Mir Cəfərin məhkəməsi necə hazırlanmışdır

(əvvəli ötən şənbə saylarımızda)

Azərbaycanda ötən əsrin ən qalmaqallı və indiyədək ətrafında söz-söhbətlərin dolaşdığı məhkəmələrdən biri Mir Cəfər Bağırovun məşhur məhkəməsi olmuşdur. Tanınmış yazıçı-tədqiqatçı Teyyub Qurban bu məhkəmə, onun necə və kimlərin sifarişi ilə hazırlanmasını arxiv materialları əsasında araşdırıb.

Bağırov və Şəkinski

1952-53-cü illərdə Məmmədəmin Şəkinskinin Krasnodardan ailəsinə göndərdiyi məktublara əyilməz şəxsiyyətin ürək çırpıntıları hopmuşdur. Onun 1953-cü ildə sonbeşik oğluna (o zaman Əkrəm Şəkinski Məşədi Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun geoloji kəşfiyyat fakültəsinin dördüncü kurs tələbəsi idi - T.Q.) ünvanı belə yazılmışdı: Krasnodar ölkəsi, Çernomorsk qəsəbəsi, Kalinin küçəsi, ev 1.

Məmmədəmin Şəkinski 1950-ci ilin mart ayının 15-də 50 yaşını "Qara dəniz" qəsəbəsində "qeyd" etmişdi. O, Qaradəniz trestinin mənzil-kommunal təsərrüfatı idarəsinin müdiri idi. Azərbaycanda baş verən hadisələri "Pravda" qəzetindən və mərkəzi jurnallardan izləyirdi. 1953-cü il martın 5-də Stalinin vəfatından kədərlənən 53 yaşlı Məmmədəminin ilk dəfə sürgünlükdə gözləri yaşarmışdı. Fəqət elə həmin gün Sov.İKP MK-nın, SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin və Nazirlər Sovetinin birgə iclasında Mir Cəfər Bağırovun Sov. İKP MK Rəyasət Heyətinin üzvlüyünə namizəd seçilməsi ürəyini dağa döndərmişdi. Həmin iclasda Lavrenti Pavloviç Beriyanın (M.Şəkinski onu 1918-ci ildən şəxsən tanıyırdı - T.Q.) G.M.Malenkovun müavini təyin edilməsi də ona sevinc bəxş etdi. Xeyli düşünüb-daşındıqdan sonra qələm götürüb Sovet hökumətinin başçısına aşağıdakı məktubu yazdı:

"SSRİ Nazirlər Sovetinin sədri G.M.Malenkov yoldaşa

Vətəndaş Məmmədəmin Əhməd oğlu Şəkinskidən

ünvan: Krasnodar ölkəsi, Çernomorsk qəsəbəsi, ev 1

Ərizə

"Çernomorneft" trestinin mənzil-kommunal təsərrüfatında 54 il vicdanla və qüsursuz çalışmışam. Ancaq 1952-ci ilin mayında mən "öz xahişimlə" yataqxana komendantı işimdən azad edilmişəm. Səbəbi də bu olmuşdur ki, mənzil-kommunal təsərrüfatındakı və trestin ayrı-ayrı rəhbərlərinin işindəki kobud nöqsanlara kəskin münasibətimi bildirmişəm.

Mənim işdən çıxarılmağım, aydındır ki, mənzil-kommunal təsərrüfatı rəhbərliyindəki çirkin əməllərlə məşğul olanların heç bir fakta əsaslanmayan hərəkətidir. Bəhanə budur ki, mən "1937-ci ildə repressiya olunmuşam. Çirkablıq girdabına düşmüş bu adamların niyyəti baş tutmuşdur: Cənub rayon partiya komitəsi mənim iştirakım olmadan bədnam qərarı təsdiq etmişdir.

Krasnodarneft Birliyinin rəisinə şikayət məktubu ilə müraciət etdikdə, o əvvəlcə müraciətimə canıyananlıqla yanaşdı və bildirdi ki, mən işimə qaytarılacağam (Onun rəsmi yazılı vədini məktubuma əlavə edirəm). İndiyədək Birlik rəisinin vədi yerinə yetirilməmişdir.

Sizdən soruşuram: Sovet dövlət quruluşu şəraitində bir sovet vətəndaşı kimi mənim bir ilədək işsiz qalmağımı nə ilə izah etmək olar? Axı həmişə Vətənimiz naminə namusla çalışmışam, Sovet pasportu daşıyıram, neftçilərin həmkarlar ittifaqının üzvüyəm, 1954-cü ildə SSRİ neft sənayesi tərəfindən neftçilərə nümunəvi məişət xidməti göstərdiyimə görə mükafatlandırılmışam. İnanın ki, işsiz qaldığım vaxtlarda sözün tam mənasında ehtiyac içində yaşamışam.

Güman edirəm ki, artıq elə bir zaman gəlmişdir ki, Sov. İKP 1937-38-ci illərdə yejovçuluğun əsassız olaraq günahlandırdığı və həbsə alındığı mənim kimi bir kommunistin işinə əncam çəkəcəkdir".

(ardı var)

Teyyub Qurban

Ekspress.- 2011.- 2-4 iyul.- S. 15.