Bəsti Cəfərova: "Hələ qüvvəm yerindədir"

Bir neçə gün əvvəl Akademik Milli Dram Teatrının direktoru İsrafil İsrafilov "Lent.az" saytına müsahibəsində xalq artisti Bəsti Cəfərovanın ondan gənc qız rolu istəməsindən şikayətlənib. Biz də Bəsti xanımın bu məsələyə münasibətini öyrəndik. Üstəlik, fürsət düşmüşkən, teatrla bağlı bəzi məqamlara da aydınlıq gətirməyə çalışdıq.

"Sənubər aktrisa deyil..."

- Bəsti xanım, Akademik Miilli Dram Teatrında aparılan islahatlara münasibətiniz maraqlıdı. Ümumiyyətlə, bu teatrın hamının arzuladığı teatra çevriləcəyinə inanırsınızmı?

- Əgər bir kəlmə ilə cavab verməyimi istəyirsinizsə, deyərdim ki, bilmirəm. Bəli, Akademik Milli Dram Teatrında Avropa standartlarına uyğun əsaslı təmir işləri aparıldı. Biz hamımız bunu gözləyirdik. Sonra teatrın kollektivi işdən çıxarıldı və yeni kollektivin formalaşması üçün müsabiqə elan edildi. Lakin teatrın rəhbərliyi bu müsabiqəyə getmədi, bütün kollektiv yerində qaldı. Sadəcə olaraq bundan sonra rejissorları ştatdan kənarlaşdırdılar. Sözün düzü, bundan başqa hansı islahat oldu, bunu mən görmədim. Əvvəl dedilər ki, rolları olan aktyorlar qalacaq, artıq adamlar teatrdan uzaqlaşdırılacaq. Nəyə görəsə son məqamda belə qərara gəldilər ki, teatrın aktyor truppası güclüdür. Mədəniyyət və turizm nazirinin müavini, hörmətli Ədalət Vəliyev də dedi ki, teatrı inkişafa doğru bu aktyorlarla da aparmaq olar. Bizimlə birillik müqavilə bağlanıldı, bu ayın əvvəlindən də işə çıxmışıq.

- Teatrın direktoru İsrafil İsrafilov müsahibələrindən birində deyib ki, əgər müsabiqə keçirilsəydi, teatrın indiki truppasından bircə nəfər də qalmayacaqdı. Sizcə, "Azdrama"nın indiki heyəti o teatra layiq deyil?

- İsrafil müəllimin şəxsi fikirlərinə hörmətlə yanaşıram. Mən onu məcbur edə bilmərəm ki, "belə fikirləşmə, biz çox yaxşıyıq". Teatrın indiki kollektivində mən də təmsil olunuram. Sizcə, öz qatığına kim turş deyər? Mən özüm 33 ildir bu teatrda çalışıram. Bu illər ərzində oynadığım tamaşalar barədə də cəmiyyətdə kifayət qədər məlumat var. Tam əminliklə deyirəm ki, o tamaşaları pis oynamamışam. Mən 28 yaşında əməkdar artist adına layiq görülmüşəm. 38 yaşımda isə mərhum ümummilli liderimiz Heydər Əliyev məni xalq artisti fəxri adına layiq görüb. Hamı da gözəl bilir ki, bunlara görə mənim üçün kiməsə heç kəs zəng vurmayıb. Bütün bunları mən öz istedadımla, sənətimdəki ciddiyyətimlə əldə etmişəm. Əgər İsrafil müəllimin dediyi kimi, teatrda qalmağa layiq deyildimsə, bizə bu mükafatları nə üçün veriblər? Mən 1978-ci ildə indiki Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin aktyorluq fakültəsinin 3-cü kursunda oxuyanda, teatra qəbul olunmuşam. 80-ci illərin əvvəllərindən indiki Heydər Əliyev Sarayında keçirilən yubiley tədbirlərinin aparıcısı mən olmuşam. Bu, 5 dəqiqəlik şeir demək deyildi. O tədbirlərdə o dövrdə ölkə rəhbərliyi də iştirak edirdi. Əgər yaxşı olmasaydıq, bizi ora çağırmazdılar ki! Bəlkə də fikirləşirlər ki, yaşlanmışıq... Əvvəla, biz o qədər də yaşlı deyilik. Şükürlər olsun, hələ ki, formamızı saxlamışıq...

- Amma İsrafil müəllim deyir ki, Bəsti Cəfərovanın 52 yaşı var, 18 yaşlı qız rolu istəyir...

- İsrafil müəllimin bu sözləri həqiqətən məndə çaşqınlıq yaratdı. Əvvəla, mən yaşımı heç vaxt gizlətmirəm, ona görə də İsrafil müəllimin nəzərinə çatdırıram ki, 52 yaşıma hələ 6 ay var. İsrafil müəllim teatra rəhbər gəlməmişdən əvvəl- 2003-cü ildə mən Hüseyn Cavidin "Afət" tamaşasında "Afət"i oynamışam. "Afət" ortayaşlı qadındır. 2006-cı ildə Otar İoselianinin "Kaş araba aşmayaydı" tamaşasında "Çexari" rolunu oynamışam ki, böyük oğlumu Telman Əliyev oynayırdı. Teatr təmirə bağlanmazdan əvvəl mənim sonuncu oynadığım "Müsyö Jordan və Dərviş Məstəli şah" tamaşasında "Şəhrəbanu xanım" idi. Yəni, son illər mənim oynadığım rollar ortayaşlı qadın obrazları olub. Bundan başqa, hörmətli İsrafil müəllim mənə Bertold Brextin "Kuraj ana və onun övladları", Çingiz Aytmatovun "Ana tarlası", Fridrix Düremartın "Yaşlı xanımların ziyarəti" əsərlərini oxumağa verib. Bu əsərlərdə mənə təklif olunan obrazların heç biri 18 yaşında deyil.

- Həmkarınız Sənubər İsgəndərli də deyir ki, aktrisa özünü elə saxlamalıdır ki, 50 yaşda da 18 yaşlı qız obrazını yaratsın...

- Sənubər xanımın nə deməsi məni maraqlandırmır. Özümü ifrat dərəcədə arıqlatmaq fikrində də deyiləm. Çünki hər yaşın öz gözəlliyi, öz bədən quruluşu var. Uzun illər öz görkəmimi qorumuşam. Ola bilsin, son illər bir balaca çəkim artıb, bu da onunla bağlıdır ki, neçə ildir yeni tamaşa oynamırıq. 50 yaşında 18 yaşlı qız rolunu oynamaq məsələsinə gəldikdə isə, istəyir bunu Sənubər yox, başqası desin, çox gülməlidir. Əvvəla, Sənubər aktrisa deyil, mədəni-maarif fakültəsini qurtarıb. Nə yaxşı ki, Hüseynağa Atakişiyev Gənclər Teatrını yaradıb qeyri-peşəkarları ora yığdı, o da indi özünü peşəkar aktrisa sayır. Onun sözü mənim üçün elə də əhəmiyyətli deyil. Mən 18 yaşlı qızı ona görə istəmirəm ki, o yaşın psixologiyasını çoxdan yaşayıb, ondan doymuşam. 50 yaşda cavan rolu oynamaq arzusunda olan aktrisanın ağlına şübhə edərəm. İnsan yaşadığı psixologiyanı təzədən oynayanda, gülünc görünür.

"Məgər 52 yaş dünyanın axırıdır?!"

- Mirzə Fətəli Axundovun "Lənkəran xanının vəziri" tamaşasında sizə təklif olunan "Pəri xanım" rolundan imtina etmisiniz?

- Roldan yaşa görə deyil, sadəcə, məni qane etmədiyi üçün imtina etmişəm. Mən balaca rol oynamaq istəmirəm.

- Eşitdiyimə görə, o rolu Əminə Babayevaya veriblər. Deyilənə görə, Əminə Babayeva uzun illərdən sonra məhz sizin yaxından köməyiniz nəticəsində Akademik Milli Dram Teatrına götürülsə də, aranız soyuqdur. Məhz buna görə sizin acığınıza o rol Əminə Babayevaya verilib...

- Sözün düzü, Əminə Babayeva heç yerdə demir ki, mən onu teatra gətirmişəm. Özüm də bu barədə heç yerdə deməmişəm. Heç fikirləşmirəm də ki, məhz buna görə "Pəri xanım" rolunu Əminə Babayevaya veriblər. Əminə Babayevanı nə Həsənağa Turabov, nə də Əlabbas Qədirov teatra yaxın buraxmırdı, mən olmasaydım, onu götürməyəcəkdilər. Əslində, o rolu gərək əvvəlcədən Əminə Babayevaya verəydilər, çünki onun üçündür. İnanmıram ki, İsrafil müəllim o sözü mənə düşmənçilik bəslədiyinə görə desin. İnsandır da, hansısa emosional vəziyyətdə deyib, jurnalist də götürüb yazıb. Məgər 52 yaş dünyanın axırıdır?! Mənim hələ qüvvəm yerindədir, səhnə görünüşüm də normaldır, formamı da saxlayıram. Mən güman etmirəm ki, mənim əleyhimə İsrafil müəllim kampaniya aparır.

- Eşitdiyimə görə, Mərahim Fərzəlibəyov İlyas Əfəndiyevin "Hökmdar və qızı" tamaşasını yeni quruluşda hazırlayır. Amma sizi tamaşadan çıxarıb...

- Mən bu tamaşadan uzaqlaşdırılmamışam. Bu əsər 15 il əvvəl səhnəyə qoyulub. 14 il bu tamaşada əsas rolu mən oynamışam. Artıq bu rolu gənclərin ixtiyarına verirəm. Son tamaşalarda mən ətrafımda kütləvi səhnəyə çıxan qızların yanında yaşlı göründüyümü hiss edirdim. Görürdüm ki, artıq roldan əl çəkməyin vaxtıdır. "Hökmdar və qızı" gözəl əsər olduğuna görə repertuarda saxlamaq istəyirlər.

- Sizin rolu Məsmə Ağaverdiyevaya veriblər. Necə düşünürsünüz, Məsmənin səsi, görünüşü tarixi qəhrəmanı oynamağa imkan verirmi?

- Bu sualı Mərahim Fərzəlibəyova versəydiniz daha yaxşı olardı. Məsmə istedadlı gənc aktrisadır. Onun barəsində nəsə demək yaxşı alınmaz, axı, mənim rolumu ona veriblər...

- Sizə bu sualı 33 illik təcrübəyə malik xalq artisti kimi, aktyor yetişdirən müəllim kimi veririk...

- Bu barədə mühakimə yürütməyə ixtiyarım var. Amma ixtiyarım yoxdur, deyim ki, Məsmənin səsi buna çatmayacaq. Əgər səsi çatmırdısa, Mərahim nə üçün bu rolu ona verirdi? Qoy bunun dərdini Mərahim çəksin. Mən o tamaşanın məşqinə baxmamışam. Onu bilirəm ki, istedadlı, hissiyyatlı qızdır, amma səsi barədə bir söz deyə bilmərəm. Siz doğru buyurdunuz ki, tələbələr yetişdirirəm. Artıq bir neçə kursu buraxmışam. İsrafil müəllimin o sözü ona görə qəribə gəldi ki, mən aktrisa yetişdirən müəlliməyəm. Mən elə müəlliməyəm ki, teatrdan xahiş edib öz səhnə geyimlərimi tələbələrimə verirəm. Mən onun marağındayam ki, teatra gənclər cəlb olunsun.

- Müsabiqə elan olunanda, tələbələriniz orada iştirak etmək üçün sizə yaxınlaşıb məsləhətləşdilərmi?

- Mən sonuncu kurs tələbəmi gətirmişdim, "Müsyö Jordan və Dərviş Məstəli şah" tamaşasında kütləvi səhnəyə çıxırdı. Sonra İsrafil müəllimi kursun diplom tamaşasına dəvət etdim. Sözün düzü, böyük həvəslə gəlib baxdı. Amma sonra mənə dedi ki, tələbələrimi bəyənməyib. Bununla belə, onu deməliyəm ki, tələbələrimin arasında səhnəyə uyğun oğlanlar da, qızlar da vardı.

"Akademik Milli Dram Teatrında lazım olmasam, heç vaxt ona-buna yalvarıb orada qalmaram"

- Bəsti xanım, deyilənə görə, "Azdrama"da rejissorlar aktyorlara rolları pulla satırlarmış...

- Mən bu teatra Tofiq Kazımovun vaxtında gəlmişəm. Kim mənə deyə bilər ki, "Bəsti, bu rola görə filan qədər pul ver". Bu gün "Azdrama"da üzə çıxarılası 5-6 aktyor varsa, biri də mənəm. Elə olmasaydı, ayrı-ayrı rejissorlar baş rolları mənə verməzdilər. İndi siz deyin, "Natəvan"ı oynayan bir aktrisaya balaca rol vermək nə dərəcədə doğrudur? Axı, mənə əməlli-başlı rol deyilmişdi. Əgər teatrda işləyəcəmsə, iddiam böyük rollaradır. Mən böyük rollara öyrəşmiş aktrisayam. Teatrın 134-cü mövsümündə Jan Koqtonun ikihissəli "İnsan səsi" tamaşasında oynamışam. O boyda monoloqlar deyən adam, birdən-birə iki kəlmə üçün səhnəyə çıxmalıyam? Siz mənə elə şeylər dediniz ki, 33 il bu teatrda çalışan aktrisa olaraq mən Bəsti Cəfərova onları bilmirəm. Mən bilmirəm, bu teatrın axırı necə olacaq. Mənim ağlıma indi gəlir, bəlkə bu söz-söhbətlər ona görə yaranır ki, o teatrdan gedim. Əgər Akademik Milli Dram Teatrında lazım olmasam, heç vaxt ona-buna yalvarıb orada qalmaram. Heç vaxt rola görə rejissora yalvarmamışam, nə də direktora dost-tanışa zəng etdirməmişəm. Mən teatra daxil olanda, belə şeylər yox idi...

- Amma öz aramızdır, sonradan yarandı...

- Mənim praktikamda belə şey yoxdur. Baxmayaraq ki, məni sevməyən rejissorlar az deyildi, amma rola görə məndən rüşvət istəyənini güllələyərəm...

- İnandırıcı deyil ki, sizin kimi gözəl, mehriban, istedadlı aktrisanı sevməyən olsun...

- Məni sevməyən çoxlu rejissor vardı. Elə direktor vardı ki, onun dövründə mənə rol vermək qadağan olunmuşdu. Lakin sağ olsun, şəxsən Polad Bülbüloğlu 2002-ci ildə mənə görə, mənim adıma "Fedra" tamaşasını sifariş verdi. Eləcə də "Natəvan" tamaşası mənə görə yenidən səhnəyə qoyuldu. Ona görə də mən işsiz qalacaq aktrisa deyiləm. Sadəcə, bu gün başım bir az qızıma qarışıb, ali məktəbə hazırlaşır. Məni İrəvan Teatrına rol oynamağa dəvət etdilər, qızıma görə gedə bilmədim. Janr məhdudiyyəti olmayan bir aktrisa olaraq mənim üçün bütün teatrlarda yer var.

- Söz düşmüşkən, qızınızın teatra marağı varmı?

- Qızım elə tearda böyüyüb də, necə marağı olmasın? Amma sözün düzü, məhz belə şeylərə görə mən onun aktrisa olmasını istəmirəm...

İltifat HACIXANOĞLU

Ekspress.- 2011.- 12-14 fevral.- S.19