Azərbaycanda gənc nəslin sosial aktivliyi

Azərbaycan gənclərinin inkişaf etmiş aparıcı qüvvə kimi formalaşmasında dövlətimizin apardığı gənclər siyasətinin böyük rolu olub. Əslində bu siyasətin banisi ümummilli lider Heydər Əliyevdir. Onun gənclər siyasəti əsrlər boyu xalqımızın malik olduğu milli- mənəvi dəyərlər əsasında mübariz ruhlu gənc nəslin yetişdirilməsindən ibarət olub.

Heydər Əliyev daima gənc nəslə böyük ümidlər bəsləyirdi və qeyd edirdi ki, Azərbaycanın gələcəyi gənclərin əlindədir.

Xatırladaq ki, ötən əsrin 70-80-ci illərində Heydər Əliyevin diqqət və qayğısı sayəsində minlərlə azərbaycanlı gənc keçmiş SSRİ-nin aparıcı ali məktəblərinə müxtəlif ixtisaslar üzrə təhsil almağa göndərilib. Məhz o dövrdən dövlət gənclər siyasətinin həyata keçirilməsi sayəsində böyük işlər görülüb. O da təsadüfi deyil ki, ulu öndərin müəyyənləşdirdiyi və həyata keçirdiyi gənclər siyasəti 5 mühüm istiqaməti ehtiva edirdi:

1. Milli mənəvi dəyərlərimizin qorunmasında gənclərin rolunu artırmaq, gənc nəslin tarixi köklərimizə bağlı olaraq vətənpərvərlik ruhunda tərbiyələndirilməsini təmin etmək

2. Gənclərin elmi, intellektual potensialının artırılması üçün ciddi təhsil və mədəni islahatlar həyata keçirmək

3. Gənclərin təşkilatlanmasını təmin etməklə, onları müstəqilliyimizin keşiyində vahid qüvvə kimi birləşməyə səfərbər etmək

4. Gənclərin dövlət idarəçiliyində rolunu əhəmiyyətli dərəcədə artırmaq və onların məsuliyyət hissini formalaşdırmaq

5. Azərbaycan dövlətinin beynəlxalq aləmə inteqrasiyasının yaratdığı imkanlardan gənclərin maksimum səviyyədə yararlanmasına möhkəm əsaslar yaratmaq.

Ekspertlər bildirirlər ki, gənclər siyasətində idmanın inkişaf etdirilməsi və onun kütləviliyinin artırılması da mühüm yer tutur. Dövlət başçısının səyi nəticəsində Azərbaycan dünyanın qabaqcıl idman ölkələrindən birinə çevrilib. Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində olimpiya idman komplekslərinin açılması, ölkəmizin nüfuzlu beynəlxalq idman yarışlarına ev sahibliyi etməsi, idmançılarımızın olimpiadalarda, dünya çempionatlarında uğurlu çıxışları buna əyani sübutdur (anl.az). O da qeyd olunur ki, Prezident İlham Əliyevin 2007-ci ilin “Gənclər ili” elan edilməsi ilə bağlı Sərəncamı gənclərin ölkə həyatındakı fəallığını daha da artırıb.

Diaspor məsələləri üzrə ekspert Yəhya Babanlı qeyd edir ki, Azərbaycan gəncliyi cəmiyyətin bütün sferalarında aktivliyi ilə seçilir və ictimai, siyasi, sosial, iqtisadi və sair tədbirlərin həyata keçirilməsində mühüm rol oynayır. Dövlətin gənclərin fəaliyyəti üçün yaratdığı geniş imkanlar nəticəsində bu zümrə əsas qüvvəyə çevrilib. Dövlət gənclər siyasəti - gənclərin öz bilik və bacarıqlarını, intellektual potensiallarını effektli reallaşdırmasını, cəmiyyətdə layiqli yer tutmalarını təmin edir. Bu gün dövlətin və cəmiyyətin inkişafında gənclərin yaxından iştirakının şahidi oluruq. Gənclərimiz ictimai və siyasi baxımdan olduqca fəaldır. Bu, istər dövlət, istər özəl, istərsə də QHT sektorunda özünü aydın göstərir. Gənclərimiz prezident, parlament və bələdiyyə seçkilərində ən aktiv təbəqə hesab olunur. Hazırda gənclər dövlət orqanlarında, parlamentdə, bələdiyyələrdə, elm-təhsil müəssisələrində, biznes strukturlarında və s. sahələrdə təmsil olunur və milli dövlətçiliyimizin inkişafına öz töhfələrini verirlər. Gənclərimiz mühüm əhəmiyyət kəsb edən tribunalarda öz sözlərini sərbəst ifadə edə bilirlər. İstər yerli, istər regional, istərsə də beynəlxalq tədbirlərdə respublikamızı layiqincə təmsil və təbliğ edirlər. Onların cəmiyyətin inkişafında və öz problemlərinin həllində rolunu artırmaq, ölkənin gələcək inkişafında iştirakını və məsuliyyətini yüksəltmək, paytaxt və regionlarda yaşayan gənclərin özlərini ifadə etmələrinə şərait yaratmaq, gənclər və dövlət qurumları, hökumət nümayəndələri ilə açıq ünsiyyəti asanlaşdırmaq məqsədilə institusional və təşkilati quruculuq işləri reallaşdırılıb”.

Y.Babanlı onu da qeyd edir ki, milli dəyərlərin qorunmasında və ölkəmizin maraqlarının müdafiəsində gənclərimizin iştirakı xeyli aktivləşib: “Milli mənliyi və kimliyi məlum olan üçün milli maraq şəxsi mənafedən üstün tutulmalıdır. Bunun üçün atılan hər bir addım da dəstəklənməlidir. Akademik Ramiz Mehdiyevin “İkili standartların dünya nizamı və müasir Azərbaycan” məqaləsi yeni dünya nizamında ölkəmizin müstəqilliyinin möhkəmləndirilməsi, dövlətçiliyimizin təhlükəsizliyi ilə bağlı xalqımızın mövqeyini bir daha ortaya qoydu. Azərbaycan gənc dövlət olsa da, yetərincə güclü və dinamikdir. Biz dünya birliyinin aktoruyuq, beynəlxalq təşkilatlarda öz mövqeyimiz var. Vətəndaş cəmiyyəti də bunu dərk etməli və addım atanda bunları düşünməlidir. Vətəndaş cəmiyyəti və burada təmsil olunan gənclər bütün bu məsələlərdə milli maraqlardan çıxış edirlər. İstər ölkəmizdə, istərsə də ölkəmizdən kənarda yaşayan sağlam, məsuliyyətli, vətənini sevən, təbliğ və təmsil edən gənclərdən ibarət ordumuz formalaşıb. Bizim zəngin tarixi, milli xüsusiyyətlərimiz gənclərimizi ikiqat məsuliyyətli olmağa sövq edir (hemrey.az).

Ekspert Hikmət Kəngərlinin fikrincə, dövlət nə qədər demokratik ənənələrə sahibdirsə, onun vətəndaşı da sosial cəhətdən bir o qədər aktiv olur: “Başqa təbirlə desək, insanın sosial aktivliyi onun siyasi proseslərə təsir imkaları ilə bağlıdır. Hətta eyni dövlətin müxtəlif vətəndaşları siyasi proseslərə bir-birindən fərqli təsir imkanlarına malikdirsə, bu müxtəliflik onların psixologiyasında da özünü göstərir. Məsələn, bir zamanlar Birləşmiş Ştatlarda aparılan sosiologi rəy sorğularına görə, zəncilərdə siyasətə laqeydlik və təbəəçilik, bəyaz irqə mənsub vətəndaşlarda isə təşəbbüskarlıq hissi hakimdir. Əlbəttə, səs vermə yoluyla heç nəyi dəyişə bilməyəcəyini görən, bunu artıq özünün alın yazısı kimi qəbul edən zəncinin siyasətə və ictimai fəaliyyətə laqeydliyindən təbii heç nə ola bilməzdi. Bu gün Azərbaycan da demokratik ənənələrə tam yiyələnməyib. Bu problem, təbii ki, vətəndaşların sosial aktivliyinə də mənfi təsir göstərir. Xaricə gedən həmvətənlərimiz isə Ana Yurdda yiyələndikləri vərdişləri də özləriylə aparır, artıq iliklərinə qədər işləmiş təbəəçilik zehniyyətindən yaxa qurtara bilmirlər”.

Kəngərli qeyd edir ki, dünyanın bir çox ölkələrində aparılan sosioloji araşdırmalar vətəndaşların sosial aktivliyinin onların legitimlik anlayışları və cəmiyyətdəki siyasi qüvvələrin bir-birinə bəslədiyi münasibətlərlə düz mütənasib olduğunu göstərir: “Yəni siyasilərin bir-birinə münasibətləri nə qədər loyal və mülayimdirsə, sosial aktivlik də bir o qədər yüksək olur. Demokratik ölkə vətəndaşlarının ruhuna yurddaşlıq hissinin hakim olması, qeyri-demokratik ölkə vətəndaşlarında isə təbəəçilik psixologiyasının formalaşması bu mənada təsadüfi sayıla bilməz. Göründüyü kimi, Azərbaycan lobbiçiliyinin yaranması istiqamətində bir sıra kompleks tədbirlər həyata keçrilməlidir. Məhz kompleks tədbirlərin həyata keçirilməsindən sonra qeyd edilən istiqamətlərdə məqsədyönlü addımlar atıb real nəticələr əldə etmək olar” (olaylar.az).

Ekspert Vahid Ömərovun sözlərinə görə, Azərbaycanda vətəndaşlar dövlətçilik naminə sosial fəallıqlarını artırmalıdırlar: “Bir sözlə, cəmiyyətin mənəvi-əxlaqi, sosial, iqtisadi, mədəni və siyasi dəyərlərinin qorunması işində insanların qeyrət göstərməsinə ehtiyac çoxalıb. O cümlədən, ölkəmizdə sabitliyin saxlanmasında və seçkinin tam demokratik keçirilməsində onların təşəbbüskar iştirakı vacibdir”.

Ömərov hesab edir ki, fəaliyyət insanın sosial fəallıq formasıdır: “Odur ki, insan fəallığının mənbələri olan tələbatlar damənşəyinə, obyektinə və ödənilmə xüsusiyyətlərinə görə heyvanların yalnız bioloji mahiyyət daşıyan tələbatlarından köklü surətdə fərqlənir. İnsanların tələbatları (istər təbii və mədəni, istərsə də maddi və mənəvi) ödənilməsi üsullarına və vasitələrinə görə ictimai-tarixi səciyyə daşıyır. Hazırda istənilən cəmiyyət üçün mühüm mövzulardan biri insanların sosial və siyasi fəallığının artırılmasıdır. Ümumiyyətlə sosial-siyasi aktivlik cəmiyyətin inkişafıdır. Bu prinsipi qəbul edən düşüncə sahibləri hesab edir ki, cəmiyyət o zaman inkişafda olur ki, bu quruluşda yeni ideyalar, fəlsəfi baxışlar, proqramlar ortaya çıxsın. Yəni sosial və siyasi fəallıq olarsa, cəmiyyətdə təşəbbüskarlıq elementləri artır, nəticədə rəqabətlilik sistemi inkişaf edir. Cəmiyyəti aktivləşdirməklə yeni ideyaların ortaya çıxmasına nail olmaq mümkünləşər və vətəndaşlar öz hüquqlarının keşikçisinə çevrilə bilərlər”.

Ekspert onu da qeyd edir ki, prezident İlham Əliyev bütün bunları nəzərə alaraq, bir neçə il öncə Azərbaycan Respublikasında insan hüquq vəazadlıqlarının müdafiəsinin səmərəliliyini artırmaq məqsədilə Milli Fəaliyyət Proqramını qəbul etdi və bu proqramda konkret şəkildə tezislər öz əksini tapıb (anl.az). “Məsələn, Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı insan hüquqlarına və azadlıqlarına dair beynəlxalq müqavilələrdən irəli gələn öhdəliklərin həyata keçirilməsi və Azərbaycan Respublikasının normativ-hüquqi aktlarının beynəlxalq hüquqi sənədlərə uyğunluğunun təmin edilməsi ilə bağlı bənddə deyilir. Azərbaycan Respublikası insan hüquqlarına və azadlıqlarına dair beynəlxalq müqavilələrə tərəfdar çıxaraq, öz yurisdiksiyası daxilində hər kəsin insan hüquq və azadlıqlarının təmin edilməsi öhdəliyini öz üzərinə götürmüşdür. Bu öhdəliyin yerinə yetirilməsinə nəzarət mexanizmləri çərçivəsində Azərbaycan Respublikası tərəfindən təqdim olunan insan hüquq və azadlıqlarının təmin edilməsinə dair dövri hesabatlar üzrə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının, Avropa Şurasının və digərhökumətlərarası təşkilatların ixtisaslaşmış qurumlarının rəy və tövsiyələrinin həyata keçirilməsi əhəmiyyət kəsb edir. Bununla yanaşı, İnsan Hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsinin qərarlarının icra edilməsi çərçivəsində qanunvericiliyintəkmilləşdirilməsi sahəsində tədbirlərin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulur.

Göstərilən öhdəliklərin yerinə yetirilməsi zamanı tövsiyələrin ətraflı təhlili, görüləcək tədbirlərin və onların icrasına məsuliyyətli dövlət qurumlarının müəyyənedilməsi zəruridir. Bununla əlaqədar olaraq, qeyd olunan prosesə aşağıda göstərilən qurumların cəlb edilməsi nəzərdə tutulur. Bu işə insan hüquqlarının müdafiəsi sahəsində fəaliyyət göstərən yerli qeyri-hökumət təşkilatları cəlb edilir”.

Rəşid RƏŞAD

Ekspress 2017.- 13 iyul.- S.10.