Parlamentdə korrupsiya söhbətləri

Məcburi audit qanunu Milli Məclisdə keçdi

Dünən Milli Məclisin (MM) növbəti plenar iclası keçirildi. Əvvəlcə cari məsələləri müzakirə edən deputatlar ölkədə son günlər hökumətin korrupsiyaya qarşı elan etdiyi mübarizəyə və digər məsələlərə münasibət bildirdilər.

Deputat Asim Mollazadə korrupsiyaya qarşı mübarizədən danışaraq MM-in də hökumətin bu təşəbbüsünə qoşulmasını istədi. Onun sözlərinə görə, bu, korrupsiya ilə mübarizədə sistemli islahatlar keçirilməsinə öz töhfəsini verə bilər. "İlk olaraq təhsil sistemindəki korrupsiya ilə mübarizədə konkret işlər görmək olar", - deyən Mollazadə qısa müddət ərzində orta təhsillə bağlı müvafiq qanun qəbul olunmasını təklif etdi. Deputat səhiyyə sistemində də ciddi islahatlara ehtiyac olduğunu bildirdi: "İndi belə çıxır ki, həkimlərin hamısı rüşvətxordur. Elə deyil axı".

İqbal Ağazadə isə Korrupsiya ilə Mübarizə üzrə Dövlət Komissiyasına ictimaiyyət nümayəndələrinin də adlarının salınmasını təklif etdi. Deputat təəssüflə dedi ki, komissiyanın tərkibində parlament azlığında qalan müxalifətin, ictimai-siyasi təşkilatların və siyasi partiyaların təmsilçiləri yoxdur: "Bu məsələdə ictimai nəzarəti təmin etmək üçün komissiyanın tərkibinin yenidən formalaşdırılması daha effektiv olardı. Belə olsa, cəmiyyət də bu mübarizənin kampaniya xarakterli olmadığına inanar".

Fazil Mustafa da Korrupsiya ilə Mübarizə üzrə Dövlət Komissiyasının tərkibində MM-dəki müxalifət partiya nümayəndələrinin yer almasını istədi. Deputata görə, belə kampaniya o vaxt effektiv olur ki, bu, islahata çevrilsin. "İndi hamı gözləyir ki, bu, islahata çevriləcək, yoxsa 10-15 günlük olacaq", - deyən F.Mustafa "İslahat" müxalifət deputat qrupu adından korrupsiya ilə mübarizədə islahat təkliflər paketini rəsmən MM-ə təqdim etdiklərini də bildirdi.

Qüdrət Həsənquliyev isə son vaxtlar ölkədə korrupsiya ilə mübarizənin kampaniya xarakterli olacağına inanmaq istəmədiyini dedi. "Bu cür addımlar əslində müdafiə və təqdir olunmalıdır. Amma hakimiyyət bu cür açıqlamalara fikir vermədən bu islahatları dərinləşdirməli və mübarizəni gücləndirilməlidir", - deyən Q.Həsənquliyev MM-də korrupsiya ilə bağlı müzakirə açılmasını da təklif etdi.

Q.Həsənquliyev tanınmış vəkil Osman Kazımovun Vəkillər Kollegiyası üzvlüyündən çıxarılmasına da etiraz etdi: "Bu cür addımlarla əslində ölkənin imicinə ziyan vurulur".

Spiker Oqtay Əsədov deputatların korrupsiya ilə bağlı fikirlərinə münasibət bildirərək, bunun müvəqqəti xarakterli olması ilə bağlı fikirlərlə razılaşmadığını söylədi: "Əsaslı islahatlar olacaq və bu istiqamətdə işlər davam etdiriləcək".

Qənirə Paşayeva isə bildirdi ki, mənzil növbəsinə dayanan Qarabağ müharibəsi əlillərinin hüquqlarının müdafiəsi ilə bağlı qanunvericiliyə bir sıra dəyişikliklər edilməlidir. Onun sözlərinə görə, əvvəllər qanuna əsasən, müharibə əlili vəfat edirsə, onda onun ailəsi mənzil növbəsindən yararlana bilmirdi. "Artıq bu məsələ ilə bağlı qanuna dəyişiklik nəzərdə tutulub və bu günlərdə komitədə müzakirəyə çıxarılacaq. Amma yaxşı olardı ki, paralel olaraq mənzil növbəsində dayana bilməyən, buna imkanı olmayan müharibə əlilinin də bu hüququ təmin ediləydi".

Əli Məsimli isə Şəkidə mülkü sökülən iş adamının intiharından danışdı. Bu ailənin daha da ağır vəziyyətə düşdüyünü deyən deputat belə qanunsuzluqlara etiraz etdi. O, qanunvericiliyə əlavə və dəyişiklik edilərək qanunsuz tikililərin qeydiyyata alınmasını və söküləndə bazar qiyməti ilə ödənilməsini təklif etdi.

Fərəc Quliyev isə yaxın zamanlarda MM-də qapalı olaraq Qarabağla bağlı məsələnin müzakirəyə çıxarılmasını istədi. O, Azərbaycan televiziyalarında Anadolu türkcəsindən filmlərin tərcüməsinin yolverilməz olduğunu da dedi: "Türkiyədə İlham Əliyevin 45 dəqiqəlik çıxışı tərcümə edilmədi. Eləcə də Ərdoğan Milli Məclisdə çıxış edəndə onun çıxışı tərcümə olunmadı. Əgər biz xalqların yaxınlaşmasını, xalq diplomatiyasını istəyiriksə, bu cür hallar aradan qaldırılmalıdır".

Spiker O.Əsədovsa F.Quliyevin sualından sonra deputatlara Litva seymində Qarabağla bağlı qərar qəbul ediləcəyi barədə məlumat verdi: "Orda bizim bütün məsələlərimizi bilirlər və bununla məşğul olurlar. Arzu edərdim ki, bütün imkanlardan istifadə edək ki, Azərbaycan həqiqətlərini dünyaya çatdıra bilək".

Sabir Rüstəmxanlı isə İrandan qaçıb gələn soydaşlarımızın üçüncü ölkəyə getməsi ilə bağlı BMT nümayəndəliyinin süni maneələr yaratdığını diqqətə çatdırdı. O, Azərbaycanın hərbi sənayesi tərəfindən istehsal olunan silah-sursatlar barədə mətbuatda gedən yazılara da etiraz etdi: "Bu məlumatlar nəyə görə mətbuata sızdırılır? Bir də görürsən, hansısa mətbuat orqanında yazılır ki, hansısa zavodda patron istehsal olunur. Hərbi sənayeni inkişaf etdirək, amma bu cür reklam etdirməyə ehtiyac yoxdur".

S.Rüstəmxanlı MM-də deputatların üzləşdiyi maraqlı bir məqam barədə də şikayətləndi: "Millət vəkilinin statusu haqqında" qanuna görə millət vəkilləri arasında ayrıseçkilik ola bilməz. Millət vəkili öz seçicisini qəbul etmək üçün komitə sədrinin yazılı razılığını almalıdır? Deputatın bəyəm ixtiyarı yoxdur ki, öz imzası ilə seçicisini qəbul etsin?"

Cari məsələlərim müzakirəsindən sonra deputatlar 2010-cu ildə bələdiyyələrin fəaliyyətinə inzibati nəzarəti həyata keçirən orqanın illik məruzəsini dinlədilər. Ədliyyə nazirinin müavini Vilayət Zahirov bildirdi ki, 2009-cu il 29 may tarixli qanuna əsasən 1567 bələdiyyənin birləşməsi nəticəsində 574 bələdiyyənin yaradılması nəzərdə tutulub. Naxçıvanda isə 84 bələdiyyənin birləşməsi nəticəsində 40 yeni bələdiyyə yaradılıb: "Ötən il ərzində birləşmə prosesi davam etdirilib. Qısa müddət ərzində görülmüş tədbirlər nəticəsində birləşmiş 1552 bələdiyyənin əmlakı, maliyyə vəsaitləri və mal-material qalığı, borları müəyəyn edilərək aktlaşdırılıb. Zəruri sənədlər yenidən yaradılmış 569 bələdiyyəyə təhvil verilib. Birləşmə komissiyaları 11 bələdiyyənin fəaliyyətini araşdırıb və ciddi qanun pozuntuları müəyyən edilərək toplanmış materiallar hüquqi qiymət verilməsi üçün Baş Prokurorluğa göndərilib. 501 yeni bələdiyyənin nizamnaməsi Ədliyyə Nazirliyində dövlət qeydiyyatına alınıb, 1332 bələdiyyənin nizamnaməsi ilə qüvvədən düşmüş hesab edilib".

Müzakirələr zamanı Vahid Əhmədov bələdiyyələrin ərazilərinin müəyyənləşdirilməsi işində Dövlət Torpaq və Xəritəçəkmə Komitəsinin yerli bələdiyyələrə kömək etməsini istədi: "Bələdiyyələr ərazisində bina və tikililərin qiymətləndirilməsi məsələsində də problemlər mövcuddur. Qiymətləndirmə düzgün aparılmalıdır və buna əlavə vəsait tələb olunur. Birləşmə haqqında qanunun qəbulundan 2 il vaxt keçsə də, bir çox yeni bələdiyyələr hələ də öz torpaq sahələrinin yerini dəqiq bilmirlər. Bu prosesi tezləşdirmək lazımdır. Bələdiyyələrin səlahiyyətlərinin artırılması da vacibdir. Çünki bələdiyyə yalnız torpaq satışı ilə məsələləri həll edirlər. Əhalinin problemini həll etmək üçün səlahiyyətləri yoxdur. Yavaş-yavaş icra hakimiyyətlərinin səlahiyyətləri verilməlidir".

Yevda Abramov isə hesab edir ki, bələdiyyələrin maliyyə təsərrüfat sistemini yüksəltmək lazımdır. Azərbaycan bələdiyyələrinin Almaniya modeli üzərində qurulduğunu deyən Y.Abramov bildirdi ki, bizdəki bələdiyyələri Türkiyə modelinə çevirmək lazımdır. Deputat icra başçılarının bələdiyyələrə işləməyə mane olduqlarını da bəyan etdi: "Yeni təyin olan başçı dərhal bələdiyyə sədrini sıxışdırmağa başlayır. İcra başçısı dərhal bələdiyyələrə audit yoxlaması apartdırır. Yoxlamaya gələnin səs tempi də, ayaqlarının addımının neçə santimetr olması da məlumdur. Bu yoxlamalar bələdiyyəni sıradan çıxarmaq üçün nəzərdə tutulub. Bunları yığışdırmaq lazımdır, bələdiyyələrə işləmək üçün imkan yaradılmalıdır. Niyə bələdiyyələrə hakimiyyət verməkdə çətinlik çəkirik?"

O.Əsədov isə bildirdi ki, audit nəzarət təşkilatıdır: "Onu bələdiyyə özü dəvət edə bilər. Amma söhbət Hesablama Palatasından gedirsə, onu yoxlamağa ixtiyarı var. Hər şey bələdiyyələrin öz hüquqlarını bilməmədiyin-dən irəli gəlir".

Q.Həsənquliyev də hesab edir ki, bələdiyyələrə münasibət dəyişməli, onlara səlahiyyətlər verilməlidir. Deputat bələdiyyələrə büdcədən ayrılan 3 milyon manatın çox az olduğunu dedi. "Mən fikirləşirdim ki, niyə bu qədər çox sayda bələdiyyələrə cəmi 3 milyon pul ayrılır. Bu 3 milyon ona görə ayrılır ki, bələdiyyələrin işini yoxlamağa, neqativ hallar müəyyən etmək və cərimələmək imkanı yaransın", - deyən Q.Həsənquliyev bildirdi ki, növbəti hesabat ili üçün bələdiyyələrin ya səlahiyyətləri genişləndirilməlidir, ya da bu, Ədliyyə Nazirliyinin hesabatının əhəmiyyəti yoxdur: "Bu, millət vəkillərinin vaxtını almaqdan başqa bir şey deyil".

Fəzail Ağamalı da bələdiyyələrin icra hakimiyyətlərindən asılı olduğunu bildirdi: "Hansısa bələdiyyə İcra Hakimiyyətinin razılığı olmadan torpağı kimsəyə verə bilər? Hələ də İcra Hakimiyyətinin qorxusu bələdiyyələr üzərindən getməyib. Domokl qılıncı kimi asılıb qalıb".

F.Ağamalı dedi ki, bəzi hallarda bələdiyyələrin birləşdirilməsi düzgün olmayan halda həyata keçirilib: "Bələdiyyələrin birləşməsi ilə bağlı atılan addımlar düzgün deyil və xüsusi yanaşma tələb edən məsələdir. Mən də Qüdrət Həsənquliyevlə razıyam ki, 3 milyon bələdiyyələrin işinə müdaxiləyə imkan verir və hətta onu çökdürməyə də kifayət edir. Ayrı-ayrı rayon rəhbərləri ayrı-ayrı bələdiyyələrə qarşı yoxlama rıçaqlarından istifadə edib özünə tabe etdirməyi bacarır. Çünki 3 milyonun hardasa 10 mini gəlib ona çatır".

Azay Quliyev isə hesabatda bəzi məsələlərin yer almamasından narazılığını bildirdi: "Hesabatda göstərilməyib ki, bələdiyyə institutlarının illik dövriyyəsi nə qədərdir, ÜDM formalaşmasında payı nə qədərdir, hansı həcmdə sosial layihələrin icra olunur və bu kimi bir çox suallara hesabatda cavab tapmaq mümkün olmur".

Gülər Əhmədova da bələdiyyələrə daha çox vəsait ayrılması və səlahiyyətlərin verilməsinin tərəfdarı kimi çıxış etdi: "İl ərzində bələdiyyələr 3 milyon manatın simvolik rəqəm olduğnu söyləyir. Bəlkə də 5 illik fond yaradılmalıdır ki, büdcədən ayrılan pullar ora yatırılsın. Bu vəsait banka qoyulsun və onun faizləri bələdiyyələrə ayrılsın".

Qeyd edək ki, bütün narazılıqlara baxmayaraq deputatlar hesabata müsbət səs verdilər.

Daha sonra "Auditor xidməti haqqında" qanuna, eləcə də İnzibati Xətalar Məcəlləsinə əlavə və dəyişikliklər layihəsi təsdiqləndi. Yeniliyə əsasən, məcburi auditdən yayınan vəzifəli şəxslər 300 manatdan 600 manatadək, hüquqi şəxslər isə 500 manatdan 2500 manatadək cərimə olunacaqlar.

Müzakirələr zamanı deputat Vahid Əhmədov bildirdi ki, QHT-lərin məcburi auditə cəlb olunmamalıdır: "QHT-lərin maliyyə imkanları olmadığına görə məcburi audit ciddi problemlər yaradacaq".

Deputat Azay Quliyev də QHT-lərin məcburi auditdən keçirilməsinə qarşı çıxdı: "QHT-lərin məcburi auditdən keçirilməsi dövlətin hazırkı siyasətinə qarşıdır. Mən təklif edirəm ki, qanun layihəsi qəbul edilsin. Amma Nazirlər Kabinetinə müraciət olunsun ki, QHT-lər məcburi auditə cəlb olunan təsərrüfat subyektlərinin siyahısından çıxarılsın. QHT-lər bu gün məcburi auditə hazır deyil" ("Mediaforum").

Deputat Qüdrət Həsənquliyev məcburi auditin xaricdən maliyyələşən QHT-lərə şamil olunmasını təklif etdi: "Xaricdən böyük məbləğdə qrant alan təşkilatlar var. Bu yaxınlarda oxuduq ki, ABŞ Azərbaycanda demokratiyanın inkişafına 27 milyon dollar vəsait ayırır. Araşdırılmalıdır ki, belə böyük vəsaitlər hara və necə xərclənir".

Milli Məclis Aparatının rəhbəri Səfa Mirzəyev qeyd etdi ki, qanun layihəsində söhbət təsərrüfat subyektlərindən gedir: "O təsərrüfat subyektlərinin adları qeyd olunur. Nazirlər Kabinetinin qərarlarında qeyd edilməlidir ki, hansı qeyri-hökumət təşkilatları auditə cəlb oluna bilər. Hazırda müvafiq dövlət qurumları ilə bu məsələ ətrafında müzakirələr aparırıq".

Qanun layihəsi 100 lehinə, 3 əleyhinə, 1 bitərəf olmaqla keçdi.

Parlamentin dünənki iclasında İnzibati Xətalar Məcəlləsinə nəqliyyat vasitələrini idarəetmə zamanı qanun pozuntularına yol verilməsi ilə bağlı bəzi əlavə və dəyişikliklər də təklif olundu. Layihəyə əsasən, nəqliyyat vasitəsini idarə etmək hüququ olan şəxs tərəfindən nəqliyyat vasitəsini alkoqoldan, narkotik vasitələrdən, psixotprop maddələrdən və ya güclü təsir göstərən digər maddələrdən istifadə olunması nəticəsində sərxoş vəziyyətdə idarə edənlər 5 balla cərimə olunacaq.

Sürücülər tərəfindən nəqliyyat vasitələrinin istismarı qaydaları pozulduqda 4 balla, sərxoşluq vəziyyətinin yoxlanılması üçün müayinədən boyun qaçıran sürücülərin hərəkəti isə 5 balla qiymətləndiriləcək.

Digər dəyişiklik isə dayanacaqlarda saxlama ilə bağlıdır. Belə ki, məcəlləyə edilən dəyişikliklərə əsasən, nəqliyyat vasitələri müvafiq icra hakimiyyəti orqanının mühafizə olunan dayanacağında saxlanılmalıdır. Dayanma və durma qaydalarını pozduğu üçün avtomobili müvafiq icra hakimiyyəti orqanının duracağına gətirilən sürücü inzibati cəriməni, nəqliyyat vasitəsini duracağa gətirilməsi və orada saxlanılması üçün haqqı həmin yerdə ödəyə bilər. Bu halda sürücüyə qəbz veriləcək və nəqliyyat vasitəsi sürücüyə qaytarılacaq.

Nəqliyyat vasitəsini idarə etmə hüququnun məhdudlaşdırılması müddəti bitdikdə sürücülük vəsiqəsi iki halda sürücüyə qaytarılır: nəqliyyat vasitəsini idarə etmə hüququ bir ildən çox müddətə məhdudlaşdırılmış şəxslərə təcrübi imtahanı müvəffəqiyyətlə verdiyi gün; nəqliyyat vasitəsini idarə etmə hüququ bir il və daha az müddətə məhdudlaşdırılmış şəxslərə imtahansız həmin müddət bitdiyi gün.

Aqil ASLAN

Ekspress.- 2011.- 12-14 fevral.- S.5;12.