Qondarma "erməni soyqırımı" iddiaları tarixi saxtalaşdırmaq cəhdidir

Hər il aprelin 24-də dünyanın dörd bir yanına yayılmış ermənilər uydurduqları soyqırım gününü qeyd edirlər. Bu, həm diaspor tərəfindən, həm də Ermənistanda dövlət səviyyəsində həyata keçirilən bir mərasimdir. Ermənilər əlləri çatan hər yerdə "soyqırım" abidələri qoyaraq özlərinin əzabkeş obrazını yaratmağa çalışırlar. Bundan həm siyasi, həm də maliyyə dəstəyi almaq üçün istifadə edirlər.

Münaqişənin tarixi etimologiyası nədir?

Əslinə baxsaq, erməniləri bir etnos kimi məhv olmaqdan məhz türklər, Osmanlı imperiyası xilas edib. Bunun tarixdə dolayı sübutu: XX əsrin ortasında soyqırıma məruz qalan yəhudilərə də məhz Türkiyə əl uzadıb. Türklərdə başqa etnosu soyqırım edəcək qədər nifrət olsaydı, o yəhudiləri də xilas etməyə çalışmazdı. Birbaşa sübuta gəlincə, tarixən ermənilər fars, Makedon, Selefkit, Roma, Part, Sasani, Bizans, ərəb və türklərin, o cümlədən Xilafətin və Osmanlı imperiyasının hakimiyyətləri altında yaşayıblar. Ancaq məhz Osmanlı imperiyasında türklərin dəstəyilə vahid bir etnos kimi formalaşıblar. Əgər türklər ermənilərə qarşı əsrlər sonra soyqırım törədəcək qədər aqressiv olsaydılar, etnosa çevrilməsinə imkan verməzdilər. Qərb tarixçiləri də bunu yazıb. Ermənilər isə bir etnosa dönüşdükdən sonra yeni imperiyaların əlində türk millətinə, türk dövlətlərinə qarşı silaha çevrildi.

Rusiya erməni etnosunu Osmanlıya və Türkiyəyə qarşı faktik bir terror təşkilatı halına gətirib. Tarixi mənbələrə görə, Rusiyanın köməyi ilə qurulan ilk erməni təşkilatları Hinçak və Daşnak Anadoluda, eləcə də, tarixi Azərbaycan torpaqlarında kütləvi qətliamlar törədiblər. Ermənilər 1890-cı ildə Ərzurumda, 1892-1893-cü illərdə Kayseri, Yozqat, Çorum bölgələrində üsyan qaldıraraq Rusiyanın sifarişini yerinə yetiriblər. Osmanlı dövləti bunları yatırsa da, ruslar və Avropa hakimiyyətləri "İslahat" adlı layihə ilə Osmanlı dövlətinin daxilinə nüfuz etməyə çalışırdılar; erməniləri hamılıqla silahlandırıb türk dövlətinə qarşı qaldıraraq saxta erməni məsələsi yaratdılar. Osmanlının üsyanları yatırmaq, öz təbəələrinə qarşı kütləvi qətliamı önləmək cəhdlərini ruslar və Avropa hakimiyyətləri bütün dünyaya soyqırım kimi təqdim edirdi. Ermənilər özləri də bu siyasətin həm alətinə, həm də qurbanına çevrildi - bu məsələ onların ictimai şüurunda oturuşaraq kütləvi psixoz halına gəldi.

Erməni iddiaları: uydurma rəqəmlər və gerçək statistika

Hazırda erməni diasporu "erməni torpaqlarının Osmanlı imperiyası tərəfindən işğal edildiyini", 1877-1878-ci il müharibələrindən başlayaraq, erməniləri "sistemli şəkildə qətl etdiyini", Tələt Paşanın bu qətllər üçün gizli əmrlər verdiyini, "soyqırıma məruz qalan ermənilərin sayının 1,5 milyon olduğunu, türklərin 1915-ci ildən başlayaraq planlı şəkildə" soyqırım həyata keçirdiyini iddia edir. Ancaq tarixi sənədlər və mənbəələr araşdırılarkən başqa bir mənzərə ilə qarşılaşırıq. O dövrün rəsmi yazılarında, mənbələrində erməni patrikxanasına görə, erməni əhalisinin sayı 2,5 milyon, Lozan konfransı heyətinə görə 2,2 milyon, Osmanlı arxivinə görə isə 1,001 milyondur.

Azərbaycan Milli Məclisinin deputatı, tarix elmləri doktoru, professor Musa Qasımlı 1,5 milyon erməninin öldürülməsi haqda iddianın tamamilə uydurma olduğunu deyir: "Çünki Anadoluda heç vaxt bu qədər erməni yaşamayıb. Əgər o qədər erməni öldürülsəydi, toplu məzarlıqlar olardı. Ancaq indiyədək bir dənə də olsun belə toplu məzarlıq tapılmayıb. O zaman sual yaranır: Anadoluda bu qədər erməni olmayıbsa, onda həmin 1,5 milyon adam harda öldürülüb? Onlar sonradan necə artıblar? Ölənlər necə doğub-törəyib?"

Tarixi arayış: əslində 1915-ci ildə nə baş verib?

Tarixi mənbələrə baxdıqda bunları görürük: Osmanlı və Çar Rusiyasi Birinci Dünya Müharibəsində bir-biri ilə savaşarkən Anadoluda formalaşan erməni milli terror təşkilatları Kars və Ərzurum şəhərlərində Osmanlıya qarşı hücumlar edir, yerli əhalini qətlə yetirir, kəndləri və şəhərləri qarət edib yandırırdılar. Bütün bunları nəzərə alaraq, Tələt Paşanın təklifi ilə 27 may 1915-ci ildə "Yerdəyişmə qanunu", yəni TƏCHİR qəbul edildi və həmin il iyunun 1-də "Takvim-i Bakayi" qəzetində dərc olunduqdan sonra qüvvəyə mindi. Qanunda açıq şəkildə göstərilirdi ki, Osmanlı dövləti müharibə şəraitindədir və belə bir durumda dövlətə qarşı üsyan edən hər hansı etnik qrup və ya zümrə kim olursa-olsun, köç etdirmə siyasətinə daxil etdiriləcək. Türklərə kin bəsləyən xarici dairələr və erməni terror təşkilatları bu yerdəyişmə qanununu "erməni qətliamı və soyqırımı" adlandırmışlar. Və günümüzdə də bundan istifadə edirlər. Türkiyə Cumhuriyyəti hökumətinin tarixçilərdən ibarət ortaq komissiya yaratmaq və arxiv sənədləri əsasında bunu araşdırmaq təklifindən isə qaçırlar.

Arxiv sənədləri nə deyir?

Professor Musa Qasımlı deyir ki, əslində Türkiyə və Azərbaycan arxivlərindən istifadə etmədən də ermənilərin bu iddialarının yalan olduğunu sübuta yetirmək mümkündür. Təqdiqatçı alim Rusiya və Gürcüstan arxivlərindən "erməni soyqırımı"nın uydurma olduğunu sübut edən mənbələr tapıb: "Rus məmurlarının və xüsusilə Qafqazda işləyən rəsmi şəxslərin mərkəzə göndərdikləri bütün sənədlərdən ermənilərin terror dəstələri qurmaları və dinc türk-müsəlman əhalini qırmaları öz əksini tapıb. Bu sənədlərdə yazılıb ki, erməni silahlı dəstələri 1862-cı ildə Zeytunda, 1905-ci ildə, 1906-cı, 1918-20-ci illərdə Cənubi Qafqazda müsəlmanlara qarşı qırğın törədiblər. Orda dəqiq göstərilir ki, bu qırğınların əsas təşkilatçısı "Daşnakstyün" olub. Bundan başqa XIX əsrin sonunda Türkiyə ərazisində baş vermiş qiyamlarda xaricilərin əli olduğu aşkar görünür. Sənədlərdə qeyd olunur ki, Avropa ölkələri Osmanlı dövlətini parçalamaq, onun ərazisində xristian dövlətləri qurmaq üçün erməniləri qiyamlara sövq edirlər".

Bekston və Çobanyan - yalanlar və həqiqət

Deputatın sözlərinə görə, 1916-cı ilin fevralında Şarrold Bekston adlı ingilis jurnalist ermənilərin dəvəti ilə Qafqaza gəlir və burada ona uydurma idialarla bağlı yalan məlumat verilir. Bekston ermənilərə məxsus "Ararat" qəzetində material hazırladı. Bununla bağlı ermənilər kampaniyaya başladılar. Bolqarıstan erməniləri tərtib etdikləri siyahıda guya 850 min erməninin öldürülüdüyünü yazdılar. Amma Parisdə yaşayan erməni yazıçısı Arşak Çobanyan "Həqiqət" adlı məqaləsində yazırdı: "Amerikan missiyası gəldi, o işləri yoxlayıb gördü ki, bu qədər erməni öldürülməyib. Həqiqəti söyləməkdən qorxmaq lazım deyil".

M.Qasımlı bununla onu vurğulayır ki, o zaman da indiki kimi dünya mətbuatında bu məsələni şişirdənlər vardı.

"Erməni soyqırımı" iddialarının siyasi genesizi

Hələ Sovetlər Birliyinin tərkibində olduğu zaman belə ermənilər Türkiyəyə qarşı "soyqırım" iddialarını irəli sürürdülər. Ancaq beynəlxalq səviyyəyə çıxara bilmirdilər; həmin məsələni SSRİ öz maraqları üçün istifadə edirdi. 1991-ci ildə "müstəqillik" qazanmış Ermənistan Rusiyanın da istəyinə uyğun olaraq Konstitusiyasında Türkiyəyə ərazi iddialarını və sözdə erməni soyqırımını təsbit etdi. Bundan başqa erməni diasporu özlərinin yaşadıqları dövlətlərin siyasətinə təsir üçün bu məsələni beynəlxalq səviyyəyə qaldırıb və ondan yararlanır. Nəticədə 20-yə yaxın dövlət bu "soyqırım"ı tanıyıb.

İsveçrə hətta "erməni soyqırımı" iddiasını inkar edənlərin cinayət təqibini də qanuniləşdirib. Eyni addımı Fransa da atmışdı, ancaq Konstitusiya Şurasından keçmədi. Müxtəlif dövlətlərin bu erməni iddiasını öz parlamentlərində qanuniləşdirmək həddi də səbəbsiz deyil; xristian dünyası Türkiyənin yenidən güclənərək Orta Şərqdə aparıcı liderə çevrilməsindən, bundan sonra Azərbaycan, eləcə də, İranın şimalındakı Azərbaycan türkləri, Rusiyanın cənubunda türkdilli və müsəlman etnik azlıqlarla bir araya gələrək Mərkəzi Asiyaya nüfuz edəcəyindən, Rusiyanın şərqindəki və Çinin şimal-qərbindəki türk toplumlarına təsirini artacağından çox çəkinirlər. Bu halda onun Avropa Birliyinə yolunun bağlanması da çətin olar və bu gücə sahib Türkiyə çağdaş Osmanlı deməkdir. Türkiyənin yeni bir supergücə çevrilməsini nə ABŞ və Avropa Birliyi, nə də Rusiya və Çin istəyir. Onlar müxtəlif yollarla, o cümlədən, "erməni məsələsi" ilə Türkiyənin inkişafını ləngitməyə çalışırlar. Müxtəlif ölkələrdəki siyasi araşdırmalar göstərir ki, problemin siyasi genesizi belədir.

Ermənilərin 4T proqramı...

Professor Musa Qasımlı deyir ki, bu gün qondarma erməni soyqırımı ilə bağlı qərar qəbul edən dövlətlər bir neçə amilə əsaslanıb: "Qərar qəbul edən ölkələrdəki erməni azlığının təsiri, Türkiyəyə düşmən münasibət, Türkiyəni Avropa Birliyində görməmək istəyi, özünün törətdiyi soyqırıma suç ortağı axtarmaq həddi və din fərqi həlledicidir. Bundan isə ermənilər və Ermənistan istifadə edir".

Milli Məclisin təhlükəsizlik və müdafiə məsələləri komitəsinin üzvü Zahid Oruc ermənilərin 4T proqramından danışarkən bildirdi ki, bu proqram nə qədər qəribə olsa da Azərbaycan dilinə tərcümə edilə bilib: "Saxta tarix, tarixi tanıtma, təzminat və torpaq. Bunlardan ikisini yerinə yetiriblər. İndi də təzminat almağa və torpaqları genişləndirməyə çalışırlar".

Türkiyə və Azərbaycan nə etməlidir?

Musa Qasımlının dediyinə görə, hər iki dövlət uzlaşdırılmış siyasət həyata keçirməlidir. Tarixçilər birgə və ya ayrı-ayrı tədqiqatlar aparmalıdır. Elmi qurumlar müqavilələr əsasında bu işləri görməlidir.

Zahid Oruc da hesab edir ki, Türkiyə və Azərbaycan dövlətlərinin birgə proqramı olmalıdır. Bu mənada deputat Xocalı soyqırımının dünyada tanıdılmasını önəmli addım kimi görür.

Deputat Fərəc Quliyev də oxşar fikirlər irəli sürür. Onun fikrincə, Azərbaycan və Türkiyə bu məsələdə maksimalist mövqe tutmalıdır: "Gülüstan müqavləsi zamanı İrəvan və Naxçıvan xanlıqları bura daxil edilməmişdi. Sonradan Türkmənçay müqaviləsi ilə Naxçıvanla bərabər İrəvan xanlığı da Rusiyaya verildi. Və orada Ermənistan dövləti yaradıldı. Düşünürəm ki, həmin müqavilənin qüvvədən salınması torpaqların Azərbaycana qaytarılması deməkdir, buna çalışmaq gərəkdir".

Quliyev deyir ki, Ermənistan Türkiyədən təzminat istədiyi kimi, Azərbaycan da işğal nəticəsində ona dəyən 60 milyard zərərin qarşılığını tələb edə bilər.

Və...

Ermənilər 2015-ci ilə - qondarma erməni soyqırımının 100 illiyinə hazırlaşırlar və bunu əksər ölkələrin parlamentlərində tanıtdırmaq üçün hərəkətə keçiblər. Həmsöhbətlərim bunun qarşısını almaq üçün tezliklə Azərbaycanın və Türkiyənin daha sıx şəkildə və birgə addımlar atmasını vacib bilirlər.

İradə CƏLİLOVA

Ekspress.- 2012.- 11 iyul.- S.12.