekosisteminin kompleks tədqiqi.

Cari ildə problemlərə daxil olmuş 14 mövzudan 7-si fundamental və 7-si tətbiqi əhəmiyyətlidir.

2012-ci ildə İnstitutun elmi- tədqiqat işlərinin planına müvafiq olaraq əməkdaşlar tərəfindən yerinə yetirilən 14 mövzudan 4-ü, 8 iş və 17 mərhələ başa çatmışdır.

Bu problemlər ilə bağlı mövzular Coğrafiya İnstitutu əməkdaşlarının elmi-tədqiqat işlərini Azərbaycanın müasir geosistemlərində baş verən dinamiki dəyişikliklər və onların yaratdığı landşaft ekoloji problemlərə; relyefinin ekogeomorfoloji xüsusiyyətlərinə; dağ çaylarının axımına, su ehtiyatlarına və insanın təsərrüfat fəaliyyətinə; iqlim dəyişmələrinin Azərbaycan təbiətinə və təsərrüfat komplekslərinə gözlənilən təsirin qiymətləndirilməsi; düzən meşələrin bioloji müxtəlifliklərinin antropogen deqradasiyasına və bərpasına; Azərbaycan Respublikasında regionların iqtisadi - coğrafi problemlərinə; Böyük Qafqazın cənub hissəsinin arid torpaqlarının deqradasiya prosesinin təsiri altında dəyişməsinə və qiymətləndirilməsinə; Azərbaycan Respublikası regionlarının ekocoğrafi vəziyyətinin tədqiqinə; Azərbaycanda görkəmli coğrafiyaşünas alimlərin coğrafiya elminin inkişafındakı elmi-nəzəri töhfələrinə; Pirqulu stasionarı və ona yaxın ərazilərdə landşaftın (torpaq) elektrik-fiziki xassələrinin öyrənilməsinə; Azərbaycanın coğrafi obyekt adlarının tədqiqinə; Landşaft-ekoloji xəritələrin tərtibinə və Peyk təsvirləri və kontakt ölçmələr əsasında Xəzər dənizinin Azərbaycan akvatoriyasında hidrofiziki sahələrin kompleks monitorinqinin öyrənilməsinə yönəltmişdir.

Coğrafiya İnstitutunun hesabatında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamlarının icrası ilə əlaqədar görülən konkret işlərin yerinə yetirilməsi və alınan nəticələr barədə geniş məlumat verilir.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı ilə təsdiq olunan "Azərbaycan Respublikasında Demoqrafiya və Əhali sakinliyinin inkişafı sahəsində Dövlət Proqramı"nın bəndləri üzrə aparılmış tədqiqatların nəticələri müvafiq orqanlara təqdim edilmişdir.

Coğrafiya İnstitutunun əməkdaşları cari ildə 2 qrant layihəsini başa çatdırmış və 1 layihənin qalibi olmuşlar:

- STSU üzrə - "Məsafədən zondlama verilənləri və dəniz tədqiqatlarından istifadə etməklə Xəzər dənizi ətraf mühitinin GİS analizi".

- Elmin İnkişaf Fondu tərəfindən maliyyələşdirilən "Xəzər dənizinin Azərbaycan sahil zonasının idarəçiliyinin üçölçülü GİS modelinin işlənilməsi (Samur- Şabran sahəsi)".

- ARDNŞ-in Elm Fondu tərəfindən maliyyələşdirilən "Xəzər dənizinin kompleks hidrometeoroloji atlasının yaradılması" layihə qalib elan edilmişdir.

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 29 aprel 2011-ci il tarixli Sərəncamına əsasən hazırlanmış "Xəzər Elmi-Tədqiqat Mərkəzi"nin yaradılmasının əsasnaməsi və strukturu təkmilləşdirilmiş və müvafiq orqanlara təqdim edilmişdir.

Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinin müraciətini nəzərə alaraq Coğrafiya İnstitutunda Azərbaycanın Ermənistan tərəfindən işğal olunmuş ərazilərində yerləşən coğrafi adların erməniləşdirilərək dəyişdirilən toponimləri haqqında araşdırmalar aparılmış və müəyyən edilmişdir ki, Ermənistan tərəfindən Azərbaycan (türk) toponimləri saxtakarlıqla dəyişdirilib və müxtəlif üsullarla uydurma erməni adları ilə əvəz edilmişlər.

2011-ci ilin 20 aprel tarixində Respublika Prezidenti İlham Əliyev Azərbaycan Respublikasının Milli Atlasının tərtib edilməsi ilə əlaqədar müvafiq Sərəncam imzalamışdır. Atlasa 1500-dən artıq xəritə daxil edilməlidir. YEB institutlarının əməkdaşları tərəfindən bu istiqamətdə müvafiq işlər aparılmış , Geologiya və Coğrafiya institutlari "Azərbaycanın Milli Atlası"nın tərkibinə daxil edilən 400-dən artıq xəritəni hazırlayıb Dövlət Torpaq və Xəritəçəkmə Komitəsinə təhvil vermişdir.

Bölmə institutlarının əməkdaşlarının elmi nailiyyətləri həm ölkədaxili, həm də bir çox nüfuzlu xarici nəşriyyatlarda öz əksini tapıb. Yer Elmləri Bölməsinin "Xəbərlər" jurnalının bütün nömrələri, "Geologiya İnstitutunun Əsərləri" jurnalının növbəti nömrəsi, habelə "Neftli-qazlı hövzələrin stratiqrafiya və sedimentologiyası" jurnalının iki nömrəsi çap edilib. Qeyd olunan daimi nəşrlərlə bərabər, bir sıra mühüm kitablar da işıq üzü görmüşdür:

Hesabat ilində Yer Elmləri Bölməsinin 3 Ümumi Yığıncağı və 7 Büro iclası keçirilmişdir.

Yerinə yetirilmiş işlərin əsasında bölmə üzrə 17 mühüm elmi nəticə alınmışdır.

Bölmənin elmi müəssisələri üzrə statistik məlumatlar cədvəllərdə verilir.

Hesabat ilində YEB-in institutları Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi, Rusiya Elmlər Akademiyası və Rusiya Təhsil və Elm Nazirliyinin şərikli təşkilatçılığı, yerli və xarici neft şirkətlərinin (SOCAR, VR, GAZPROM) dəstəyi ilə "Böyük dərinliklərin karbohidrogen potensialı: gələcəyin enerji ehtiyatları - reallıq və proqnoz" I Beynəlxalq konfransını və Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzi ilə birlikdə Azərbaycanda seysmik xidmətin yaranmasının 110 illiyinə həsr olunmuş "Seysmiklik, zəlzələlərin proqnozu, tikililərin zəlzələyə davamlılığı" mövzusunda V Beynəlxalq konfrans keçirmişdir.

2012-ci ildə Geologiya İnstitutu tərəfindən 6 ümumrespublika elmi seminarı keçirilmişdir. Bu seminarlarda Geologiya İnstitutunun və Almaniyanın Dəniz Tədqiqatları İnstitutunun (RWE Dea və GEOMAR) alim və mütəxəssislərinin elmi məruzələri dinlənilmişdir.

Hesabat ilində qəbul edilmiş ənənəyə sadiq qalaraq, Bölmə institutları aparıcı alimlərin yubileylərini - akademik Həsən Əlirza oğlu Əliyevin anadan olmasının 105 illiyinə həsr olunmuş "Görkəmli alim və vətəndaş" mövzusunda yubiley iclasını keçirmiş, SSRİ EA-nın müxbir üzvü Ə.A.Əmiraslanovun anadan olmasının 110 illiyini, AMEA-nın müxbir üzvü X.S.Məmmədovun 85 illiyini qeyd etmişlər.

***

Hesabatla bağlı müzakirələrdə akademiklər Mahmud Kərimov, Arif Həşimov və AMEA-nın müxbir üzvləri Arif Quliyev, Fəxrəddin Qədirov və başqaları çıxış edərək öz fikir və təkliflərini bildirmiş, YEB-in illik hesabatını qənaətbəxş hesab etmişlər.

AMEA Rəyasət Heyəti Yer Elmləri Bölməsinin 2012-ci ildəki elmi və elmi-təşkilati fəaliyyəti haqqında hesabatını dinlədikdən və müzakirə etdikdən sonra əldə olunmuş mühüm nəticələrin AMEA-nın illik hesabatına daxil edilməsi və hesabatın təsdiq olunması haqqında qərar qəbul etmişdir.

Elm.- 2013.- 31 yanvar.- S.6-7.