Mir Cəfərin məhkəməsi necə hazırlanmışdır

Azərbaycanda ötən əsrin ən qalmaqallı və indiyədək ətrafında söz-söhbətlərin dolaşdığı məhkəmələrdən biri Mir Cəfər Bağırovun məşhur məhkəməsi olmuşdur. Tanınmış yazıçı-tədqiqatçı Teyyub Qurban bu məhkəmə, onun necə və kimlərin sifarişi ilə hazırlanmasını arxiv materialları əsasında araşdırıb.

(əvvəli ötən şənbə saylarımızda)

Azərbaycan KP MK-nın şöbə müdiri S.Qazıyev məktubla tanış olduqdan sonra 1962-ci il fevralın 9-da Azərbaycan KP MK-ya aşağıdakı məktubu təqdim etmişdir:

"Arxiv materiallarının və Azərbaycan tarixinə aid məqalələrin geniş oxucu kütləsinə çatdırılması üçün Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti yanında Arxiv İdarəsinə jurnal şəklində xüsusi orqan yaradılmasına icazə verilməsini məqsədəuyğun hesab edirəm.

Azərbaycan KP MK katibliyindən xahiş edirəm ki, Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti yanında Arxiv İdarəsinə 1962-ci ildən başlayaraq ildə iki dəfə 15 çap vərəqi həcmində 1.000 nüsxə olmaqla "Azərbaycan Arxivlərinin Xəbərləri" jurnalının çap edilməsinə icazə versin.

M.Qazıyev

9.02.1962."

Ertəsi gün, 1962-ci il fevralın 10-da Azərbaycan KP MK Katibliyi aşağıdakı qərarı qəbul etmişdir:

"Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti yanında Arxiv İdarəsinin "Azərbaycan Arxivlərinin Xəbərləri" jurnalının nəşri barədə"

Azərbaycan KP MK Katibliyi

Qərara alır:

1. Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti yanında Arxiv İdarəsinə 1962-ci ildən başlayaraq "Azərbaycan Arxivlərinin Xəbərləri" jurnalını nəşr etməyə icazə verilsin.

Arxiv İdarəsinə bir vəzifə olaraq tapşırılsın ki, dövlət və idarə arxivlərində saxlanılan və indiyədək çap olunmamış materialları, xüsusilə Azərbaycan tarixinə aid elmi işçilərin məqalələrini və arxiv əməkdaşlarının icmal yazılarını "Xəbərlər"də verilməsini təmin etsin.

2. Azərbaycan KP MK-nın Birləşmiş Nəşriyyatı öz iş planında 15 çap vərəqi həcmində, ildə iki dəfə 1.000 nüsxə tirajla "Azərbaycan Arxivlərinin Xəbərləri" jurnalının çıxmasını nəzərdə tutsun.

3. Azərbaycan SSR Mədəniyyət Nazirliyinin Kitab Ticarəti İdarəsinə bir vəzifə olaraq tapşırılsın ki, "Azərbaycan Arivlərinin Xəbərləri" jurnalının kitab ticarəti şəbəkəsi ilə yayılmasını təmin etsin.

Azərbaycan KP MK katibi V.Axundov."

Təəssüflər olsun ki, sonralar bu jurnalın nəşri dayandırılmış və beləliklə, Azərbaycan tarixinə aid arxiv materialları ictimaiyyətə çatdırıla bilməmişdir. Ən dəhşətlisi budur ki, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün pozulmasına aid sənədlər gizli saxlanılmışdır. Məsələn, bir ara mətbuatda Xaçmaz rayonundakı Qıraqoba kəndindən canfəşanlıqla danışılırdı.

"FİNEKO/ABS. Az."da deyilənlərdən parçalara diqqət yetirin: "1954-cü ildə SSRİ Nazirlər Soveti Xraxubu (FİNEKO Xaçmazın Qıraqobasını Xraxobadan sonra anlaşılmaz "Xraxub"a şəklinə salmışdır - T.Q.) Rusiyanın Dağıstan respublikasına müvəqqəti olaraq vermişdir. 1984-cü ildə Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti Xaçmazın adıçəkilən kəndinin Rusiyaya verilməsi müddətini 2004-cü ilədək uzatmışdır".

2008-ci ildə "Rossiyskaya qazeta"da dərc olunmuş məqalədə deyilirdi ki, "Rusiya Federasiyasının Dağıstan Respublikasının Məhərrəmkənd rayonunun Xraxuba kəndi hazırda 70 evdən, 100 təsərrüfatdan, 300-dək əhalidən, dörd küçədən, məktəb, klub və mağazadan ibarətdir. Burada yalnız Rusiya Federasiyası qanunları qüvvədədir. Kəndin əhalisi aylıq maaşı, pensiyanı Dağıstandan alır. Gənclər Rusiya ordusunda xidmətə çağırılırlar. Xraxubada ancaq rus məktəbi var."

Bəs həqiqət necədir? Xaçmaz ərazisindəki "anklav"ı Rusiya necə əmələ gətirmişdi?

(ardı var)

Teyyub Qurban

Ekspress.- 2011.- 17-19 dekabr.- S. 15.