"Müğənni də ola bilərdim"

Zərnigar Ağakişiyeva: "Taleyimi özüm yazmışam"

"Aktyorlar fəsillər kimidir"

Həmişə xalq artisti Zərnigar Ağakişiyevanı tamaşalarda ağır təbiətli, ciddi görkəmli, bir qədər də coşğun obrazlarda görmüşəm. Yanına gedəndə düşünürdüm ki, mən bu xanımla necə söhbət edəcəyəm, onunla dil tapa biləcəyəmmi?

Yaratdığı obrazlar məni ondan bir qədər çəkindirirdi. Amma onunla söhbət etmək mənim üçün çox maraqlı idi. Görüşdük və söhbətimiz maraqlı da alındı - çünki bir çoxlarından fərqli olaraq Zərnigar xanım çox səmimi bir həmsöhbətdir.

- Zərnigar xanım, siz bütün həyatınızı sənətə həsr etmisiniz. Bəs sənət, səhnə sizə nə verib?

- Mən çox şeylər qazanmışam. Həyatı dərk etməyi, insanları başa düşməyi öyrədib mənə bu səhnə. Biz səhnəyə özümüzü göstərməyə çıxmırıq. İnsan taleləri yaradırıq səhnədə. Buna görə də səhnə mənə insanlarla davranma qaydalarını öyrədib. Əsl aktyor hər obrazdan özü üçün nəsə götürür. Sənət uğrunda, deməzdim ki, nəyisə itirmişəm. Çünki bu, günah olar. Mən özüm öz taleyimi yazmışam.

Bundan əlavə, sənətdə tamaşaçı sevgisi qazanmışam. Düzdür, bunu mənim deməyim bir qədər düzgün alınmır. Amma məni yaşadan tamaşaçıların mənə olan sevgisidir. Dövlət də mənə layiqincə qiymət verib. Maddi cəhətdən də çətinliyim yoxdu. Prezident təqaüdü alıram.

- Əksər aktyorlarımız teatra yeni gələn nəslin həvəssiz olduğunu deyir...

- Bax sənə belə bir misal çəkim: teatra gələn aktyorlar fəsillər kimidir - yay, yaz, payız və qış. Bunlar bir-birini əvəz edən kimi, aktyorlar da bir-birini əvəz edir. Yeni nəsillərin də öz duyğuları, öz həyat eşqi, öz fikirləri var. Bu nəsli başa düşən, onların duyğularına qiymət verən, onların fikirlərini bölüşən insanlar, öz tamaşaçıları var. Amma elə nəsil aktyorlar var ki, onları hamı başa düşür. Yəqin ki, məni başa düşürsünüz... Bax, həmin aktyoru uşaq da seçir, yaşlı da. İndiki gənclərin əksəriyyəti köhnə sənətçiləri sevir, onlara pərəstiş edirlər.

Ancaq bir şey var ki, həyat həmişə irəli gedir. Bu da sənət əsərlərində öz əksini tapır. Tamaşaçı zövqü isə dəyişmir. Bir də onu qeyd edim ki, sənətimiz yaşlılığı sevir. Yaşa dolandan sonra sevilir aktyor. Yaşa dolan insan üçün həyatın müəyyən hissələri oxunmuş kitab kimi olur. Və belə bir aktyorun yaratdığı obraz hamı tərəfindən sevilir. Gənclərin həmin yerə çatması üçün, onların yaşa dolması, həyatı başa düşməsi vacibdir. Çünki gənc aktyor həmin mərhələni keçməlidir ki, oynadığı rolu tamaşaçıya çatdıra bilsin. Cavan, cavandır. Cavandan çox şey tələb etmək olmaz. Onu olduğu kimi qəbul etmək, çılğınlığı, sevgi dolu həyatı ilə başa düşmək lazımdır.

- Tənhalıqla baş-başa qalanda heç fikirləşirmisiniz, "mən bu sənəti seçməsəydim, hər şey başqa cür olardı..".

- Hərdən olur. Amma sonra insan özünə qapılır. Fikirləşirsən ki, "axı, mən həyatda başqa hansı sənətin sahibi ola bilərdim? Özümü daha hansı yerdə görə bilərəm?" Bir də, görmək bacarmaq deyil. Gərək bacarıq da olsun. İnsanın bacarığı olmalıdır ki, həyatda nə isə edə bilsin. Əgər mən bu sənətə bağlıyamsa, əgər mən bu sənəti dəlicəsinə sevirəmsə, deməli mən elə bu sənət üçün yaranmışam.

Mənim çox seçimim olub. Müğənni də ola bilərdim. O zamanlar mənə təklif olunmuşdu da. İnstitutu bitirəndən sonra məni konservatoriyanın ikinci kursuna dəvət etdilər. Hətta dedilər ki, "sentyabrın biri səni dərsdə görüm". O zamanlar oxusaydım, indi klassik Avropa bəstələrinin ifaçısıydım. Amma elə o dövrlərdə müxtəlif xarakterləri araşdırmaq xoşuma gəlirdi. Həmişə xarakterləri araşdırıb, onlara səhnə təcəssümü verərdim. Bu həvəs məni teatra gətirdi. Yenə söhbətimi ona gətirib çıxarıram ki, mənim varlığım bundan ibarətdir. Mən buna qadirəm. Mənim bu sənəti seçməyimdə də heç bir problem olmamaşıdı. Mən rayondan gəlmişdim. Burada ticarət texnikumunda oxuyurdum. Sonra məni Moskvaya bir illik kursa göndərdilər. Ali savad haqqında düşünəndə heç kəslə məsləhətləşmədən sənədlərimi İncəsənət İnstitutuna verdim. Daxil olandan sonra valideynlərimə bildirdim. Bir qədər atam narazılıq etdi. Hətta bir dəfə -düzü, bu, mənim yadımda deyil, qrup yoldaşlarım danışıb, mahnı oxuyanda gəlib qolumdan yapışıb bayıra çıxarıb. Yalnız "Atayevlər ailəsi" tamaşasına çəkiləndən sonra atamın yanında hörmətim artdı. O zamanlar bu tamaşa çox sevilən tamaşa idi. Onu bütün rayonlarda göstərmişdilər. Və bir ara mən səhnədən uzaqlaşanda atam çox fikir etməyə başladı. Deyirdi ki, "qızım, qayıt sənətinə" (kövrəlir).

Mənim sənətdən aralanmağım ona pis təsir edirdi.

- Bəs indi niyə teatrda deyilsiniz?

- Bilirsinizmi, aktyor həqiqətən səhnədən, bir-birindən maraqlı rollar oynamaqdan doymur, usanmır. Amma insan robot deyil və müəyyən yaşdan sonra orqanizmi ona öz sözünü diqtə eləməli olur. Teatrdan getməyim, təqaüdə çıxmağımla bağlıdır. Bütün həmkarlarım kimi 65 yaşdan sonra mən də dövlətimizin qayda-qanunlarına uyğun hərəkət edib təqaüdə çıxdım. Bir yandan da nəsil dəyişir, burada fakturanın də çox böyük önəmi var, yəni, sən dünənkinin arasında necə görünəcəksən? Yəni sənin üçün məxsusi rol olmalıdır. Artıq səhhətim də buna imkan vermir. Qısası orqanizm tələb edir ki, artıq məni rahat burax. Artıq özüm də hiss edirəm ki, nə isə rahatlıq istəyirəm. Daha özgəsinin həyatını yaşamaq istəmirəm. Çünki mən özgə dərdini öz dərdim kimi oynayırdım, özgə faciəsini öz faciəm kimi yaşayırdım. Buna hər ürək dözmür. Sənətimin əsas qayəsini təşkil edən psixoloji rollardan danışıram. On ildir ki, şəkər xəstəliyi ilə mübarizə aparıram. Bəxtiyar Vahabzadənin "Dar ağacı"nda ana obrazının o cür həyəcanını yaşaya-yaşaya mübarizə apararaq oynamışam. Artıq indi belə şeyləri istəmirəm. Sözsüz, ürək mənə yalvarır ki, dərman iç, get vaxtlı-vaxtında rejimini saxla, get gəz, zövq al.

- Təqaüdə çıxandan sonra Azdramaya getmisinizmi?

- Sözün açığı getməmişəm, nə də elə bir istəyim yoxdur. İstəsə, yolumu kəsən yoxdur. Mən teatrdan çıxandan sonra İsrafil müəllim dedi ki, hər tamaşa sizi gözləyəcəyik. Mənim xasiyyətim əvvəldən təkəbbürlü olub. Həmişə özümə arxayın olmuşam. Gənc yaşlarımda harasa getmək üçün heç anamdan da icazə almazdım. Rəfiqələrim mənim yerimə anamdan icazə alırdılar və o zaman gedirdim. Anamdan da heç nə istəməmişəm. Anam da çox vaxt mənim bu xasiyyətimə əsəbiləşib icazə verməzdi.

- Təqaüdə çıxsanız da, hər halda bir çoxları kimi müqavilə ilə tamaşalarda oynaya bilərsiniz. Teatrdan hansısa rolu təklif ediblərmi?

- Bir dəfə rol təklif etdilər, imtina etdim. Hazırda bütün diqqətimi səhhətimə yönəltmişəm, ona görə də yenə belə bir təklif olsa istəmərəm. Səhhətim buna imkan vermir, bu işin rejimi, qidası, stressi var. Bir bəd xəbər, bir stress kifayət edir. Bizim sənətin ağırlığından biri də səhnə arxası münaqişələr, intriqalardır. O da qarışıq bir həyatdır. Bildiyim qədər, mənim teatrda xətrimi istəyirlər. Hər halda böyük hörmət bəsləyir və diqqət yetirirlər. Bizim sənətdə sevgidən başqa istək, istedadına görə böyük sənətini qəbul edib hörmət etmək, yaxınlıq, istilik, xarakter uyğunluğu var. Amma yenə də mən bu saat öz vəziyyətimdən, yaşımdan qorxuram. Şəkərli adamlar tünlükdən, stressdən, əsəbdən uzaq olmalıdır. Teatrdan hörmətlə çıxmışam, geri qayıtmaq nəyə lazımdır?.. Və onu da bilirəm ki, bu gün o teatrda məni heç kəs gözləmir. Buna yüz faiz əminəm...

- Hər bir aktyorun ürəyində şah əsər yaratmaq arzusu olur...

- Yox, mən şah əsərimi yaratmamışam. İndi də yaşımın elə bir vaxtıdır ki, bundan sonra çətin o əsəri yarada bilim. O vaxt ötdü. Bir zamanlar ürəyimdə bir obraz yaratmaq arzusu var idi. Çoxu obraz yaradanda onun zahiri görünüşünü də düşünür. Amma mənim üçün həmişə obrazın daxili maraqlı olub. O obraz müdrik, düşüncəli, ağıllı bir qadın obrazı idi. Mən onu oynaya bilmədim. İndi o barədə danışmaq istəmirəm. Rollarımın hamısını sevirəm. Adlarını çəkmək istəmirəm. Çünki birini deyərəm o birisi inciyər məndən (gülür).

- Keçən günlərinizi necə xatırlayırsınız?

- İnsan cavanlığına qayıtmaq istəyir. İstəyir ki, cavanlıq enerjisi ona qayıtsın. Cavan olsun, həyatını başqa cür yaşasın. Hərə bir cür fikirləşir. Amma qəbul etməliyik ki, bu, mümkün olan iş deyil. Həyatdır də... Biz də acizanə surətdə onun hər bir anını yaşamalıyıq. İstəsək də, istəməsək də... Amma mən keçən günlərin qayıtmasını, indiki tamaşaçı alqışlarını itirmək istəməzdim. Çünki həyatda hər bir şey mənim üçün çox baha başa gəlib. Çox əzab-əziyyətlər çəkmişəm. Ona görə də bu günkü günlərimi qurban vermərəm.

- Bu gün tənhalıqda keçmişə boylananda peşmançılıq çəkmirsiniz ki?

- Yox... Axı taleyimi özüm yazmışam. Mən bu günümü fikirləşib gəlmişəm sənətə.

- Səhnədəki o alqışlar üçün darıxmırsınız?

- Xeyr, mən o alqışları indi insanların ürəyində və gözlərində görürəm. İnsanların ürəklərindəki, gözlərindəki sevgi dolu baxışlarından hiss edirəm. Evdə oturmağı xoşlayan insan deyiləm. Hər gün təbiətdən zövq almaq məqsədilə gəzirəm. Şəhərimiz də çox gözəlləşib və gəzərkən zövq alıram. Həmin o baxışlar mənim üçün alqışdır. Mən necə darıxa bilərəm?!

AYXAN

Ekspress.-2013.- 2-4 noyabr.- S.19.