Heç kimə bənzəməyən aktrisa

Vaxtilə Azərbaycan tamaşaçısı bu aktrisanı ilk dəfə Cəfər Cabbarlının "Solğun çiçəklər" pyesi əsasında hazırlanmış tamaşada Sara obrazı ilə tanımış və ilk tanışlıqdan da sevmişdi. Sonralar o, Gənc Tamaşaçılar Teatrında onlarla, özü də fərqli obrazlar yaratdı. Amma onun Sarası unudulmadı...

Mehriban Abdullayeva ilə çalışdığı teatrda görüşdük. Mehriban xanım az danışıb, çox iş görməyi sevən aktrisalarımızdandır. Bununla belə, onu danışdırmağa nail ola bildik.

- "Səhnəmizin Sarası" - illərlə sizə belə müraciət olunurdu. Yəni siz aktrisa kimi ilk obrazınızla sənətə vəsiqə qazanmağı bacardınız...

- Sara mənim peşəkar səhnədə ilk obrazım oldu. Sonralar onlarla fərqli rollar oynasam da, tamaşaçı hələ də məni Sara kimi xatırlayır.

Ümumiyyətlə, aktrisa olmağım həm təsadüf, həm də bilərəkdən məqsədə doğru atılan bir addımdır. Hələ orta məktəb illərində özfəaliyyət dərnəklərində rəqs ansamblına qatılmışdım. Həkim olmaq ən böyük arzum olsa da, tale məni İncəsənət institutuna gətirib çıxardı. Aktrisa olmağı heç xəyalımdan belə keçirməmişdim. Hələ də unutmuram, aktyorlara necə sitayiş edirdim, onlara əlçatmaz kimi baxırdım. Vaxt, zaman yetişdi, bir zamanlar əlçatmaz kimi baxdığım aktyorlarla eyni səhnəni paylaşdım.

- Əlçatmaz saydığınız aktyorlardan hansı sizə örnək oldu?

- Tələbəlik illərində belə hallara sıx təsadüf olunurdu, yəni hər tələbə özünü bir aktyora bənzədirdi. Ancaq mən heç kimə bənzəməyi düşünmədim, istədim ki, bu həyatda öz yolum olsun, özüm olmağı bacarım. Bilmirəm nə dərəcədə özüm ola bilmişəm, ancaq, ümumiyyətlə, bu sənətə gələn hər bir kəsə, yaşından asılı olmayaraq böyük rəğbət bəsləyirəm, hətta onların qarşısında baş əyirəm ki, bütün çətinliklərə baxmayaraq sənəti yaşadırlar, çətinliklərə tab gətirərək səhnədə olmağı qarşılarına məqsəd olaraq qoymağı bacarırlar. Hələ sənətə yeni gələnlərin sənət yanğısını görəsiniz, cüzi miqdarda aldıqları pula baxmayaraq onları sadəcə səhnə düşündürür.

- Ancaq Sizin səhnəyə gəldiyiniz dönəmlərdə teatr heç bir maddi vəd vermirdi...

- Sadəcə, mənim səhnəyə gəldiyim dövr deyil, ümumiyyətlə səhnə heç bir zaman heç bir aktyora maddi vəd verməyib. Hər şey aktyorun gücünə bağlıdır və ən önəmlisi şans məsələsidir. Hətta bəzi hallarda şans istedaddan da öncədir. Elə istedadlı aktyorlar var ki, arxa planda qalırlar, şansları olmadığı üçün bu sənətdə heç bir şeyə nail ola bilmir.

- Bəlkə onlar bir qədər tənbəl olduqları üçün şanssızdırlar?

- Məsələ tənbəl olmaqda deyil. Məsələn, mən tənbəl deyiləm, bu sənətdə gecə-gündüz bilmədən can qoyuram.

- Ancaq deyim ki, bir aktrisa olaraq Siz hər zaman özünüzü arxa planda saxlayırsınız...

- Axı nəyə görə mən özüm haqqında danışmalıyam, özümü təqdim etməliyəm ki?! Tamaşalarımı izləsinlər, ildən-ilə inkişaf edən sənətimə baxsınlar... Mən özümə, sənətimə hər zaman tənqidi yanaşıram. Ekranda özümə heç baxmıram, çünki baxınca ilk olaraq tənqidi tərəfdən yanaşıram.

- Əslində, bu, yaxşı əlamətdir - öz işinə tənqidi yanaşmaq məsuliyyətdən xəbər verir...

- Bildiyiniz kimi, əvvəllər bizdə elə imkanlar yoxdu ki, tamaşaları lentə aldıra bilək, ona görə də nəyi necə etdiyimizdən xəbərsizdik. Ancaq hazırkı imkanlar hər yeni tamaşanı çəkərək izləməyə şərait yaradır. Bu da o deməkdir ki, hər gün yeni bir tapıntı, yeni bir inkişafa doğru addım atırıq.

- Sizin karyeranızda "Solğun çiçəklər" tamaşası böyük rol oynadı...

- 1986-cı ildə tamaşanın məşqlərinə başladıq, institutu yenicə bitirmişdim, 1987-ci ilin mart ayında isə "Solğun çiçəklər" çəkildi. O dövrdə televiziya tamaşalarına həm böyük ehtiyac vardı, həm də çox yer verildiyi üçün mütəmadi olaraq yeni tamaşalar yaranırdı. Ağakişi Kazımovun quruluşunda hazırlanan tamaşada Sara obrazının mənə həvalə ediləcəyini, doğrusu, bilmirdim. Həmin ərəfələrdə mən kitabxanalara çox gedərdim. Yaxşı yadımdadır ki, Cəfər Cabbarlının kitabını götürərək "Solğun çiçəklər" pyesini yenidən oxumağa başladım. Qəribədir ki, ilk andan Sara obrazına məndə maraq yarandı. Əslində Sara obrazı ilə aramızda oxşarlıqlar olduğu üçün diqqətimi çəkirdi. Öz-özümə "Saranı necə oynayaram" dedim. Teatrlarda yeni mövsümün başlaması yeni tamaşalara start götürüldüyü bir məqamda Ağakişi müəllim mənə "Solğun çiçəklər"in ssenarisini verərək "Oxu və Sara obrazına diqqət et" dedi. Məhz o anda hiss etdim ki, insan bir işi görmədən öncə ürəyində bir şeylər hiss edər. Tamaşa çəkildi, tamaşaçılar tərəfindən qəbul olundu və sizin sözlərinizdən sonra bir daha hiss etdim ki, hələ də unudulmayıb. Ancaq Saranı oynadığım zaman obrazın məsuliyyətini o qədər də hiss etmirdim. İllər sonra, yəni bu sənətdə peşəkarlıq qazandıqdan sonra başa düşdüm ki, məni tamaşaçıya sevdirən Sara obrazı əslində çox məsuliyyətli obrazdır.

- Deyilənə görə, hər aktyordan obrazda nəsə var. Sara obrazı ilə aranızda olan oxşar cəhətlər varmı?

- Əslində, Sara ilə mənim xarakterimdə oxşar cəhətlər çoxdur. Saranın məsumluğu, utancaq olması, bir qədər aciz olması kimi xüsusiyyətlər mənə çox yaxındır. Və bu yaxınlıq obrazın daha da təbii alınmasına çox yardım etdi.

- Obraza əlavələriniz oldumu?

- Ümumiyyətlə, hər hansı bir tamaşanın hazırlıq prosesində istənilən obraza əlavələr olunur. Ancaq Sara obrazı üzərində çalışdığım zaman təcrübəm olmasa da, bəzi səhnələrdə əlavələr etmək fikrimi rejissora bildirsəm də, qəbul etmədi. Bu baxımdan rejissorun istədiyi formada rolu canlandırmışam. Ancaq çox sonralar Ağakişi müəllim etiraf etdi ki, gərək mənim əlavələrimi qəbul edəydi.

- Bu illər ərzində kifayət qədər obrazlara imza atdınız. Sara obrazına oxşayan hər hansı bir rolunuz varmı?

- Tam olaraq Sara obrazına bənzəyən rol olmasa da, dramatik səpkili rollarım çox oldu. Hətta həmişə məndən soruşurlar, bəlkə də mənə irad tutaraq soruşurlar ki, "niyə həmişə dramatik rollar oynayırsan?". Təbii ki, bu, mənim xarakterimdən irəli gəlir. Həmçinin dəyişkən, fərqli rollarım da olub. Məsələn, Mikayıl Müşfiqin həyatına həsr olunan və Ağakişi Kazımovun quruluşunda hazırlanan "Müşfiq" tamaşasında Dilbər obrazını oynamışam. Əkrəm Əylislinin "Yazığam, sevmə məni" tamaşasında Şirin obrazını, "Ana laylası"nda ana obrazını oyanamışam. Ağaxan Salmanlının quruluşunda "Məhəbbət bir bəladır" tamaşasında daha fərqli obrazı oynamışam. "Romeo və Cülyetta" tamaşasında Ledi Kapuletti rolunu, "Əcəl atı" tamaşasında 70 yaşlı qadını oynayıram.

- Hər aktrisa gənc yaşda 70 yaşlı obrazla səhnəyə çıxmaz. Demək ki, siz çox cəsarətlisiniz?

- Sadəcə cəsarət deyil, aktrisa yaşından asılı olmayaraq bütün rollarda özünü sınamalıdır. Təsəvvür edin ki, mən 70 yaşlı qadın obrazında səhnəyə çıxarkən anam belə məni tanımayıb. Tamaşa bitdikdən sonra anam mənə deyir ki, "niyə sən səhnədə yoxdun", onun sözü məni güldürdü. Çünki 70 yaşlı obraz əsas rollardan biri olduğu üçün bütün səhnələrdə görünür. Deməli, obrazın xarici görünüşünü tam olaraq göstərməyə nail ola bilmişəm ki, nəticədə anam məni tanıya bilməyib. Bundan başqa, uşaq tamaşalarında, "Qaraca qız"da tamam fərqli bir obrazla - Pəricahan obrazında səhnəyə çıxmışam, "Pəri cadu" tamaşasında tamam fərqli obrazla - Hafizə xanımla səhnəyə çıxmışam, hətta "Dovşanın ad günü" tamaşasında tülkü obrazını belə yaratmışam. "İncəbel qarı"da küpəgirən qadını oynayıram, sonra da onu qəşəng bir qızla əvəz edirəm. Yəni bir tamaşada iki fərqli görüntüdə səhnədə oldum ki, bu da o qədər də asan deyil.

- Dəyişik, fərqli xarakterlə oynadığınız obrazlar nə dərəcədə sizə mane olur və ya əksinə nə dərəcədə kömək edir sizə?

- Bilirsinizmi səhnənin öz qanunları var. Bəzən elə obrazlar olur ki, həmin obrazlarda özümü görməyə bilərəm, ancaq sonrakı proseslərdə rolu qəbul edirəm, çünki bu sadəcə bir rol, başqa bir xarakter deyə düşünürəm. Ümumiyyətlə isə hər dəfə yeni bir rol üzərində işləyərkən öz-özümə deyirəm ki, "bu məndə mütləq alınmalıdır", yəni alınmamaq söhbətini qəbul etmirəm. Həyatda isə o sərhədləri götürə bilmirəm.

- Çünki səhnə qanunları başqa, həyatın qanunları tamam başqadır...

- Təbii ki, bir-birindən kəskin surətdə fərqlənir. Məsələn, mənim 20 il əvvəlki illə 20 il sonrakı düşüncələrim arasında fərq çox böyükdür. Dünən tamam fərqli düşünürdüm, illər sonra artıq tamam fərqli düşünürəm. Təcrübəsiz vaxtlarımda olan təzyiqləri fikirləşincə düşünürəm ki, onlara necə dayanmışam. İndi o təzyiqlərə davam gətirə bilməzdim. Deməli, təcrübəsiz vaxtlarda insan bəzi məqamların fərqində olmur.

- Təcrübəli aktyorun təcrübəsizdən fərqi nədir?

- Təcrübəsiz hər zaman özünü güclü sayır, yəni məsuliyyət hissi bir qədər arxa planda qalır, ancaq təcrübəli aktyor üçün öncə məsuliyyət hissidir. Təcrübəli özünə qarşı çox tələbkar olur.

- Rola necə hazırlaşırsınız?

- Maraqlı sualdır. Mənim rol üzərində hazırlığım, yeni bir tamaşada mənə rol həvalə edildiyi andan başlayır. Özümü bütünlüklə obrazın daxili aləminə həsr edirəm. Məsuliyyət hissi o qədər güclü olur ki, hətta bəzi hallarda belə Mehriban olduğumu unuduram, obrazın taleyini yaşayıram. Hər dəfə səhnəyə çıxanda fərqli talelərlə tamaşaçıların qarşısına çıxmaq və tamaşaçıları sənətlə heyrətləndirmək... Məncə əsl sənət möcüzəsi elə budur.

ULDUZƏ QARAQIZI

Ekspress.- 2012.- 21-23 aprel.- S.18.