Qubanın ağ alması, yemədik bağ alması…

Sənətkarlıq paytaxtına infotur

Yola salmaq üzrə olduğumuz ildə Quba rayonu Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin «2010-2014-cü illər üçün Xalq Yaradıcılığı Paytaxtları» proqramı çərçivəsində Azərbaycanın «Sənətkarlıq paytaxtı» elan olunub. İl boyu bu bununla bağlı xeyli işlər görülüb.

Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin təşkil etdiyi infotur da məhz Qubada son bir ildə görülən işlər, rayonun tarixi-mədəni irsi ilə tanışlıq məqsədi daşıyırdı. Nazirliyin Mədəniyyət siyasəti şöbəsinin müdiri Fikrət Babayevin rəhbərliyilə gerçəkləşən bu tədbirdə şöbənin məsləhətçisi Vüqar Məmmədov, nazirliyin mətbuat katibi Zöhrə Əliyeva və kütləvi informasiya vasitələrinin təqibən 25 əməkdaşı iştirak etdi.

Coğrafi mövqeyinə, zəngin tarixi-mədəni irsinə, turizm potensialına görə ölkəmizin rayonları arasında özünəməxsus yer tutan Quba qədim dövr və orta əsrlərə aid xalq sənəti nümunələri, çoxsaylı memarlıq yadigarları ilə sənətkarlığın çox dərin köklərə malik olması baxımından seçilir. Rayonun müxtəlif ərazilərində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı aşkar edilmiş tunc dövrünə aid bəzək və məişət əşyaları bu fikrin təsdiqidi. Alban sənətkarlarına aid oraq, bıçaq, şana, dəhrə və s. əmək alətləri, qılınc, xəncər, ox və nizə ucları və sair silah növləri məhz həmin arxeoloji qazıntıların nəticəsidi.

Əl işlərinin yüksək texniki və bədii xüsusiyyətləriylə Quba sənətkarları həmişə buraya gələn qonaqların diqqətini cəlb edib. Bölgədə sənətkarlığın, demək olar ki, bütün növləri inkişaf edib. Quba xalçasının 30-dan çox növü mövcuddu. «Qollu çiçi», «Pirəbədil», «Ağgül», «Çiçi», «Xırdagül çiçi», «Qımıl xonça» və s. çeşidli xalçalar bütün dünyada məşhurdu.

Böyük turizm potensialıyla seçilən rayonun füsunkar təbiəti - dağlar, bulaqlar, çaylar, yaşıllıqlar aləmi istirahət üçün əvəzsizdi. Rayonda əsas 4 turizm marşrutu müəyyənləşdirilib: Quba-İspik-Xınalıq, Quba-Təngaltı-Qonaqkənd, Quba-Zərqova və Quba-Uzunmeşə. Qubanı hər yerdə məşhur edən alması, mer-meyvəsi, özünəməxsus mətbəxi də turistlərin diqqətini cəlb edən bir başqa özəllikdi. Buraya gələn turistlər rayonun təbii gözəllikləri ilə yanaşı, uca dağlar qoynunda qədim tarixə malik Xınalıq kəndi ilə çox maraqlanırlar.

Azərbaycanın tolerant bir ölkə olmasının canlı nümunəsi kimi də Quba seçilir, fərqlənir. Burada tatlar, ləzgilər, ruslar, yəhudilər və s. milli azlıqların nümayəndələri mehriban şəraitdə, yanaşı yayaşayırlar. Yəhudilərin qədim zamanlardan məskunlaşdığı Qırmızı qəsəbə xarici və yerli turistlər üçün maraqlı məkandı.

İnfotur rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Mübariz Ağayevlə görüşlə başladı. İcra başçısı qonaqları salamladıqdan sonra «Sənətkarlıq paytaxtı»nda il ərzində görülən işlər, həyata keçirilən layihələrdən danışdı: «Tədbirlərimizin əsas hissəsi Quba sənətkarlarının əl işlərindən ibarət sərgilərin təşkilinə həsr olunub. Bu sərgilərə rayonumuza səfərə gələn xarici turistlər də böyük maraq göstərib. Məqsədimiz onları rayonumuzda sənətkarlığın tarixi və zənginliyi ilə tanış etməkdir. Əksər tədbirlərimiz Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi nümayəndələrinin iştirakı ilə baş tutub.”.

Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin Mədəniyyət siyasəti şöbəsinin müdiri Fikrət Babayev artıq üç ildən bəri həyata keçirilən «Xalq Yaradıcılığı Paytaxtları» layihəsinin əhəmiyyətindən danışaraq, proqramın məqsədinin zəngin xalq yaradıcılığı nümunələrini qoruyub gələcək nəsillərə çatdırmaq olduğunu xüsusi qeyd etdi: “2012-ci ilin «Sənətkarlıq paytaxtı» olan Quba Azərbaycanın qədim mədəniyyət mərkəzlərindən biridir. Bölgədə tarixən zəngin sənətkarlıq nümunələri yaranıb. Bu il ərzində rayonda sənətkarlığın, turizmin inkişafı istiqamətində, sosial, mədəni, iqtisadi sahələrdə çoxlu işlər görülüb”.

Mübariz Ağayev jurnalistlərin suallarına cavab olaraq Qubada aparılan tikinti-quruculuq işləri barədə söhbət açdı. O bildirdi ki, hazırda rayon mərkəzində inşa edilən “Gənclər ev”ində oyun və idman zalları, kompyuter otaqları, diskoteka meydançaları, bar və restoranlar, rayona xas olan sənət nümunələrini əks etdirən guşələr və sair fəliyyət göstərəcək. Gələn il istifadəyə verilməsi nəzərdə tutulun mərkəzin mədəni istirahətin təşkilində xüsusi rol oynayacağı güman edilir.

Azərbaycanda ilk dəfə bu il Qubada təşkil olunmuş Alma bayramının mahiyyətindən danışan M. Ağayev i mədəniyyət və təmizlik üzərində qurulan və ənənəyə çevrilən bir çox mərasimlərdə İslam Peyğəmbərinin (s) şəxsi nümunəsi əsasında yayılmasının zəruriliyi məsələsinə də toxundu. Bu zaman o, rayon ərazisində fəaliyyət göstərən məscidlərin fəaliyyətini də diqqətə çatdırdı.

Daha sonra Qubanın turizm imkanları barədə də məlumat verən icra başçısı bildirdi ki, rayonda son illər böyük istirahət mərkəzləri, müasir standartlara cavab verən hotel kompleksləri tikilib istifadəyə verilib: «Bu yaxınlarda ölkə başçısı Qubada qolf stadionunun tikintisi ilə bağlı sərəncam verdi. Stadionun yaxınlığında «Riksos hotel»in tikintisi başlanıb. Burada minlərlə turistin dincəlməsi üçün şərait yaradılacaq. Turistlərə xidmətin keyfiyyəti həmişə bizi narahat edib. Bu problemin aradan qaldırılması üçün rayonda turizm kollecinin yaradılması üçün aidiyyatı ünvanlara müraciət etmişik. Gələn ilin yazında beynəlxalq standartlara cavab verən otel və istirahət mərkəzlərinin sayı ona çatacaq. Yerli əhəmiyyətli, nisbətən aşağı göstəricilərə malik belə obyektlərin sayı isə qırxdan artıqdı. Eyni zamanda, biz kənd və yaşıl turizmin inkişafına da diqqət ayırırıq. Bunun nəticəsidir ki, ötən illə müqayisədə bu il turistlərin sayı on beş faiz artıb. Bir sözlə, görülən və hələ görüləcək işlərə nəzərən demək olar ki, Quba yaxın zamanlarda müasir və böyük turizm mərkəzlərindən birinə çevriləcək”.

Səfər zamanı ziyarət etdiyimiz məkanlardan soyqırımı məzarlığı hamını təsirləndirdi. 2007-ci ilin aprelində Quba şəhərinin şimal-qərb hissəsində, Qudyalçayın sağ sahilində yerləşən stadionun yaxınlığında yenidənqurma işləri aparılarkən aşkar edilən kütləvi məzarlıq bura yolu düşənlərin hamısını dəhşətə gətirib. Aparılan araşdırmalar nəticəsində məlum olub ki, həmin yerdə 1918-ci ildə erməni-daşnakları kütləvi qırğın törədib. Beş yüz kvadratmetr ərazini əhatə edən kütləvi məzarlıqda altı yüzdən çox insanın cəsədi üzə çıxıb. Cəsədlərin əksəriyyəti qadın və uşaqlara aiddir. Bir çoxunun kəllə sümüyündə mismarlar tapılıb. Bu da erməni quldurlarının dinc əhalini vəhşicəsinə, hansı qəddarlıqla öldürdüklərinin təsdiqidi. Aparılan ekspertizalar nəticəsində cəsədlərin şəxsiyyəti müəyyənləşdirilib.

Arxeoloqların tədqiqatları zamanı o da məlum olub ki, 1918-ci ilin mayında Bakıda törədilən qırğınlarla yanaşı, daşnak-bolşevik lideri S.Şaumyanın tapşırığı ilə erməni generalı Amazaspın komandanlığı altında Qubaya xüsusi cəza dəstəsi yeridilib. Onlar burada iki mindən artıq günahsız insanı qətlə yetirib. Öldürülənlərin demək olar hamısının kimliyi araşdırılıb və tam siyahı tutulub.

Məzarlığın ətrafında böyük memorial kompleks tikilir. Kompleksin tikintisinin 2013-cü ilin mayında başa çatdırılması nəzərdə tutulur. Qeyd edək ki, bu məzarlığa diqqətin cəlb edilməsində əsas rolu həmkarlarımız - yerli KİV nümayəndələri oynayıb.

Qubada baş çəkdiyimiz məkanlar çox oldu. Bu məkanlar barədə Quba Rayon Mədəniyyət və Turizm Şöbəsinin müdiri Elxan Məhərrəmov infotur iştirakçılarına məlumat verdi. Rayon mərkəzindəki Nizami parkının ərazisində Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin dəstəyi ilə muzey binası tikilir. Bina üç mərtəbədən ibarətdir. Binası qəza vəziyyətində olan A.Bakıxanov adına Quba Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi buraya köçürüləcək. İnşası bu ilin fevral-mart aylarında başlayan muzeyin yeni binası gələn ilin sentyabrında istifadəyə veriləcək və fond rolunu oynayacaq, normal şəraitli zirzəmidən və üç mərtəbədən ibarət olacaq.

Qızğın tikinti işləri gedən məkanlardan biri də Heydər Əliyev Parkıdır. 7 hektar ərazini əhatə edən parkın bir başı Bayraq meydanı üçün ayrılıb. Yaxınlarda burada üçrəngli bayrağımız dalğalanacaq. İnşası davam edən “Yaşıl teatr” və rayon icra hakimiyyətinin yeni binası da buradadı. Parkda ötən ilin sentabrında aşılışı olmuş Heydər Əliyev Mərkəzi memarlıq üslubuyla diqqət çəkir. Mərkəzin direktoru Elza Orucovanın sözlərinə görə, üçmərtəbəli binada ulu öndərin həyat və fəaliyyətini əks etdirən guşələrlə yanaşı, 3000-ə yaxın kitab fondu olan kitabxana və 4 dərnək fəliyyət göstərir.

Parkın bir tərəfində yuxarıda qeyd etdiyimiz Gənclər evi, həmçinin “Yaşıl teatr”, digər tərəfində isə İcra Hakimiyyətinin yeni binası inşa edilir. Gənclər evində rayonun gənc sakinlərinin asudə vaxtlarını səmərəli keçirməsi üçün lazımi şərait yaradılacaq. Gənclər evinin yanında Bayraq meydanı yerləşir. “Yaşıl teatr” isə 500 nəfər tamaşaçı tutumuna malik olacaq. Burada konsertlər, festivallar, digər tədbirlər keçiriləcək.

İnfoturun sonuncu ünvanı xalça sənəti ənənələrini layiqincə yaşadan «Aygün» kiçik müəssisəsi oldu. Müəssisənin direktoru Fatma Ağamirzəyeva Azərbaycanın ilk qadın sahibkarlığı təşkilatlarından olan müəssisənin fəaliyyətindən danışdı. 1988-ci ildən bu günəcən müəyyən çətinliklərə baxmayaraq, fasiləsiz çalışan müəssisənin ölkəmizdə xüsusi sənət məktəbi kimi tanınıması faktı diqqətimizi xüsusilə cəlb etdi. Təsadüfi deyil ki, burada xalçaçılıq və modelyerlik peşəsi üzrə dərslər keçirilir, mütəxəssislər yetişdirilir. Tələbələrə dünyaca məşhur Quba xalça məktəbinin qədim texnologiyaları, boya formaları, rəng üslubları öyrədilir.

Beləliklə, 2012-ci ilin «Sənətkarlıq paytaxtı»na səfərimiz maraqlı və zəngin təəssüratlarla yadda qaldı. Amma ən maraqlısı o oldu ki, almanın vətəni sayılan Qubada neçə saat ərzində bizi bircə dənə almaya qonaq edən olmadı…

Seymur Elsevər.

Ekspress.-2012.-8-10 dekabr.- S.- 19.