Ümumdünya
Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumu
Dünya
üçün tolerantlıq örnəyi
Aprelin 7-də Bakının "Gülüstan"
sarayında Ümumdünya Mədəniyyətlərarası
Dialoq Forumu işinə başlayıb. AzərTAc xəbər verir ki, prezident İlham Əliyev
və Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, YUNESKO və
İSESKO-nun xoşməramlı səfiri, Milli Məclisin
deputatı Mehriban Əliyeva forumun rəsmi
açılış mərasimində iştirak ediblər.
"Ümumi
dəyərlərə qovuşaq, müxtəlif mədəniyyətlərlə
zənginləşək" devizi altında keçirilən
üçgünlük foruma 20 dövlətin mədəniyyət
nazirləri, bir neçə ölkənin nazir müavinləri,
aparıcı beynəlxalq təşkilatlar, o cümlədən
İSESKO-nun baş direktoru, YUNESKO-nun baş direktoru
müavini, Avropa Şurası Parlament Assambleyasının sədri,
bir sıra dünya şəhərlərinin merləri,
görkəmli mədəniyyət xadimləri, alimlər və
mütəxəssislər də daxil olmaqla 500 nəfərə
yaxın nüfuzlu nümayəndə qatılıb.
Açılış
mərasimində çıxış edən prezident
İlham Əliyev bəyan edib ki, Azərbaycan mədəni
müxtəlifliyin zəruriliyi haqqında müzakirələrin
getdiyi indiki dövrdə dünyaya özünün milli və
dini tolerantlıq təcrübəsini təklif edir": İndi
mədəni müxtəliflik, çox mədəniyyətlilik
məsələləri geniş müzakirə olunur. Və əgər
bu gün kimsə çox mədəniyyətliliyə
qarşı çıxırsa, bu halda soruşmaq
lazımdır ki, o, bunun əvəzində nə təklif
edir? Özünü təcrid etmənimi?".
Dövlət
başçısı qeyd edib ki, indiki Forumun Bakıda
keçirilməsi təsadüfi deyil, bunun tarixi-mədəni
kökləri var-Azərbaycan qədim dini və milli
tolerantlıq ənənələrinə malikdir": Müxtəlif
millətlərin və dinlərin nümayəndələri həmişə
burada bir ailə kimi yaşayıb və dövlətin bərabər
müdafiəsindən istifadə ediblər. Burada milli və
dini zəmində nəinki qarşıdurma, hətta
anlaşılmazlıq belə olmayıb. Hər bir cəmiyyətin
gücü onun dini və milli müxtəlifliyinin təmin
olunması ilə bağlıdır. Biz Azərbaycan dövləti
olaraq, buna üstünlük veririk ki, Azərbaycanda milli və
dini dözümlülük təmin olunsun. Azərbaycan bu
formatda dünyaya örnək ola biləcək ölkələrdən
biridir. Burada istənilən dinin nümayəndələri,
milli müxtəlifliyə məxsus insanlar bərabər şəkildə
yaşayırlar. Onların dini ibadətləri
üçün hər cür şərait yaradılır.
Bunu zaman-zaman Azərbaycana səfər edən şəxslər
də təsdiqləyirlər. Biz istəyirik ki, bizim təcrübəmiz
öyrənilsin və başqa ölkələrdə maraq
doğursun, çünki bu, nadir təcrübədir. Biz istəyirik
ki, bütün xalqlar, müxtəlif dinlərin nümayəndələri
sıx qarşılıqlı əlaqə qursunlar, müxtəlif
məsələləri açıq müzakirə edə
bilsinlər".
Dünyaya
Azərbaycanın təcrübəsini təklif edən
dövlət başçısı hesab edir ki, dünyada
dözümlülük artırılmalıdır:
"Diskussiyalar bu istiqamətdə getməlidir ki, dinindən
və milli mənsubiyyətindən asılı olmayaraq,
xalqların bir-biri ilə bir yerdə, sakit, müharibəsiz
yaşaya bilməsi üçün hansı işləri
görək?"
Prezident
İ.Əliyev əmin olduğunu vurğulayıb ki, dini və
milli mənsubiyyətindən asılı olmayaraq bütün
insanlar normal cəmiyyət qura bilərlər. Onun sözlərinə
görə, Bakı bu kimi görüşlərin təşkili
üçün münasib yerdir":Mən ümid edirəm
ki, mədəniyyətlərarası dialoq forumu ənənəvi
xarakter daşıyacaq. Azərbaycanda gələcəkdə də
hər biri xüsusi mənaya malik olan bu kimi tədbirlər
keçiriləcək".
Bununla
yanaşı, prezident xatırladıb ki, Azərbaycanda belə
bir tədbirin keçirilməsi ilk dəfə deyil:
"2008-ci ildən başlayaraq Azərbaycanda mədəniyyətlərarası
dialoqla bağlı bir neçə belə tədbir
keçirilib. Belə tədbirlərdən biri də ötən
il dini konfessiyalarla bağlı olub. Bu tədbirlərin davamı gözlənilir. Bu ilin payızında Bakıda I Humanitar
Forum keçiriləcək". Bundan
başqa, 2009-cu ildə Bakı İslam Mədəniyyətinin
Paytaxtı elan edilib.
İ.Əliyev
Azərbaycanın İslam dünyasının tərkib hissəsi
olduğunu deyib: "Biz müsəlmanıq, Azərbaycan
müsəlmanların çoxluq təşkil etdiyi ölkədir.
Biz milli-mənəvi dəyərlərimizə
çox bağlıyıq, buna çox önəm veririk. Hətta müstəqillik dönəmindən
əvvəlki dövrdə belə Azərbaycan dini və milli
dəyərlərini qoruyub saxlayıb".
Azərbaycan
prezidenti 2018-ci ildə Azərbaycanın qədim şəhəri
olan Naxçıvanın İslam mədəniyyətinin
paytaxtı elan edilməsinin gözlənildiyini söyləyib.
Dövlət
başçısı vurğulayıb ki, Azərbaycan
müxtəlif mədəniyyətlərin və dinlərin
nümayəndələrinin mədəni şəkildə
bir yerdə yaşamasının təmin olunması istiqamətində
nadir təcrübəyə malikdir: Müsəlman ölkələri
arasında Azərbaycan bir çox uğurlara imza atıb. Məhz Azərbaycan vaxtilə Şərqdə
birinci demokratik respublika olub və məhz burada ilk teatr
yaranıb, ilk opera yazılıb, qadınlar isə seçki
hüququ əldə edib.
"Bizim gücümüz milli və dini müxtəliflikdədir",
- deyən İ.Əliyev vurğulayıb ki, Azərbaycan həmçinin
müəyyən mədəni və siyasi ilklərə imza
atmış ölkədir": Azərbaycan həm də
Avropa Şurasının üzvüdür. Bu
onu göstərir ki, Azərbaycan mədəniyyətlərarası
dialoqların keçirilməsi ilə Qərblə Şərqi,
iki sivilizasiyanı birləşdirə biləcək ölkələrdən
biridir. O cəhətdən bizim bu tipli tədbirləri
keçirməyimiz təbii qarşılanmalıdır".
Dövlət
başçısı qeyd edib ki, Azərbaycanın da müəyyən
problemləri var: "Azərbaycan yeni müstəqillik
qazanmış ölkədir. Bizim Dağlıq Qarabağ problemimiz var, biz etnik təmizləmədən
əziyyət çəkmiş bir ölkəyik. Azərbaycanın 1 milyona qədər
qaçqın və məcburi köçkünü var, beynəlxalq
birlik tərəfindən tanınmış ərazilərimizin
bir hissəsi hələ də işğal
altındadır".
İşğal
altında olan ərazilərlə bağlı BMT Təhlükəsizlik
Şurasının qətnamələri, Avropa
Şurasının, İslam Konfransı Təşkilatının
qərarları olsa da, Ermənistan bütün bunlara məhəl
qoymur. "Bütün
bunlara baxmayaraq, biz münaqişənin sülh yolu ilə,
beynəlxalq təşkilatların vasitəçiliyi ilə
beynəlxalq hüquq normaları çərçivəsində
həllini tapacağına ümid edirik. Buna görə danışıqları
davam etdiririk",-İ.Əliyev deyib.
Dövlət
başçısı müstəqilliyin ilk illərində
Azərbaycanın ərazi problemi, Qarabağ münaqişəsi
ilə üz-üzə qaldığını, ölkədə
vətəndaş qarşıdurmasının baş verdiyini
deyib: "Azərbaycanın müstəqilliyinin ilk illərində
müəyyən parçalanma cəhdləri baş verib,
müstəqilliyə qarşı çıxan insanlar,
silahlı qruplaşmalar olub, Azərbaycan iqtisadi tənəzzül
görüb. Azərbaycanda
həmin illərdə çox ciddi iqtisadi problemlər var idi. Amma biz bütün bu problemləri həll
edə bilmişik. Azərbaycan indi iqtisadi
baxımdan inkişaf etmiş bir ölkədir. Bizim siyasi müstəqilliyimiz də var. Azərbaycan
yaxşı bir modeldir. Azərbaycanda
sabitlik var, ölkə sürətlə inkişaf edir".
Yeri
gəlmişkən, prezidenti İlham Əliyev Ümumdünya
Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumunda iştirak edən
xarici ölkələrin və beynəlxalq təşkilatların
yüksək səviyyəli nümayəndələri ilə
görüşüb. Azərbaycanın birinci xanımı
Mehriban Əliyevanın da iştirak etdiyi görüşdə
Forumunun əhəmiyyəti qeyd olunub, Azərbaycanın bu
prosesdə fəal iştirakının məmnunluq
doğurduğu bildirilib.
Xatırladaq
ki, "Euronews" telekanalının rəsmi informasiya dəstəyi
verdiyi Ümumdünya Forumu prezident İlham Əliyevin təşəbbüsü
ilə keçirilir. 2010-cu il sentyabrın 23-də prezident İlham Əliyev
Nyu-Yorkda BMT Baş Məclisinin 65-ci sessiyasında 2011-ci ilin
aprelində Bakıda Ümumdünya Mədəniyyətlərarası
Dialoq Forumunun keçiriləcəyini rəsmən bəyan
etmişdi. Forum üç gün ərzində
sessiyalar, beynəlxalq konfrans, seminarlar və mədəni tədbirlərlə
öz işini davam etdirəcək.
YUNESKO,
BMT-nin Sivilizasiyalar Alyansı, Avropa Şurası, AŞ-ın
Şimal-Cənub Mərkəzi, İSESKO kimi mötəbər
beynəlxalq qurumların dəstəklədiyi və
dünyada ilk dəfə bu formatda keçirilən Forumun əsas
məqsədi mədəniyyətlərarası dialoq sahəsində
Azərbaycanın reallaşdırdığı təşəbbüsləri
regional müstəvidən çıxararaq qlobal səviyyəyə
qaldırmaq, ölkəmizdə daimi əsasda fəaliyyət
göstərən Beynəlxalq Forum yaratmaqdır.
Müzakirəyə
çıxarılan məsələlərin genişliyi ilə
diqqəti çəkən Forumda "5 A-Mədəniyyətlərarası
Əməkdaşlıq Platforması"nın əsasının
qoyulması nəzərdə tutulur. Tədbirdə
geniş tərkibdə nümayəndələrlə təmsil
olunan Avropa, Asiya, Amerika, Afrika, Avstraliya qitələrinin
adlarının Azərbaycan dilində "A" hərfi ilə
başlandığı nəzərə alınaraq, rəmzi
olaraq yeni platformanın adı "5 A" kimi təklif edilib.
Avropa
Şurası Parlament Assambleyasının sədri Mövlud
Çavuşoğlu, İSESCO-nun baş direktoru Əbdüləziz
bin Osman əl-Tüveycri, YUNESCO-nun strateji planlaşdırma
üzrə baş direktorunun müavini Hans D""Orvil,
BMT-nin Sivilizasiyalar Alyansı Katibliyinin icraçı direktoru
Mark Şuer, Krans Montana Forumunun prezidenti Can Pol Kertero tədbirdə
çıxış ediblər.
Mövlud
Çavuşoğlu Bakı forumunu Avropa Şurasının ən
çox müzakirə etdiyi dini ayrı-seçkiliyin, islamofobiyanın
qarşısının alınması baxımından
"çox önəmli" adlandırıb.
Əbdüləziz
bin Otman əl-Tüveycri isə vurğulayıb ki, forum
"dünyada mədəniyyətlərarası dialoq
üçün yeni başlanğıc ola bilər".
Hans
D”Orvil diqqəti buna cəlb edib ki, Azərbaycan Şərqlə
Qərbin ortasında yerləşir, sivilizasiyaların
qovuşduğu bir yerdir": Ümumi mənzərə imkan
verir ki, bu ölkə müxtəlifliyin təmin olunması, mədəniyyətlərarası
dialoqun davam etdirildiyi bir məkan kimi götürülsün. Azərbaycanda başlayan bu dialoqu gələcəkdə
müxtəlif forumlar səviyyəsində başqa yerlərdə
də davam etdirmək olar.
Müxtəlifliyin təmin olunması
üçün ilk mənbə ailədir. Proses ailədən
və təhsildən başlayır" (APA).
Mark
Şuer çıxışında deyib ki,
başçılıq etdiyi BMT-nin Sivilizasiyalar
Alyansının əsas devizi "Divarları uçurtmaq,
körpüləri qurmaqdır". O,
həmçinin vurğulayıb ki, artıq qloballaşan
dünyada müxtəliflik insanların həyat tərzidir:
"Gənclər müxtəliflikdən qorxmurlar. Bunu daha da artırmaq lazımdır. Xüsusilə insan hüquqları ilə
bağlı məsələlərə diqqət yetirməliyik.
Bununla tək dövlətlər məşğul
olmamalı, hər bir fərd buna
çalışmalıdır. Həmçinin
vətəndaş cəmiyyətləri arasında
anlaşmaları təmin etməliyik".
Şuerin fikrincə, medianın verdiyi imkanlar müxtəlifliyin
təmin olunmasında, milli dözümlülüyün artırılması
yönündə çox yaxşı fürsətdir. İncəsənəti də
yaxşı fürsət adlandıran BMT rəsmisi bu məsələnin
təhsil sistemində də əksini tapmasını vacib
sayıb.
Çıxışlardan
sonra BMT baş katibinin Portuqaliyadan olan sabiq xüsusi nümayəndəsi
Viktor Ancelo forumda məruzə edib.
Günün
ikinci yarısında Forum çərçivəsində
"Sülh və inkişafa nail olmaq məqsədi ilə mədəniyyətlərarası
anlaşma və mədəni müxtəliflik"
mövzusunda I sessiya keçirilib. Mədəniyyət və turizm naziri Əbülfəs
Qarayev sessiyanın proqramını açıqlayıb. Sessiyaya Azərbaycanın xarici işlər
naziri Elmar Məmmədyarov və BMT-nin Sivilizasiyalar
Alyansının strateji inkişaf və tərəfdaşlıq
üzrə müşaviri Jan Kristof Ba həmsədrlik edib.
"Ümid
edirəm ki, bu tədbir çərçivəsində ya
yeni əməkdaşlıq formaları yaranacaq, ya da mövcud
əməkdaşlıq formaları daha da gücləndiriləcək.
Mən sizlərdən mədəniyyətlərarası
dialoqu artırmaq üçün təkliflər gözləyirəm",-deyə
Məmmədyarov bildirib.
Tədbirdə
həmçinin Şanxay Beynəlxalq Əlaqələr Mərkəzinin
sədr müavini Pan Guanq, UNESCO-nun mədəniyyət siyasəti
və mədəniyyətlərarası dialoq sektorunun
müdiri Katerina Stenou, AŞ Şimal-Cənub Mərkəzinin
sədr müavini Eberard Koelş, "Kaunterpoint Britaniya
Şurası" təşkilatında Katrin Fieski,
ABŞ-ın Duk Universitetinin professoru Darla Dierdorf
çıxış ediblər.
A.Xəlil
Ekspress.- 2011.-8 aprel.- S.3;9.