Hər aktyorun öz mövqeyi

Rəhbərlik sağ olsun...

Ramiz Məlikov: "Bu, yuxarılardan verilən əmrdir, buna necə qarşı çıxmaq olar?!"

Son zamanlar Akademik Milli Dram Teatrında aparılan islahatlar gündəmdən düşmür. Teatrın binası əsaslı təmir ediləndən sonra yaradıcı heyəti gücləndirmək üçün nəzərdə tutulan müsabiqənin ləğv olunması və işçilərlə yalnız birillik müqavilələrin bağlanması bəzi söz-söhbətlərin yaranmasına səbəb oldu. Biz də teatrın aparıcı aktyorlarından olan xalq artisti Ramiz Məlikovla söhbətimizdə bu məqamlara aydınlıq gətirməyə çalışdıq.

- Ramiz müəllim, Akademik Milli Dram Teatrında fəxri adından və statusundan asılı olmayaraq bütün işçilərlə bağlanılan birillik müqavilə ilə bağlı söz-söhbətlər gəzir. Sizin də bu məsələyə münasibətiniz maraqlıdır...

- Bilirsiniz ki, cənab prezident 2009-2019-cu illərdə Azərbaycan Teatrının inkişafı üçün Dövlət Proqramı barədə sərəncam imzalayıb. Bu sərəncama uyğun olaraq teatra yeni qüvvələrin, yeni dramaturqların cəlb olunması, teatrın dünyaya inteqrasiyası prosesinə başlanılıb. 50 il bundan əvvəlki insanlarla indikilər arasında böyük fərq var. Zəmanə dəyişdikcə, insanların zövqü, teatra, tamaşalara münasibəti dəyişir. Baxmayaraq ki, o illərdə Azərbaycan teatr sənətində nəhəng sənətkarlar olub. Düşünürəm ki, insanları teatra bağlayan amillərdən biri də həmin sənətkarlara olan sevgi idi. İndikiləri heç olmasa, o səviyyəyə qaldırmaq üçün islahat aparmaq mütləq lazımdır. Yüksək keyfiyyətli tamaşalar hazırlamaq üçün güclü rejissor nəsli yetişdirilməli, yaxşı əsərlər yazılmalıdır. Təəssüf ki, rəhmətlik İlyas Əfəndiyevdən sonra teatr üçün yazan dramaturq tapmaq müşkülə çevrilib. Ondan sonra Azərbaycanda teatrı bilən ikinci böyük dramaturq yoxdur.

- Son illər Akademik Milli Dram Teatrında onlarla yeni-yeni əsərlər səhnəyə qoyulub. Bunların bəzilərində siz də oynamısınız. Belə çıxır ki, oynadığınız tamaşaların dramaturji yükü ürəyinizcə olmayıb...

- Bəli, yeni-yeni əsərlər səhnəyə qoyulub, amma istədiyimiz səviyyədə olmayıblar. Bu əsərləri Hüseyn Cavid, Cəfər Cabbarlı, Cəlil Məmmədquluzadə, İlyas Əfəndiyevin pyesləri ilə müqayisə etmək olmaz. Bu gün Azərabaycan teatrı üçün təkcə Elçin Əfəndiyev yazır. Anardan soruşanda, deyir ki, "artıq dramaturji əsər yazmıram".

- Əgər islahatlar teatrın inkişafı üçün aparılırsa, bəs bəzi xalq artistləri nə üçün narazılıq edirdilər? Deyilənə görə, İlham Əsgərov teatrda bərk əsəbiləşəndən sonra insult keçirib.

- Yalan sözdür, İlham neçə illərdir şəkərli-diabetdir. O mənim ən yaxın dostumdur, dəfələrlə demişəm ki, "səhhətinə diqqət elə", amma sözə baxmırdı. Ona həmişə deyirdim ki, "gərək sən hər gün şəkərini yoxlatdırasan". Amma İlham deyilənlərin heç birinə əməl etmirdi. Şəkərlə oyun oynamaq olmaz. Mənim oğlum da şəkər xəstəsi olduğu üçün bunun nə olduğunu yaxşı bilirəm. Bir balaca başdansoyuqluq etdi, şəkəri kəllə-çarxa çıxır. Yenə, şükürlər olsun ki, İlham yaxşı qurtardı.

Teatrda isə, məncə, islahatlardan narazı qalan yoxdur. Bu, yuxarılardan verilən əmrdir, buna necə qarşı çıxmaq olar?!

- Deyilənə görə, işçilərlə bağlanılan müqavilədə mətbuatla əlaqə qurmaq aktyorlara qadağan olunur. Guya, teatrın rəhbərliyinin icazəsi olmadan heç bir aktyor mətbuata müsahibə verə bilməz. Bu, doğrudurmu?

- Mən ilk gündən demişəm ki, bizim müqavilələr normal hüquqi sənəddir. Orada teatrın və aktyorların öhdəliklərindən bəhs olunur. Aktyorun öhdəliyi odur ki, ona təklif olunan roldan imtina etməməli, vaxtında məşqlərə qatılmalı, öz rolunu da yüksək səviyyədə oynamalıdır. Düşünürəm ki, ədalətli müqavilədir. Orada mətbuatla bağlı hər hansı qadağa yoxdur.

- Ötən ilin sonlarına qədər Akademik Milli Teatrının bütün işçilərinin teatra müsabiqə ilə götürələcəyi deyilirdi. Buna görə direktordan başqa bütün işçilər işdən çıxarılmışdı. Amma müsabiqə olmasa da, aktyorlar işdən çıxarılıb yenidən birillik müqavilə ilə işə götürüldülər. Bəs rəhbərlikdən soruşmadınızmı ki, əgər müsabiqə olmayacaqdısa, bizi niyə işdən çıxarırdınız?

- Axı dedim, teatrda islahatlar aparılır. Bu islahatlar da cənab İlham Əliyevin imzaladığı sərəncama uyğun olaraq həyata keçirilir. Burada rəhbərliyin nə günahı var? Əksinə, rəhbərlik sağ olsun ki, işçilərə böyük humanistlik göstərdi, müsabiqəni keçirmədi.

- Bayaq dediniz ki, yeni nəsli teatra cəlb etmək üçün islahatlar aparılmalıdır. Bu gün çoxları Mədəniyyət və İncəsənət Universitetindən məzun olan gənc aktyorların səhnəyə yaramadıqlarını iddia edir. Belə çıxır ki, teatrlar öz aktyorlarını özü yetişdirməlidir?

- Bizim dövrümüzdə teatrların baş rejissorları aktyorluqdan təhsil alan tələbələrin diplom işinə baxıb istedadı ilə seçilənləri teatra işə götürürdülər. Yadıma gəlir, tələbə üçün Ədil İsgəndərovun "Qadam, sabah bir mənə dəyərsən" deməsi, onun sənətdə bəxtinin açılması demək idi. Eləcə də Mehdi Məmmədov, Tofiq Kazımov bütün diplom tamaşalarına baxırdılar. Ona görə də Akademik Milli Dram Teatrına ən istedadlı gənclər cəlb olunurdu. Amma indi bilmək olmur ki, gənclər teatrlara hansı yollarla işə götürülürlər.

Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində aldığı təhsildən asılı olmayaraq istedadı olan qocaman, təcrübəli sənətkarlarla bir yerdə işləyəndə, onlardan çox şey öyrənir. Biz teatra gələndə, Akademik Milli Dram Teatrında Ağasadıq Gəraybəylidən, Həsənağa Salayevdən, Hökumə Qurbanovadan, İsmayıl Osmanlıdan, Barat Şəkinskayadan tutmuş, Məmmədrza Şeyxzamanovadək nəhəng sənətkarları görmüşük. O dövrdə Həsənağa Turabov, Hamlet Xanızadə, Səməndər Rzayev, Şəfiqə Məmmədova, Amalya Pənahova, Fuad Poladov kimi aktyorlar gənc olsalar da, çox məşhur idilər. Biz gözümüzü açıb nə öyrəndiksə, bu korifey sənətkarların sayəsində əldə etdik. Tədrislə teatr həyatı tamam başqa-başqa şeylərdir. Digər tərəfdən, bizim tələbə ikən müəllimləriz kim idi- Ədil İsgəndərov, Mehdi Məmmədov, Tofiq Kazımov, Rza Təhmasib, Müxlis Cənizadə kimi nəhəng sənətkarlar. Azərbaycan teatrı indi bu sənətkarların yetirmələrinin çiynində dayanıb. Lakin bu yetirmələr artıq bu gün qocalıblar, onları kimlərin əvəz etməsi isə problemə çevrilib...

İLTİFAT

Ekspress.- 2011.- 29-31 yanvar.-S. 19.