Parlament ombudsmanın hesabatını qəbul etdi

Elmira Süleymanova: "Rüşvətlə bağlı 1041 şikayət almışam"

Dünən Milli Məclisin (MM) növbəti plenar iclası keçirildi. Spiker Oqtay Əsədov öncə deputatları cari məsələlərin müzakirəsinə dəvət etdi.

"Milli Məclis Qəbələ RLS-ə nəzarət etməlidir"

Gülər Əhmədova ölkədə internet texnologiyalarının əhalinin xeyrinə istifadə olunmasını təklif etdi. "Mən xahiş edirəm ki, "Azercell" şirkəti satdığı mobil telefonların hamısında yeni "HELP ME" adlı application yaratsın və cihazları bu xidmətlə təmin etsin. Hər hansı zorakılığa məruz qalan insan bu xidmət vasitəsilə birbaşa Daxili İşlər Nazirliyi, Səhiyyə Nazirliyi və Ombudsmanın yaratdığı qaynar xəttə çıxış imkanını qazansın".

Fazil Mustafa isə ordumuzda 7 əsgərin güllələnməsindən sonra bu günlərdə Azərbaycanda 5 yaşlı Sevinc Əliyevanın valideynləri tərəfindən öldürülməsini növbəti sarsıdıcı hadisə adlandırdı. Deputat bu istiqamətdə qanunvericiliyə diqqət artırılmasını istədi: "Belə məsələlərdə təkcə qanun qəbul etməklə kifayətlənmək olmaz. Biz bu qanunlara nəzarət mexanizmi haqqında da düşünməliyik".

F.Mustafa Qəbələ RLS-lə bağlı yayılan məlumatlara da münasibət bildirərək dedi ki, Azərbaycanın razılığı olmadan ölkə ərazisində yerləşən bir hərbi məntəqənin modernləşməsindən söhbət gedə bilməz: "Əlində Kalaşnikov avtomatı olan xarici ölkə əsgərinin kiçik bir binada olması, onun işğal olunmuş ərazilərdə olmasından daha təhlükədir. Əgər Qəbələ RLS icarəyə verilibsə, xarici ölkə burda istədiyini edə bilməz. Bu məsələyə mütləq parlament nəzarət mexanizmi olmalıdır".

Siyavuş Novruzov isə bildirdi ki, Qəbələ RLS ilə bağlı məsələ lazımsız yerə şişirdilir. Sözügedən obyektlə bağlı icarə müddətinin bitməsinə hələ bir il qaldığını xatırladan Novruzovun fikrincə, bir ildən sonra icarəni uzatmaq lazım gəlsə, bu məsələyə yenə MM-də baxılacaq. "Hardansa sızan informasiyaları şişirdilmiş formada cəmiyyətə təqdim etmək lazım deyil. Bu, hərbi baza deyil, bu, informativ xarakterli məntəqədir", - deyən S.Novruzov Bakıya qoşun yeridilməsi, silahlı dəstələrin yaradılması haqda mətbuatda yazılanları da yalan və böhtan adlandırdı. Onun fikrincə, bununla ictimaiyyətdə ajiotaj yaratmaq istəyirlər.

S.Novruzov soyqırımı ilə bağlı ümumi bir abidənin hazırlanmasını da təklif etdi: "Belə vahid abidə-muzey xarici qonaqları başımıza gəlmiş ayrı-ayrı faciələr və təcavüz barədə məlumatlandırmağa imkan verəcək. Ayrı-ayrı hadisələr haqqında müxtəlif abidələrin qoyulması ilə hədəflərimizə çata bilməyəcəyik".

"Əhməd Cavadın adına müzey açılsın!"

Fərəc Quliyev Azərbaycan-Ermənistan-Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin adlandırılması məsələsinə diqqət çəkdi. Onun sözlərinə görə, Azərbaycan siyasətçiləri bəzən səhvən münaqişəni "Azərbaycan-Ermənistan-Dağlıq Qarabağ münaqişəsi" adlandırırlar: "Mən bunun əleyhinəyəm. Ermənistan parlamenti Dağlıq Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsi ilə bağlı təsdiq etdiyi sənədi ləğv etməyib. Belə olduğu halda Qarabağ ermənilərinin münaqişədə tərəf kimi iştirak etməsini ortaya atır. Odur ki, biz bu ifadədən imtina etməliyik. Mən təklif edirəm ki, bu münaqişədən danışanda ya "Ermənistan-Azərbaycan müharibəsi" deyilsin, ya da "Qarabağ münaqişəsi"".

Məlahət İbrahimqızı isə 31 mart azərbaycanlıların soyqırımı günü il bağlı dünya parlamentlərinə müraciət ünvanlanmasının vacibliyinə toxundu. O, Azərbaycanın dövlət himninin sözlərinin müəllifi Əhməd Cavadın Azərbaycanda qəbri olmadığını deyərək, heç olmasa Bakıda onun adına muzey açılmasını təklif etdi.

Tahir Rzayev isə hüquq müdafiəçisi Leyla Yunusdan şikayətləndi: "Leyla Yunus qəzetlərdən birində Ombudsman Elmira Süleymanova barədə bildirib ki, "günahsız insanların qanı Elmira xanımın koftasına bulaşıb. Ombudsman özü bu məsələyə münasibət bildirməlidir".

Elmira Axundova isə MM-in özünün müstəqil parlament kanalı açmasını istədi: "Əgər bu, mümkün deyilsə, AzTV rəhbərliyindən, həmkarımız olan Arif Alışanovdan xahiş edək ki, yeni açılan "Mədəniyyət" kanalında Milli Məclisin fəaliyyətini işıqlandırmaq üçün gündə 1-2 saat vaxt ayrılsıın".

Vitse-spiker Bahar Muradova isə ATƏT-in qış sessiyasında Azərbaycan nümayəndə heyətinin gördüyü işlər barədə deputatlara geniş məlumat verdi.

Ombudsmana edilən şikayətlər artıb

Daha sonra İnsan hüquqları üzrə müvəkkilin (ombudsman) illik məruzəsi dinlənildi. Elmira Süleymanova bildirdi ki, 2010-cu ildə ombudsmana edilən şikayətlərin sayı əvvəlki ilə nisbətən 32 faiz artıb və onların sayı 11 min 660-a çatıb. Hesabat ilində bir çox sahədə, o cümlədən qanunsuz tikililərin dağıdılması, mənzil-istismar məsələləri, dövlət yol polisi ilə bağlı şikayətlərə baxılıb. Onun sözlərinə görə, əhali ilə görüş və aparılan monitorinqlərin nəticəsində ötən il bir çox dövlət qurumlarında rüsumlar, cərimələrin məbləği ilə barədə məlumatların görünən yerdə asılmasına nail olunub.

Ombudsman həmçinin bildirdi ki, ona ünvanlanan şikayətlərin 1041-i korrupsiya və rüşvət halları ilə bağlı olub. "Ötən il ərzində daxili işlər orqanları əməkdaşları tərəfindən insan hüquq və azadlıqlarının pozulması ilə bağlı 174 fakt qeydə alınıb. Onların 51-i vətəndaşlarla kobud rəftar, 38-i əsassız saxlama, 46-sı polisə əsassız gətirilmə, 22-si sürücülərin hüquqlarının pozulması, 5-i əsassız cinayət məsuliyyətinə cəlb etmə ilə əlaqədar olub. Bu cür hərəkətlərə yol verən 276 əməkdaş intizam məsuliyyətinə cəlb edilib, 18 nəfəri orqanlardan xaric olunub, 20-si vəzifəsindən azad edilib, 238 nəfər barəsində müxtəlif dərəcəli inzibati tədbirlər görülüb. 14 fakt üzrə polis əməkdaşları tərəfindən qanunvericilik və insan haqlarının pozulması faktı aşkarlanıb", - deyən E.Süleymanova bu şikayətlərlə bağlı DİN-ə 529 sorğu göndərildiyini bildirdi. Ombudsman dedi ki, bəzi hallarda cinayət hadisələrinin qeydiyyata alınmaması, polis əməkdaşları tərəfindən vətəndaşlara qanuna zidd olaraq güc tətbiq edilməsi, vətəndaşların müraciətlərinə baxılmasında süründürməçilik halları müəyyən edilib: "Bəzi müstəntiqlərin qeyri-peşəkarlığı, bəzi hallarda cinayətin üstünü bilərəkdən ört-basdır etmək cəhdləri, həmçinin toplanmış materiallar üzrə yoxlamaların natamam aparılması haqqında tələsik qərar qəbul edilməsi də şikayətlərə yol açıb".

E.Süleymanova işgəncə və qeyri-insani rəftar, ləyaqəti alçaldan hərəkətlərlə bağlı DİN-ə 24 müraciət etdiyini də söylədi. "Amma bu müraciətlərə verilən cavablara görə bildirilib ki, faktlar təsdiqini tapmayıb. Dövlət Yol Polisi ilə bağlı 163 şikayətin təhlili göstərib ki, sürücülərlə kobud rəftar, qeyri-peşəkar münasibət, müəyyən olunmuş cərimələr artıq əsassız pul tələbi kimi qanunsuzluqlara yol verilib".

"Ombudsman icra strukturunun əlavəsidir"

Müzakirələr zamanı Zahid Oruc təklif etdi ki, tikinti sahəsində vətəndaşların aldadılması faktları ilə bağlı dövlət qurumlarının da məsuliyyəti artırılmalıdıri. Deputat keçmişdə tikilən evlərin qeydiyyata alınması məsələsini də qaldırdı: "İndi Azərbaycanda sosial amnistiya qərarına ehtiyac var. Əgər kimsə 10 ildən artıq bir yerdə yaşayırsa, onun qeydiyyata alınması zəruridir".

F.Mustafa isə bildirdi ki, ombudsmanın hesabatında çox dəyərli təkliflər var. O bu təkliflərin sırasına mülkiyyət hüquqları ilə bağlı daha çox məsələnin daxil edilməsini də istədi: "İndi məhkəmə qərarı olmadan evlərin sökülməsi, zorakı yolla mülkiyyətin əldə edilməsi adi hala çevrilib. Tikintidə o qədər effektsiz layihələr ortaya qoyulur. Hansı ki, evi sökülənlərə 500 min ödənilmir".

Mustafa korrupsiyaya qarşı mübarizədən də danışdı. Onun fikrincə, bu mübarizə öncə inhisarçılıqdan başlamalıdır: "Əvvəlcə inhisarçılıq qaldırılmalı, azad sahibkarlıq yaranmalıdır. Onda işsizlik problemi də həll olunar və korrupsiyaya qarşı effektiv mübarizə aparmaq mümkün olacaq".

İqbal Ağazadə isə hesab edir ki, ombudsmanın hesabatı ölkədə baş verənlərə dair yekun xülasədir: "Ombudsman bu şəkildə çıxış hazırlamamalıdır. Bu sənəddə sərbəst toplaşmaq hüququnun tapdanması ilə bağlı faktlar salınmalıydı. Niyə ombudsman siyasi qurumların mitinq və küçə yürüşlərinə dair bütün müraciətlərinə Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinin qeyri-qanuni cavabına münasibət bildirməyib? Avropa Məhkəməsində Eynulla Fətullayev barəsində çıxarılan qərarın yerinə yetirilməməsi ombudsman tərəfindən çox kəskin şəkildə tənqid edilməliydi. Burda isə sadəcə jurnalistin vəkilinin Ali Məhkəməyə verdiyi hansısa kassasiya şikayətindən bəhs olunur".

İ.Ağazadə hazırda Azərbaycan vətəndaşlarının məhkəməyə güvənmədiyini deyərək hesabatda bu məsələyə də diqqət yetirilmədiyini bildirdi. "Niyə qeyd olunmayıb ki, indiyə qədər Azərbaycan məhkəmələrində dövlət ittihamçısının istədiyi cəzadan fərqli bir cəza olubmu? Məhkəmələr bu gün prokurorluqdan asılıdır. Nə qədər ki, ombudsman icra strukturunun əlavəsi kimi fəaliyyət göstərəcək, müvəkkilin bundan artıq fəaliyyəti də olmayacaq", - deyə İ.Ağazadə vurğuladı.

Siyavuş Novruzov: "Leyla Yunus erməni əsillidir"

Fərəc Quliyev isə dedi ki, ombudsmanın fəaliyyəti sahəsində Budapeştdə erməni hərbçisini öldürdüyünə görə ömürlük azadlıqdan məhrum olan ordumuzun zabiti Ramil Səfərovun hüquqlarının müdafiəsinin də yer almalıdır: "Ombudsman həmçinin Qərbi Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ və digər rayonlardan qaçqın və məcburi köçkün düşən şəxslərin beynəlxalq məhkəmələrə şikayət etməsinə dəstək və kömək göstərməlidir".

İlyas İsmayılov isə məruzədə söz azadlığına dair bölməsində yazılanlara etiraz etdi. Deputat qeyd etdi ki, hesabatın bu hissəsində KİV-ə Dövlət Dəstəyi Fondu tərəfindən həyata keçirilən layihələr, jurnalistlərin mükafatlandırılması haqqında məlumatlar yer alıb: "Bunların ombudsmanın fəaliyyətinə nə dəxli var? Daxili işlər orqanlarına aid statistik məlumatların bu hesabata nə aidiyyəti var?"

S.Novruzov isə Leyla Yunusun Elmira Süleymanovanın ünvanına söylədiyi fikrə qayıdaraq hüquq müdafiəçisini ermənilərlə əlbir olmaqda ittiham edib. "Zərdüşt Əlizadə öz kitabında Leyla Yunusun erməni əsilli olması ilə bağlı faktları açıqlayıb. Belə çıxır ki, bu adamlar erməni ola-ola, öz əlləri azərbaycanlıların qanına bulaşdığı halda digərlərinin əlinin qana bulaşdığını deyirlər. Görün, biz nə qədər tolerant ölkədə yaşayırıq", - deyə S.Novruzov ironiya ilə bildirdi.

Aqil Abbas isə Azərbaycanda polislərin hüquqlarının müdafiəyə ehtiyacı olduğunu dedi. Onun sözlərinə görə, yol polisi tərəfindən keçirilən reydlərdə görünür ki, qanunu pozan vətəndaşlar az qalır polisi döysünlər: "Hər kəsin haqqını qoruyuruq. Amma polisin hüququ qorunmur. Xahiş edirəm, Azərbaycanın bel sütunlarından biri olan polisləri də müdafiə edək".

Oqtay Əsədov isə çıxışların çox olduğunu və növbəti məsələləri müzakirə etməyə az vaxt qaldığını görərək müzakirələri yarımçıq saxladı. Beləliklə, 105 səs lehinə, 1 səs əleyhinə olmaqla ombudsmanın illik məruzəsi qəbul edildi.

Daha sonra bir neçə hökumətlərarası saziş təsdiq edildi. Deputatlar həmçinin "Əməliyyat-axtarış fəaliyyəti" "Yol hərəkəti", "Gömrük tarifi", "Yeyinti məhsulları", "Dərman vasitələri" haqqında qanunlara bəzi əlavə və dəyişikliklər etdilər.

Aqil ASLAN

Ekspress.- 2011.- 5-7 mart.- S.5.