"Azərbaycan Ukraynada müəyyən qədər tanınır"

Xarkov vilayəti Azərbaycan-Ukrayna "Dostluq" cəmiyyətinin sədri Murad Ömərov: "Ukraynada azərbaycanlıların yaşaması çox rahatdır"

Ukraynanın Xarkov vilayətində yaşayan azərbaycanlıların üz tutduqları bir məkan var; Xarkov vilayəti Azərbaycan-Ukrayna "Dostluq" cəmiyyəti. Bu cəmiyyətdə nəinki Ukraynada, habelə dünyanın bir çox ölkələrində tanınmış ziyalılar təmsil olunurlar. Cəmiyyətin sədri texnika elmləri namizədi, professor, Xarkov radioelektronika universitetnin təbii elmlər kafedrasının müdiri Murad Ömərovdur. Bundan başqa Xarkovda tanınmış fizika-riaziyyat elmləri doktoru İsmayıl Vəliyev, Ukraynanın xalq rəssamı Seyfəddin Qurbanov, iqtisad elmləri namizədi Şahin Ömərov və başqaları bu cəmiyyətin fəallarındandır. Cəmiyyətin nəzdində "Dostluq" mədəniyyət mərkəzi, "Azərbaycan inciləri" rəqs qrupu, "Qarabağ" folklor ansamblı, "Natəvan" qadın klubu və hüquq məsləhətxanası fəaliyyət göstərir.

Dünya Azərbaycanlılarının III qurultayında iştirak edən Azərbaycan-Ukrayna "Dostluq" cəmiyyətinin sədri Murad Ömərov "Ekspress"in suallarını cavablandırır.

- Öncə istərdim ki, cəmiyyətiniz haqqında məlumat verəsiniz...

- Xarkov vilayəti Azərbaycan-Ukrayna "Dostluq" cəmiyyəti 1999-cu ildə yaranıb. Cəmiyyətin müxtəlif millətlərdən olan 500-ə yaxın nümayəndəsi var. Cəmiyyətin yaradılmasında əsas məqsəd Ukrayna-Azrbaycan arasındakı dostluq münasibətlərini möhkəmləndirmək, Azərbaycan həqiqətlərinin təbliği, ölkələr arasında iqtisadi, mədəni əlaqələrin qurulması və Ukraynada yaşayan azərbaycanlıların hüquqlarını müdafiə etməkdir.

Cəmiyyət yaranan gündən həmin qurumun üzvü olmuşam, 2001-ci ildə cəmiyyətin konfransında sədr seçilmişəm və bu günə kimi də vəzifəmi davam etdirirəm. 2001-ci ildə cəmiyyətin nəzdində Xarkovdakı 131 saylı məktəbdə həftənin bazar günlərində "Bazar günü məktəbi" fəaliyyət göstərir. Bu məktəbdə 80 nəfərlik proqram hazırlanıb. Burada Azərbaycan dili-ədəbiyyatı, tarix, coğrafiya, Azərbaycan milli-adət ənənəsi, İslam Mədəniyyəti dərsləri keçirilir və bu məktəbdə çalışanlar dövlər tərəfindən əmək haqqı alır. Qeyd etməliyəm ki, həmin məktəbin rəsmi statusu var, yerli hakimiyyətin verdiyi qərar əsasında fəaliyyət göstərir. İki il öncə bu məktəbin statusu dəyişdi və bura "Dostluq" Mədəni Təhsil Mərkəzi adlandırıldı. Məktəbimiz yenə həftədə bir dəfə fəaliyyət göstərir, bazar günləri iki avtobus uşaqları şəhərin müxtəlif yerlərindən yığıb, məktəbə gətirir, dərs sonrası isə evlərinə aparır. Onu da deyim ki, cəmiyyətin nəzdində "Azərbaycan inciləri" adlı rəqs qrupu da fəaliyyət göstərir. Rəqs qrupunun və məktəbin rəhbəri Ülviyyə Hüseynovadır. Bu rəqs qrupu Xarkovda keçirilən bütün tədbirlərdə iştirak edir. Nəzərinizə çatdırım ki, bir neçə il öncə həmin rəqs qrupu cəmiyyətin maliyyə dəstəyi ilə Bakıya gəldi. İki il öncə isə rəqs qrupu Türkiyədə 23 aprel Uşaq günündə iştirak edib.

- Fəaliyyətdə olduğu müddətdə cəmiyyət nə kimi işlər görüb?

- Cəmiyyət Azərbaycanın bütün milli, dini və dövlət bayramlarını yüksək səviyyədə qeyd edir. Matəm günlərini - Xocalı faciəsini, 20 Yanvar gününü də hər il anırıq. Bütün keçirilən tədbirlər, telekanallar, qəzetlər və internet vasitəsi ilə işıqlandırılır. Biz bacardığımız qədər Azərbaycan həqiqətlərini ictimaiyyətə çatdırmağa çalışırıq.

Bu kimi tədbirlərin keçirilməsində cəmiyyət olaraq, fəallıq göstəririk. Biz Azərbaycanın Böyük Vətən müharibəsində iştirak etmiş, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adı almış vətəndaşlarının tanıtımıyla da bağlı tədbirlər keçiririk. Bu tədbirlərin keçirilməsində də əsas məqsəd ukraynalılara bu torpaqda bizim də yaşama hüququmuzun olduğunu sübut etməkdir.

- Dünya Azərbaycanlılarının III Qurultayının iştirakçısı oldunuz. Təəssüratlarınız necə oldu?

- Mən bundan əvvəl keçirilən qurultaylarda da iştirak etmişəm. Bir şeyi qeyd edim ki, bizim cəmiyyət aşağıdan qurulmuş bir cəmiyyətdir. Ukraynada "Ukrayna-Azərbaycan" konqresi var. Bunlar yuxarıdan qurulmuş cəmiyyətdir. Cəmiyyətlərin yaradılmasında əsas məqsəd Azərbaycanın adət-ənənələrini qoruyub-saxlamaq, bunu gənc nəslə aşılamaq, Azərbaycan-Ukrayna dostluq münasibətlərini möhkəmləndirmək, iqtisadi, mədəni, elmi istiqamətlərdə iki dövlət arasındaa olan münasibətin genişlənməsinə kömək göstərməkdən ibarətdir. Xarkov vilayətində yaşayan azərbaycanlıların hüquqi yardımla təmin edilməsi də cəmiyyətlərin mühüm vəzifələrindən biridir. Ən başlıcası isə cəmiyyət olaraq, azərbaycanlıların müsbət imicinin formalaşdırılmasına yardım etmək, Azərbaycanı tanıtmaqdır. Axı, hamı Azərbaycanı yaxından tanımır. Biz bir cəmiyyət kimi bu işlərin görülməsi üçün böyük səy göstəririk. Bir fikri də qeyd etməliyəm ki, Dünya Azərbaycanlılarının Qurultayının keçirilməsindən asılı olmayaraq, biz daim işimizi görür, fəaliyyət göstəririk. Hesab edirəm ki, cəmiyyət sədri olmasaydım da, bu qurultayda bir elm adamı kimi iştirak edə bilərdim. Amma cəmiyyət sədri kimi dəvət edilməyim mənə qürur hissi verir. Mən düşünürəm ki, Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi böyük proyektlərdə yaxından iştirak etməli, həmin layihələri koordinasiya etməlidir. Böyük proyektlərin həyata keçirilməsinin hər iki ölkə üçün böyük əhəmiyyət kəsb edəcəyini düşünürəm. Bəzən cəmiyyətdaxili problemlər yaranır, cəmiyyətə sədrlik işinin həyata keçirilməsi üçün çox zaman böyük mübahisələr olur. Mənim fikrimcə, cəmiyyətə sədrliyi ziyalılar etməlidir. Amma ziyalıların hamısı imkanlı deyil, cəmiyyətlərin ziyalılar qədər maliyyəyə də ehtiyacları var. Bəzən olur ki, maliyyə problemləri üzündən cəmiyyətə imkanlı sədr rəhbərlik edir və təbii ki, öz istədiyi kimi cəmiyyəti idarə edir.

Komitə cəmiyyətin işlərinə qarışmasa da, mənə daima yardımlar göstərir. Ukraynada fəaliyyət göstərən məktəblər üçün dərsliklər sifariş etmişdik. Onlar da artıq hazırdır.

- Ukraynada azərbaycanlıların yaşayış səviyyəsi necədir?

- Bu nöqteyi-nəzərdən Ukraynada azərbaycanlıların yaşaması çox rahatdır. Ukraynalılar çox tolerant bir millətdir. Burada Rusiyadan fərqli olaraq, şovinizm, ksenofobiya yoxdur. Azərbaycanla Ukrayna əsrlər boyu dost olublar. Bildiyimə görə, Türkiyədən sonra Ukrayna Azərbaycanın ikinci strateji müttəfiqidir. Ukrayna bütün dünya siyasətində hər zaman Azərbaycana dayaq olduğunu sübut edib. Ola bilər ki, məişət səviyyəsində hər hansı problemlər olsun, amma qlobal səviyyədə ukraynalılarla azərbaycanlılar arasında heç bir problem yoxdur. Əksinə, böyük dostluq münasibətləri var.

- Hazırda Ukraynada nə qədər azərbaycanlı yaşayır?

- Qeyri-rəsmi mənbələrə görə, Ukraynada 500 mindən çox azərbaycanlı yaşayır ki, onların da 50 mini Xarkovdadır. Azərbaycan və Ukrayna prezidentləri dost olduğu üçün Ukraynada azərbaycanlılara münasibət yaxşıdır. Amma təəssüflər olsun ki, azərbaycanlılar bu dostluq əlaqələrindən lazımı qədər istifadə edə bilmirlər.

- Ukraynada Azərbaycan dilinin səviyyəsi necədir? Yəni Azərbaycan dilində qəzet, jurnal, telekanal varmı? Axı, siz güclü dostluq əlaqələrindən danışırsınız...

- Təəssüflər olsun ki, bizim cəmiyyətin qəzeti yoxdur, amma Ukrayna Azərbaycanlıları Konqresinin ayda bir dəfə nəşr etdirdiyi qəzet var. Yəni orda Azərbaycan dilində nə isə yaratmaq qadağan deyil, amma yaratmaq çətindir. Keçən il biz Xarkovda orta məktəb yaratmaq istəyirdik, amma təəssüflər olsun ki, səfirlikdən bizə dəstək vermədilər.

- Azərbaycan diasporunun Ukraynada fəaliyyəti nə səviyyədədir?

- Qeyd etdiyim kimi, Ukrayna tolerant ölkədir və burada diaspora fəaliyyəti aparmaq çox asandır. Təbii ki, burada da diaspor təşkilatları fəaliyyət göstərir. Onlar azərbaycançılığın, mədəniyyətimizin, tariximizin təbliği sahəsində böyük işlər görürlər. Azərbaycan Ukraynada müəyyən qədər tanınır.

İradə CƏLİLOVA

Ekspress.- 2011.- 16-18 iyul.- S. 16.