Di­as­por­la işi təş­kil edən Ko­mi­tə

 

Azər­bay­ca­nın di­as­por­la iş sa­hə­sin­də döv­lət si­ya­sə­ti­nin hə­ya­ta ke­çi­ril­mə­si Di­as­por­la İş Üz­rə Döv­lət Ko­mi­tə­si­nə (Ko­mi­tə) hə­va­lə edi­lib. Ko­mi­tə Azər­bay­can Pre­zi­den­ti­nin 2008-ci ilin no­yab­rın 19-da im­za­la­dı­ğı Sə­rən­cam­la ya­ra­dı­lıb.

Bu ta­ri­xə qə­dər ey­ni is­ti­qa­mət­də fəa­liy­yət Xa­ri­ci Öl­kə­lər­də Ya­şa­yan Azər­bay­can­lı­lar­la İş üz­rə Döv­lət Ko­mi­tə­si tə­rə­fin­dən hə­ya­ta ke­çi­ri­lir­di. 2008-ci il­dən möv­cud olan təş­ki­la­tın əsa­sın­da ye­ni, da­ha tək­mil ic­ra struk­tu­ru tə­sis olun­du.

 

Xa­ri­ci Öl­kə­lər­də Ya­şa­yan Azər­bay­can­lı­lar­la İş üz­rə Döv­lət Ko­mi­tə­si isə 2002-ci il­də ya­ra­dı­lıb. Məhz hə­min ta­rix­dən xa­ric­də ya­şa­yan azər­bay­can­lı­lar, elə­cə də on­la­rın tə­sis et­di­yi di­as­por təş­ki­lat­lar, ha­be­lə Azər­bay­ca­na dost mü­na­si­bət bəs­lə­yən di­gər xalq­la­rın di­as­por­la­rı ilə əla­qə­lə­rin ge­niş­lən­di­ril­mə­si və in­ki­şaf et­di­ril­mə­si, döv­lət or­qan­la­rı­nın və qey­ri-hö­ku­mət təş­ki­lat­la­rı­nın bu sa­hə ilə bağ­lı fəa­liy­yə­ti­nin əla­qə­lən­di­ril­mə­si adı­şə­ki­lən ko­mi­tə tə­rə­fin­dən ic­ra olu­nur.

 

Ye­ni Ko­mi­tə ya­ra­dıl­dıq­dan son­ra Azər­bay­can Pre­zi­den­ti 2009-cu ilin ma­yın­da im­za­la­dı­ğı Fər­man­la təş­ki­la­tın ye­ni Əsas­na­mə­si­ni də təs­diq­lə­di.

Əsas­na­mə­yə gö­rə Ko­mi­tə öz və­zi­fə­lə­ri­ni ye­ri­nə ye­ti­rər­kən və hü­quq­la­rı­nı hə­ya­ta ke­çi­rər­kən di­gər ic­ra ha­ki­miy­yə­ti or­qan­la­rı, yer­li özü­nüi­da­rə­et­mə or­qan­la­rı, qey­ri-hö­ku­mət təş­ki­lat­la­rı, Dün­ya Azər­bay­can­lı­la­rı­nın Əla­qə­lən­dir­mə Şu­ra­sı, Azər­bay­ca­nın xa­ri­ci öl­kə­lər­də­ki dip­lo­ma­tik nü­ma­yən­də­lik­lə­ri, xa­ric­də ya­şa­yan azər­bay­can­lı­lar, elə­cə də on­la­rın tə­sis et­di­yi di­as­por təş­ki­lat­la­rı, ha­be­lə Azər­bay­ca­na dost mü­na­si­bət bəs­lə­yən di­gər xalq­la­rın di­as­por­la­rı ilə qar­şı­lıq­lı əla­qə­də fəa­liy­yət gös­tə­rir.

Qu­rum di­as­por­la iş sa­hə­sin­də va­hid döv­lət si­ya­sə­ti­nin for­ma­laş­dı­rıl­ma­sın­da iş­ti­rak edir və bu si­ya­sə­tin hə­ya­ta ke­çi­ril­mə­si­nə ca­vab­deh­dir. O, di­as­por­la iş sa­hə­si­nin in­ki­şa­fı­nı tə­min edir.

 

Ko­mi­tə xa­ric­də ya­şa­yan azər­bay­can­lı­la­rın əsas hü­quq və azad­lıq­la­rı­nın hə­ya­ta ke­çi­ril­mə­si­nə və on­la­rın öz mil­li var­lı­ğı­nı ya­şat­ma­sı­na və in­ki­şaf et­dir­mə­si­nə, ana di­li­ni öy­rən­mə­si­nə və tət­bi­qi­nin ge­niş­lən­di­ril­mə­si­nə, ha­be­lə Azər­bay­ca­na dost mü­na­si­bət bəs­lə­yən di­gər xalq­la­rın di­as­por­la­rı ilə əla­qə­lər qur­ma­sı­na və in­ki­şaf et­dir­mə­si­nə kö­mək­lik gös­tər­mə­li­dir. Bu çər­çi­və­də xa­ric­də ya­şa­yan azər­bay­can­lı­la­rın, elə­cə də on­la­rın tə­sis et­di­yi di­as­por təş­ki­lat­la­rı­nın, ha­be­lə Azər­bay­ca­na dost mü­na­si­bət bəs­lə­yən di­gər xalq­la­rın di­as­por­la­rı­nın Azər­bay­ca­nın döv­lət or­qan­la­rı və qey­ri-hö­ku­mət təş­ki­lat­la­rı ilə əla­qə­lər qur­ma­la­rı­na və in­ki­şaf et­dir­mə­lə­ri­nə, Azər­bay­ca­nın da­xi­li və xa­ri­ci si­ya­sə­ti, öl­kə­nin iq­ti­sa­di, so­si­al və mə­də­ni hə­ya­tı haq­qın­da düz­gün in­for­ma­si­ya al­ma­la­rı­na kö­mək­lik edir.

 

Azər­bay­can üçün xa­ric­də ya­şa­yan azər­bay­can­lı­la­rın, on­la­rın tə­sis et­di­yi di­as­por təş­ki­lat­la­rı­nın, Azər­bay­ca­na dost mü­na­si­bət bəs­lə­yən xalq­la­rın di­as­por­la­rı­nın öl­kə­mi­zin döv­lət müs­tə­qil­li­yi­nin və su­ve­ren­li­yi­nin qo­run­ma­sı­na və möh­kəm­lən­di­ril­mə­si­nə dəs­tə­yi va­cib­dir. Öl­kə­mi­zin iq­ti­sa­di, so­si­al və mə­də­ni in­ki­şa­fın­da xa­ri­ci dost­lar­la əmək­daş­lıq bö­yük önəm kəsb edir. Ko­mi­tə­nin üzə­ri­nə bu is­ti­qa­mət­də bö­yük və­zi­fə­lər dü­şür.

 

Bey­nəl­xalq hü­quq nor­ma­la­rı­na və mü­va­fiq döv­lət­lə­rin qa­nun­ve­ri­ci­li­yi­nə uy­ğun ola­raq xa­ric­də ya­şa­yan azər­bay­can­lı­la­rın mil­li-mə­də­ni mux­ta­riy­yət­lər və ic­ti­mai bir­lik­lər ya­rat­maq hü­qu­qu­na mai­lik­dir. Ko­mi­tə həm bu mə­sə­lə­nin həl­lin­də kö­mək­lik edir, həm də xa­ric­də ya­şa­yan azər­bay­can­lı­la­rın və­ziy­yə­ti haq­qın­da in­for­ma­si­ya­nın top­lan­ma­sı­nı, təh­li­li­ni, qiy­mət­lən­di­ril­mə­si­ni və bu məq­səd­lə xü­su­si mə­lu­mat ban­kı­nın ya­ra­dıl­ma­sı­nı tə­min edir.

Xa­ric­də ya­şa­yan azər­bay­can­lı­la­ra, on­la­rın ya­rat­dıq­la­rı qu­rum­la­ra, küt­lə­vi in­for­ma­si­ya va­si­tə­lə­ri­nə öz ta­ri­xi Və­tə­ni ilə əla­qə ya­rat­maq, ana di­li­ni, mil­li-mə­nə­vi də­yər­lə­ri mə­nim­sə­mək, ya­şat­maq və in­ki­şaf et­dir­mək önəm­li­dir. Elə­cə də Azər­bay­ca­na dost mü­na­si­bət bəs­lə­yən di­gər xalq­la­rın di­as­por­la­rı ilə əla­qə­lər qur­maq, on­la­rın təc­rü­bə­si­ni öy­rən­mək məq­sə­di ilə müx­tə­lif yön­lü təş­ki­la­ti, in­for­ma­si­ya, mad­di və mə­nə­vi yar­dım gös­tər­mək va­cib­dir.

 

Azər­bay­can­da hə­ya­ta ke­çi­ri­lən müs­tə­qil, hü­qu­qi və dün­yə­vi döv­lət, de­mok­ra­tik cə­miy­yət qu­ru­cu­lu­ğu, so­si­al-iq­ti­sa­di, ic­ti­mai-si­ya­si və mə­də­ni in­ki­şaf haq­qın­da xa­ri­ci öl­kə­lər­də ya­şa­yan həm­və­tən­lə­ri, ha­be­lə Azər­bay­ca­na dost mü­na­si­bət bəs­lə­yən di­gər xalq­la­rın di­as­por­la­rı­nı mə­lu­mat­lan­dır­maq da əhə­miy­yət­li­dir.

Bu ki­mi mə­sə­lə­lə­rin həl­lin­də Ko­mi­tə­nin üzə­ri­nə bö­yük və­zi­fə­lər qo­yu­lur.

 

Dün­ya azər­bay­can­lı­la­rı­nın mə­nə­vi bir­li­yi­nə və həm­rəy­li­yi­nə xid­mət edən ümum­mil­li ide­ya­la­rı, mil­li-mə­nə­vi də­yər­lə­ri sis­tem­ləş­dir­mək, on­la­rın Azər­bay­ca­nın və­tən­daş­la­rı və xa­ri­ci öl­kə­lər­də ya­şa­yan soy­daş­la­rı­mız ara­sın­da ya­yıl­ma­sı­nı tə­min et­mək, xa­ric­də ya­şa­yan azər­bay­can­lı­la­rın mə­də­niy­yət mər­kəz­lə­ri­nə, mə­də­ni-maa­rif təş­ki­lat­la­rı­na, ki­tab­xa­na, ar­xiv, mu­zey, te­atr, mu­si­qi an­samb­lla­rı­na və ya­ra­dı­cı kol­lek­tiv­lə­ri­nə di­gər döv­lət or­qan­la­rı ilə bir­gə yar­dım gös­tər­mək, xa­ric­də ya­şa­yan həm­və­tən­lə­ri Azər­bay­can­da hə­ya­ta ke­çi­ri­lən iq­ti­sa­di is­la­hat­lar pro­se­si­nə ya­xın­dan cəlb et­mək, on­la­rın Azər­bay­ca­nın iq­ti­sa­diy­ya­tı­na in­ves­ti­si­ya qoy­ma­sı və öl­kə əra­zi­sin­də sər­bəst su­rət­də sa­hib­kar­lıq fəa­liy­yə­ti ilə məş­ğul ol­ma­la­rı üçün əl­ve­riş­li şə­ra­it ya­rat­maq da Ko­mi­tə­nin qar­şı­sın­da qo­yu­lan mü­hüm və­zi­fə­lər­dən­dir.

 

Ko­mi­tə xa­ric­də ya­şa­yan azər­bay­can­lı­la­rın bir-bi­ri ilə əla­qə ya­rat­ma­sı­na, təş­ki­lat­lan­ma­sı işi­nə dəs­tək ve­rir, ya­ra­dı­lan ic­ti­mai, mə­də­ni və di­gər bir­lik­lə­rin, ha­be­lə on­la­rın əmək­daş­lıq et­di­yi di­gər di­as­por təş­ki­lat­la­rı­nın Azər­bay­can ilə əla­qə­lə­ri­nin qu­rul­ma­sı­na və in­ki­şa­fı­na kö­mək gös­tə­rir.

 

Xa­ric­də ya­şa­yan azər­bay­can­lı­la­rın ke­çir­dik­lə­ri mü­hüm təd­bir­lər­də Azər­bay­ca­nın mü­va­fiq döv­lət və qey­ri-hö­ku­mət təş­ki­lat­la­rı­nın nü­ma­yən­də­lə­ri­nin iş­ti­ra­kı əhə­miy­yət­li olar­dı. Ko­mi­tə bu mə­sə­lə­lə­rin də həl­lin­də önəm­li rol oy­na­yır.

 

Sa­da­la­nan­lar­dan baş­qa Ko­mi­tə di­as­por­la iş sa­hə­si­nə ay­rı­lan büd­cə və­sa­it­lə­ri, kre­dit­lər, qrant­lar və di­gər ma­liy­yə və­sa­it­lə­rin­dən tə­yi­na­tı üz­rə sə­mə­rə­li is­ti­fa­də olun­ma­sı­nı tə­min et­mə­li, döv­lət sir­ri­nin və məx­fi­lik re­ci­mi­nin qo­run­ma­sı üçün zə­ru­ri təd­bir­lər, ha­be­lə fəa­liy­yət is­ti­qa­mət­lə­ri­nə uy­ğun təh­lü­kə­siz­lik təd­bir­lə­ri gör­mə­li, di­as­por işi­nin təş­ki­li sa­hə­sin­də kadr ha­zır­lı­ğı­nı tə­min et­mə­li, xa­ric­də ya­şa­yan azər­bay­can­lı­la­rın və­ziy­yə­ti və on­lar­la apa­rı­lan iş, Azər­bay­can di­as­por təş­ki­lat­la­rı­nın fəa­liy­yə­ti, ha­be­lə Azər­bay­ca­na dost mü­na­si­bət bəs­lə­yən di­gər xalq­la­rın di­as­por qu­rum­la­rı ilə əmək­daş­lı­ğın in­ki­şa­fı sa­hə­sin­də gö­rül­müş iş­lər haq­qın­da vax­ta­şı­rı he­sa­bat­lar, il­lik mə­ru­zə­lər ha­zır­la­yıb Azər­bay­can Pre­zi­den­ti­nə təq­dim et­mə­li­dir.

 

Xa­ri­ci öl­kə­lər­də Azər­bay­can di­as­po­ru­nun for­ma­laş­ma­sı­na, mü­tə­şək­kil­li­yi­nin möh­kəm­lən­mə­si­nə yar­dım et­mək, azər­bay­can­lı­la­rın ay­rı-ay­rı bey­nəl­xalq təş­ki­lat­lar­da təm­sil olun­ma­sı­na, lob­bi­çi­lik fəa­liy­yə­ti­nin güc­lən­di­ril­mə­si­nə, Azər­bay­ca­na dost mü­na­si­bət bəs­lə­yən di­gər xalq­la­rın di­as­por­la­rı ilə əla­qə­lə­rin ge­niş­lən­di­ril­mə­si­nə kö­mək et­mək, xa­ric­də ya­şa­yan azər­bay­can­lı­la­rın prob­lem­lə­ri, elə­cə də Azər­bay­can di­as­por təş­ki­lat­la­rı­nın fəa­liy­yə­ti ilə bağ­lı də­yir­mi ma­sa­lar, se­mi­nar­lar və konf­rans­lar ke­çir­mək, xa­ric­də ya­şa­yan azər­bay­can­lı­la­rın mil­li və və­tən­daş hü­quq­la­rı­nın mü­da­fiə­si­nə yö­nə­lən təd­bir­lər hə­ya­ta ke­çir­mək, on­la­rın so­si­al-iq­ti­sa­di, ic­ti­mai-si­ya­si, mə­də­ni-mə­nə­vi prob­lem­lə­ri­ni öy­rən­mək və həl­li­nə da­ir Azər­bay­ca­nın döv­lət struk­tur­la­rı, elə­cə də Xa­ri­ci İş­lər Na­zir­li­yi­nin va­si­tə­si ilə mü­va­fiq xa­ri­ci döv­lət­lər qar­şı­sın­da tək­lif­lər irə­li sür­mək də Ko­mi­tə­nin üzə­ri­nə qo­yu­lan və­zi­fə­dir.

 

Ko­mi­tə azər­bay­can­lı­la­rın yığ­cam ya­şa­dıq­la­rı öl­kə­lər­də və re­gi­on­lar­da Azər­bay­ca­nın xa­ri­ci öl­kə­lər­də­ki dip­lo­ma­tik nü­ma­yən­də­lik­lə­ri ilə bir­gə ana di­lin­də mək­təb­lə­rin və Azər­bay­can mə­də­niy­yət mər­kəz­lə­ri­nin açıl­ma­sı­nı və fəa­liy­yə­ti­ni təş­kil et­mə­li­dir, res­pub­li­ka və bey­nəl­xalq əhə­miy­yət­li təd­bir­lər­də xa­ri­ci öl­kə­lər­də ya­şa­yan azər­bay­can­lı­la­rın və on­la­rın ic­ti­mai bir­lik­lə­ri­nin, ha­be­lə zə­ru­rət ya­ran­dıq­da, Azər­bay­ca­na dost mü­na­si­bət bəs­lə­yən di­gər xalq­la­rın di­as­por qu­rum­la­rı­nın iş­ti­ra­kı­na kö­mək et­mə­li, xa­ric­də ya­şa­yan azər­bay­can­lı­la­rın Azər­bay­ca­nın təd­ris mü­əs­si­sə­lə­rin­də təh­sil al­ma­sı­na, el­mi və di­gər ya­ra­dı­cı­lıq fəa­liy­yə­ti ilə məş­ğul ol­ma­sı­na yar­dım et­mə­li­dir.

 

Yu­xa­rı­da qeyd edi­lən və­zi­fə­lə­rin hə­ya­ta ke­çi­ril­mə­si­ni na­il ol­maq üçün qa­nun­ve­ri­ci­li­yə uy­ğun ola­raq Ko­mi­tə­yə bir sı­ra hü­quq­lar ve­ri­lib. Ko­mi­tə di­as­por­la iş sa­hə­si üz­rə Azər­bay­ca­nın bey­nəl­xalq mü­qa­vi­lə­lə­rə tə­rəf­dar çıx­ma­sı ba­rə­də tə­şəb­büs irə­li sür­mək, döv­lət və yer­li özü­nüi­da­rə­et­mə or­qan­la­rı­na, fi­zi­ki və hü­qu­qi şəxs­lə­rə zə­ru­ri mə­lu­mat­lar (sə­nəd­lər) ba­rə­də sor­ğu ver­mək və on­lar­dan be­lə mə­lu­mat­la­rı (sə­nəd­lə­ri) al­maq, xa­ric­də ya­şa­yan azər­bay­can­lı­la­rın hü­quq­la­rı­nın mü­da­fiə­si­ni tə­min et­mək məq­sə­di ilə qa­nun­ve­ri­ci­lik­lə mü­əy­yən edi­lən qay­da­da mü­va­fiq bey­nəl­xalq təş­ki­lat­lar­la, xa­ri­ci döv­lət­lə­rin ai­diy­yə­ti döv­lət or­qan­la­rı (qu­rum­la­rı) ilə əmək­daş­lıq et­mək hü­qu­qu­na sa­hib­dir.

 

Qa­nun­ve­ri­ci­lik im­kan ve­rir ki, Ko­mi­tə fəa­liy­yət is­ti­qa­mət­lə­ri üz­rə rəy ver­sin, təh­lil­lər və ümu­mi­ləş­dir­mə­lər apar­sın, ana­li­tik ma­te­ri­al­lar ha­zır­la­sın, təd­qi­qat­lar apar­sın, tək­lif­lər ver­sin. Xa­ric­də ya­şa­yan azər­bay­can­lı­lar, on­la­rın tə­sis et­di­yi di­as­por təş­ki­lat­la­rı, ha­be­lə Azər­bay­ca­na dost mü­na­si­bət bəs­lə­yən di­gər xalq­la­rın di­as­por­la­rı ilə bağ­lı in­for­ma­si­ya və nəşr fəa­liy­yə­ti­ni hə­ya­ta ke­çir­mək, in­ter­net say­tı ya­rat­maq və on­dan is­ti­fa­də et­mək, di­as­por­la iş apar­maq məq­sə­di ilə Azər­bay­ca­nın xa­ri­ci öl­kə­lər­də­ki dip­lo­ma­tik nü­ma­yən­də­lik­lə­ri­nə Xa­ri­ci İş­lər Na­zir­li­yi tə­rə­fin­dən tə­yin olu­nan iş­çi­lər haq­qın­da təq­di­mat ver­mək Ko­mi­nin hü­quq­la­rın­dan­dır.

 

Di­as­por­la iş sa­hə­sin­də mü­tə­xəs­sis­lə­rin ha­zır­lan­ma­sı və ix­ti­sa­sı­nın ar­tı­rıl­ma­sı üçün təd­bir­lər gör­mək, müs­tə­qil eks­pert­lə­ri və mü­tə­xəs­sis­lə­ri qa­nun­ve­ri­ci­lik­lə mü­əy­yən edil­miş qay­da­da öz fəa­liy­yə­ti­nə cəlb et­mək də Ko­mə­ti­nin sa­hib ol­du­ğu hü­quq­la­ra aid­dir.

 

Va­sif CƏ­FƏ­ROV

 

Ekspress.- 2018.- 12 iyul.- S.10.