Aktyorun teatra direktor kimi qayıdışı...

Gənc Tamaşaçılar Teatrının direktoru Mübariz Həmidov: "Bu, heç nəyi dəyişmir, bu mənim kollektivimdir, hər biriylə çiyin-çiyinə çalışmışam və bu hər zaman belə olacaq"

2009-cu ilin mayında Gənclər və Kamera Teatrları Gənc Tamaşaçılar Teatrına birləşdirildi. Artıq üç ildir, keçmiş teatrın 80-ə yaxın aktyoru vahid truppa şəkildə fəaliyyət göstərir. Teatrımızda 80-ə yaxın aktyor çalışır. Gənc Tamaşaçılar Teatrının direktoru, əməkdar artist Mübariz Həmidovun sözlərinə görə, hazırlanan tamaşalarda rol bölgüsü elə qurulur ki, aktyorların hər biri tamaşada məşğul ola bilsin.

Mübariz müəllim əvvəllər bu teatrda aktyor kimi çalışıb, indisə doğma məkana direktor kimi qayıdıb və "ancaq bu heç nəyi dəyişmir, bu mənim kollektivimdir, hər biriylə çiyin-çiyinə çalışmışam və bu hər zaman belə olacaq"- deyir.

- 35 ilə yaxındır Azərbaycan teatrının fəaliyyətində, inkişafında rol sahibisiniz. Məncə, Sizin kimi sənət fədailərinin teatra gəlişi təsadüfi ola bilməz...

- Həyatda təsadüfi heç nə yoxdur. Sənətə bağlılığım, teatra gəlişimin səbəbi orta məktəb illərindən, 7-8-ci siniflərdən başlayıb ki, bunun da səbəbkarı var. Mən Göyçay şəhər 6 saylı orta məktəbin məzunuyam. Məktəbdə Ağa Mirzə Vahidov adlı ədəbiyyat müəllimiz var idi. Hazırda təqaüdçüdür. Teatr sənətinə həvəsim elə Ağa Mirzə müəllimin sayəsində yaranıb. Ağa Mirzə müəllim həmişə deyərdi: "Ədəbiyyat müəllimi yarıaktyor olmalıdır, bu keyfiyyət onun şagirdlərə izah etdiyi mövzunu daha yaxşı anlamağa zəmin yaradır. Bu həm də şagirdə mövzunun təsir gücünü dərk etməyə yardımçı olur. Əgər müəllim sadaladığım xüsusiyyətlərə sahib deyilsə, əsl ədəbiyyat müəllimi ola bilməz". Ağa Mirzə müəllim tələbkar olduğu qədər, həm də həssas, kövrək insan idi. Onun dərsləri elə maraqlı keçirdi ki, həmin saatda məktəbdə dərsi olmayan şagirdlər və müəllimlər belə onu dinləməyə gəlirdilər. Bu kimi məqamların nəticəsidir ki, mən artıq 9 sinifdə İncəsənət İnstitutuna qəbul olunacağımı qarşıma məqsəd qoymuşdum. Dərslərimi əla qiymətlərlə oxuduğuma görə məktəb yoldaşlarım mənim Tibb İnstitutuna qəbul olunacağımı düşünürdülər. Ancaq artıq mənim məqsədim bəlli idi. Ədəbiyyata, tarixə olan böyük marağım öz nəticəsini verdi. Orta məktəbi bitirdiyim ildə sənədlərimi İncəsənət İnstitutuna verdim. Sənət imtahanını bizdən Adil İsgəndərov, Mehdi Məmmədov, Rza Təhmasib, Tofiq Kazımov, Rima Məmmədova kimi ustadlar götürürdü. O vaxtlar belə korifey insanların imtahanında iştirak etmək böyük məsuliyyət olsa da, biz bunun o qədər də fərqində deyildik. Ancaq təhsil müddətində necə bir məsuliyyətli yük daşıdığımızın şahidi olduq. Bəxtim onda gətirdi ki, kurs rəhbərim SSRİ xalq artisti, görkəmli rejissor və pedaqoq Adil İsgəndərov oldu. Onun tələbəsi olduğum illərdə ustad aktyorun sözün həqiqi mənasında böyük sənətkar olduğunu dərk etdim.

- Bildiyimə görə, sizin nəslin aktyorları Adil İsgəndərovun sonuncu kursu olub...

- İki il bizim kursa rəhbərlik etdi. Həmin illərdə Türkiyədə Əjdər İbrahimovun quruluş verdiyi "Fərhad və Şirin" filminə dəvət aldı, çəkilişə qatıldı, vətənə döndükdən təxminən 10-15 gün sonra dünyasını dəyişdi. Onun ölümü Azərbaycan incəsənəti üçün böyük itki idi, tələbələri üçün isə ikiqat ağır itki idi. Adil İsgəndərovun elə bir tələbəsi olmayıb ki, ondan narazı qalsın. Hazırda da onun tələbələrinin bir-birləriylə çox gözəl münasibətləri var.

- Deməli, Adil İsgəndərov sizlərə səmimiyyəti də aşılayıb...

- Adil İsgəndərov tələbkar müəllim, səmimi insan idi. Yaxşı yadımdadır, Adil müəllim bir müddət Tədris Teatrına da rəhbərlik etdi. Bizə həmin teatrın tamaşalarında kütləvi səhnələrdə rol verirdi. Bir dəfə ona sual verdim ki, niyə bizə sözlü rol vermirsiniz, cavabında belə demişdi: "Siz hələ 1-ci kurssunuz, istəyirəm ki, səhnəyə alışasınız, tamaşaçının nəfəsini hiss edəsiniz. Siz hələ xammalsınız, hələ yoğrulursunuz, qarşıda illər var, nə olacağınız hələ bəlli deyil. Ancaq kütləvi səhnələrdə iştirakınız sizin nə olacağınızı tamamilə aydınlaşdıracaq".

- Sizin dövrün tələbələri hələ təhsil illərində hansı teatrda çalışacaqlarına qərar verirdilər. Sizin üçün qərar vermək çətin olmadı ki?

- Əslində, aktyorluq sənətini seçənlərin gələcək sənət həyatı elə tələbəlik illərindən formalaşır. Baxmayaraq ki, İncəsənət İnstitutunda təhsil alanların hamısı sonralar heç də sənət aləmində çalışmırlar. Mən hələ tələbəlik illərindən hansı teatrda çalışacağıma qərar vermişdim. Öncə teatrlarla yaxından tanış olmağa başladım. Azərbaycan Dövlət Akademik Milli Dram Teatrı, Opera və Balet Teatrı, Rus Dram Teatrı, Gənc Tamaşaçılar Teatrı, Kukla teatrının fəaliyyətiylə yaxından tanış olur, tamaşalarına baxırdım. Eyni zamanda, digər respublikalardan, xüsusilə Rusiyadan ölkəmizə qastrol səfərinə gəlmiş teatrların tamaşalarına baxardım. Yəni, tələbə bileti ilə bütün tamaşalarda iştirak edir, ictimai baxışlara qatılırdım. Mənə irad tuturdular ki, niyə Kukla Teatrına gedirəm. "Gedib orda kukla oynatmayacaqsan ki? Operaya niyə gedirsən ki, opera artisti olmayacaqsan ki?" deyirdilər. Mən də başa salmağa çalışırdım ki, əvvəla aktyor olmaq istəyən tələbə bütün teatrların tamaşaları ilə maraqlanmalıdır. O anlamda ki, tələbə məhz təhsil illərində özünü kəşf etməlidir.

- Deyəsən, özünüzü məhz Gənc tamaşaçılar Teatrında kəşf etdiniz?

- Ən çox tamaşalarına baxdığım teatr elə Gənc Tamaşaçılar Teatrı idi. Çünki hələ orta məktəb illərində bu teatrın televiziya üçün hazırladığı "Mehriban balam" adlı tamaşasını canlı izləmişdim. Rəhmətlik Yusif Vəliyev, Süleyman Ələsgərov kimi ustadların və hazırda bizimlə çiyin-çiyinə çalışan Almaz Mustafayeva kimi sənətkarın iştirakı ilə hazırlanan tamaşa mənim çox xoşuma gəlmişdi. Sanki bu tamaşaya baxaraq özümü aktyor kimi kəşf etmişdim. İnstitutu bitirdiyim il istənilən teatrda çalışmaq fürsətim olsa da, mən düşünmədən Gənc Tamaşaçılar Teatrını seçdim. 1979-cu ildə bura, hazırda sizinlə söhbət etdiyim bu sənət ocağına - Gənc Tamaşaçılar Teatrına gəldim. Burada Yusif Vəliyev, Süleyman Ələsgərov, Osman Hacıbəyov, Hüseynağa Sadıqov, Susanna Məcidova, Rəhilə Məlikova, Firəngiz Şərifova kimi ustadları gördüm. Allah Firəngiz Şərifovaya can sağlığı versin, teatra gələ bilməsə də, teatrla əlaqələrini itirmir. Teatrın ən qaynar vaxtında fəaliyyətə başladığım ilk aylarda bu sənət ocağı təmirə bağlandı. Teatrın köhnə binası var idi. 7-8 il ərzində Gənc Tamaşaçılar Teatrının indi gördüyünüz bu binası tikildi. Təmir işləri başladığı ərəfədə hərbi xidmətə göndərildim, Almaniyada xidmət etdim. Geri döndüyüm zaman yenə də öz teatrımda fəaliyyətimə davam etdim. Onu da deyim ki, təmir işlərinə görə Gənc Tamaşaçılar Teatrı Aktyor evində məskunlaşmışdı.

- Əslində, sizin fəaliyyətiniz Gənc Tamaşaçılar Teatrının çətin günlərinə təsadüf edib...

- Çox çətin günlər idi. Aktyor evində 7-8 il ərzində məskunlaşmaq və bu illər ərzində böyük bir tamaşaçı nəslini itirmək, eyni zamanda neçə-neçə maraqlı tamaşadan və obrazdan məhrum olmaq demək idi. Həm də bu müddət ərzində yuxarıda adlarını çəkdiyim aktyorların əksəriyyəti artıq dünyasını dəyişmişdi. Həmin ərəfədə teatrımız fəaliyyətini əsasən qastrol səfərləri üzərində qurmuşdu. Çünki Aktyor evinin səhnə şəraitinin peşəkar teatr binasına məxsus texniki imkanları olmadığına görə tamaşa göstərmək mümkün deyildi. Qastrol səfərlərində nümayiş olunan tamaşaların əksəriyyətində iştirak edirdim. Yeri gəlmişkən, qastrol səfərlərində iştirak etmək də bir təcrübədir. Yəni, qastrol səfərinin aktyorun tamaşaçıyla ünsiyyət yaratmasında, bərkə-boşa düşməsində böyük rolu var. 1988-ci ildə bu gördyünüz binaya köçdük...

- Həmin ərəfədə də meydan hadisələri başladı...

- Yadımdadır, rus hərbçiləri bizim teatra da gəlmişdilər, yeni tikilən bina yəqin ki, onların da diqqətini çəkmişdi, otaqları bir-bir gəzib baxmışdılar. Bəzi otaqlarda avadanlığa da ziyan vurmuşdular. Yaxşı ki, həmin hadisələr tez sovuşdu...

- Ancaq zərərsiz də ötüşmədi...

- Təbii ki, böhran olan yerdə zərər də olacaq. Biz teatr olaraq yenidən repertuar qurmağa başladıq. Çox şükür ki, müstəqilliyimizi bərpa etdik və bütün sahələrdə olduğu kimi teatrlara da sərbəstlik, müstəqillik verildi.

- O vaxtlar müstəqilliyi yanlış başa düşənlər az deyildi...

- Unutmamalıyıq ki, müstəqillik anarxiya deyil. Onu da qeyd edim ki, Gənc Tamaşaçılar Teatrı ilk dəfə 1928-ci ildə rus bölməsiylə fəaliyyətə başlayıb. O dövrdə Mədəniyyət Nazirliyi yox idi. Teatr Xalq Maarif Komissarlığının nəzdində yaradılıb və təsdiq olunan gün teatra iki pedaqoq ştatı verilib. Həmin ştatlar bu gün də var. 1929-cu ildə Gənc Tamaşaçılar Teatrının Azərbaycan bölməsi yaradılıb, gələn il teatrımızın 85 illik yubileyidir. Bizim teatr adından da bəlli olduğu kimi məktəb təmayüllüdür. Yeniyetmələr, gənclər üçün nəzərdə tutulmuş bu teatrda elə əsərlər səhnə üçün hazırlanmalıdır ki, gənclərin mənəviyyatına yaxşı mənada təsir etsin. Teatrın repertuarı üçün seçilən əsərlər gənc nəslin mənəviyyatının yüksəlməsinə, vətənpərvərlik hisslərinin güclənməsinə, dünyagörüşlərinin genişlənməsinə xidmət etməlidir. Sentyabr ayında bir tədbir keçirmişdik. "İlk tələbə biletinin sevinci, teatrla ilk tanışlıq" adıyla hazırladığımız tədbir bizim teatrın layihələrindən biri idi. Azərbaycan İctimai-Siyasi Universitetinin tələbələrinə tələbə bileti və qiymət kitabçası təqdim olunurdu. Mən bu mərasimi Gənc Tamaşaçılar Teatrında keçirməyi təklif etdim. Öncə mərasim keçirilərək tələbələrə qiymət kitabçaları və tələbə biletləri təqdim edildi, daha sonra tələbələr teatrın repertuarında olan maraqlı tamaşalardan birini izlədilər. Düşündüm ki, tələbə sevincini yaşayan gənclərin teatrda bu duyğunu yaşaması və tamaşa vasitəsilə də duyğularını daha da gücləndirməsi təsirsiz ötüşməz. Həmin tələbələr artıq bizim teatrın tamaşalarına baxmağa can atırlar. Bu o deməkdir ki, Gənc Tamaşaçılar Teatrı öz missiyasının öhdəsindən gəlir və gənc nəslin diqqətini teatra cəlb etmək üçün düşündürücü əsərlərə müraciət edir.

- Əslində Gənc tamaşaçılar teatrı həm də digər teatrlar üçün tamaşaçı yetişdirir...

- Gənc Tamaşaçılar Teatrının əhəmiyyətli bir missiyası da digər böyük teatrlar üçün tamaşaçı hazırlamaqdan ibarətdir. Respublikamızda 27 dövlət teatrı var, onun təxminən 11-i Bakıda yerləşir. Kukla Teatrının tamaşaçısı sonra Gənc Tamaşaçılar Teatrına gəlir. Bizim gənc tamaşaçılar burda yetişərək sonra böyüklər üçün nəzərdə tutulmuş axşam tamaşalarımıza gəlir, daha sonra digər teatrların tamaşalarına hazırlaşır. Yəni bu proses çox önəmlidir.

- Ömrünüzü aktyor kimi bağladığınız teatrdan bir müddət uzaq düşsəniz də, yenidən bura qayıtdınız, ancaq direktor kimi...

- Əslində teatrdan heç bir zaman uzaq qalmadım. Mədəniyyət Nazirliyində İncəsənət baş idarəsində baş məsləhətçi vəzifəsində çalışdığım illərdə də işlərim birbaşa teatrlarla bağlı idi. Sonrasa yenidən öz teatrıma döndüm, dediyiniz kimi, direktor kimi döndüm. Ancaq bu, heç nəyi dəyişmir, bu mənim kollektivimdir, hər biriylə çiyin-çiyinə çalışmışam və bu hər zaman belə olacaq.

ULDUZƏ QARAQIZI

Ekspress. – 2012. – 24 noyabr. –S. 19.