"Azərbaycan Türkiyə Evi"nin Azərbaycanın təbliğində rolu

Azərbaycan Respublikasının dünya ölkələrində fəaliyyət göstərən diaspor təşkilatlarının yaranma tarixi o qədər də çox olmasa da, onların hər birinin az müddət ərzində gördüyü işlər qənaətbəxş sayıla bilər. Artıq ölkəmizin diaspor fəaliyyəti heç də digər dövlətlərin lobbi qurumlarından geri qalmır.

Ekspertlər də o fikirdədirlər ki, Azərbaycan diasporu xeyli gənc olsa da, ötən qısa müddət ərzində xeyli iş görüb. Görülən işlər içərisində Qarabağ həqiqətlərinin dünyaya çatdırılması, işğal olunmuş torpaqlarla, mədəniyyətimizin tanıdılması və s. göstərmək olar. Bundan başqa, Azərbaycanın uğurlarını şərtləndirən ən başlıca amil ondan ibarətdir ki, ölkəmizin xaricdəki diasporu dövlətlə həmişə birgə hərəkət edib. Bu da o deməkdir ki, hər şəraitdə və hər mənada millətimizin maraqları qorunub ki, nəticə etibarilə də bütün bunlar qarşıya qoyulan hədəflərə çatılması baxımından çox əhəmiyyətlidir.

O da qeyd olunur ki, Azərbaycan dövləti diasporla birlikdə imkanlarını koordinasiya edərək, dünya miqyasında ölkənin maraqlarını uğurla qoruyur, eyni zamanda dövlətlə diasporun birgə hərəkət etməsinin özü də azərbaycançılıq ideologiyasına xidmətin ən gözəl töhfəsidir.

Ölkəmizdə Azərbaycan diasporçuluq sisteminin günün tələbləri səviyyəsində qurulması üçün əsaslı hüquqi baza yaradılıb. Böyük siyasi xadim Heydər Əliyevin bu istiqamətdə atdığı strategi addımlar sonrakı mərhələdə Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilməkdədir. Diaspor Komitəsinin yaradılması və inkişafını səciyyələndirən prezident sərəncamları ötən dövrdəki çoxistiqamətli fəaliyyətimizin əsasını təşkil edib ("olaylar.az").

Qeyd etdiyimiz kimi, Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə təbliğ olunmasında diaspor təşkilatların rolu böyükdür. Belə təşkilatlardan biri də "Azərbaycan Türkiyə Evi"dir (ATEV).

"Azərbaycan Türkiyə Evi"nin fəaliyyəti sırf Azərbaycan və Türkiyə arasında onsuz da mövcud olan qardaşlıq və dostluq münasibətlərinin inkişaf istiqaməti üzərində qurulub. Ulu öndərin dediyi kimi "Bir millət, iki dövlət" və Mustafa Kamal Atatürkün ifadə etdiyi "Azərbaycanın kədəri kədərimiz, sevinci sevincimimizdir" prinsipləri ilə çalışmaqdan ibarətdir.

"Azərbaycan Türkiyə Evi"nin (ATEV) icraçı direktoru Toğrul Allahverdilinin sözlərinə görə, Türkiyənin önəmli günlərini Azərbaycanda, Azərbaycanın da önəmli günlərini Türkiyədə qeyd edirlər: "Bəzən deyirlər ki, Türkiyədə Azərbaycan diasporuna ehtiyac yoxdur, Türkiyə onsuz da özümüzündür. Bununla razıyam, Türkiyə özümüzündür, amma elə ən böyük lobbiçilk fəaliyyətinin Türkiyədə göstərilməli olduğunu zəruri hesab edirəm. Ona görə də ATEV-in Türkiyədə gördüyü işlər deyərdim ki, əvəzolunmazdır. Qarşıdan gələn zamanlarda da yeni layihələrlə çalışacağıq. Düşünürəm ki, ATEV olaraq bizim əsas məqsədimiz iki dövlət arasında onsuz da mövcud olan dostluq və qardaşlıq əlaqələrinə xidmət etmək, bu əlaqələrə xələl gətirə biləcək qüvvələrin qarşısında maneə olmaqdan ibarətdir".

Yeri gəlmişkən, Toğrul Allahverdili uzun illər Rusiyada yaşayıb, diaspor fəaliyyəti ilə məşğul olub: "Artıq 8 ildir ki, Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi ilə, istərsə də xaricdəki diaspor təşkilatları ilə sıx əməkdaşlıq edirəm. Tez-tez səfərlərdə oluruq, xaricdə yaşayan soydaşlarımızın fəaliyyəti ilə maraqlanırıq, istənilən yardımı onlardan əsirgəmirik. Misal olaraq, istər Avropa-Azərbaycan Konqresinin Brüsseldə təşkil etdiyi tədbirlər olsun, istərsə də Amsterdamda həyata keçirilən tədbirlər. Bunların hamısında dövlətimiz naminə böyük işlər görülüb. Amma mən bu gün deməzdim ki, Azərbaycan diasporu güclüdür. Çünki biz artıq lobbiçilik fəaliyyəti ilə məşğul olmalıyıq. Ona görə də, ulu öndərin miras qoyduğu Azərbaycançılıq ideologiyasının təbliği qaçılmazdır".

Xatırladaq ki, bu il Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illik yubileyi münasibətilə ATEV bir çox tədbirlər həyata keçirib. İlin axırına kimi keçirilməsi nəzərdə tutulan tədbirlər sırasında böyük konsert proqramları ilə yanaşı, konfransılar da var. Türkiyədə və Rusiyada tədbirlərin keçirilməsi bir daha sübut edir ki, diaspor təşkilatlarımız yenə də qaynar faəliyyəti ilə diqqət mərkəzində dayanıblar: "Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin yaratdığı AXC-nin ulu öndər Heydər Əliyev və cənab Prezident İlham Əliyev tərəfindən qorunub saxlanmasında göstərdiyi xidmətlərdən biz də yararlanmalı və böyük tədbir proqramları həayat keçirməliyik. Bilirsiniz ki, cənab Prezident AXC-nin 100 illiyi ilə bağlı sərəncam da imzaladı. Ümummilli liderimiz də hər zaman sağlığında Cümhuriyyətin qurucularının xatirəsini əziz tutub. Biz də ictimai təşkilat olaraq tədbirlərimizi həyata keçirməyi düşünürük" ("yenicag.az").

Yeri gəlmişkən, T.Allahverdili ATƏT-in Misk Qrupunun fəaliyyətini də pisləyib: "Bu məsələni sərt şəkildə pisləyirik. Tələb edirik ki, ATƏT-in Minsk Qrupu olaya ədalətli mövqe sərgiləməlidir. 25 ildir ki, bu qurum səmərəsiz fəaliyyət göstərir. Ola bilər ki, Ermənistan tərəfinə dəstək göstərib, amma bizə münasibətdə heç bir dəstəkdən söhbət getməyib. Qoy dünya heç olmasa 2 yaşlı körpənin ölümünə biganə qalmasın (ötən il Füzuli rayonunda ermənilərin açdığı atəş nəticəsində dünyasını dəyişən balaca Zəhranı nəzərdə tutur - red.). Biz Azərbaycan-Türkiyə Evi olaraq, xüsusən Türk dünyasını bu məsələ ilə bağlı susmamağa, qəti şəkildə mövqe sərgiləməyə çağırırıq. Çünki dünyadakı istənilən müharibəsinə baxanda körpə qətlləri vəhşilik hesab edilib. Ancaq Ermənistan ibrət götürmür və körpələrin öldürülməsinə ara vermir. Bu, dünyaya və insanlığa qarşı baş vermiş terrordur. Dünya bu məsələyə münasibət bildirməli, xüsusilə də erməni terrorunun başında duranlar bu məsələdə cavabdeh olmalıdır. Müharibə ordu ilə aparılmalıdır, amma erməni terrorçuları öz acizliklərini göstərir körpələrə qıyırlar. Biz dünyadan tələb etməliyik ki, bu vandalizmə, bu ədalətsizliyə son qoyulsun, uşaq qatilləri cavab versin. Hər bir beynəlxalq təşkilat bu məsələnin cavabını verməlidir. Biz hesab edirik ki, Azərbaycan Milli Ordusu da qanı qanla yumalıdır. Biz artıq atəşkəsə qarşıyıq. Ordumuz cavab zərbələri endirməlidir, həm də artıqlaması ilə.Rusiyadakı soydaşlarımız da etiraz aksiyaları keçirməlidirlər. Əlində imkan olan bütün azərbaycanlılar dünyaya səs salmalı, erməni vəhşiliyini beynəlxalq ictimaiyyətə duyurmalıdırlar" ("femida.az").

Ümumiyyətlə, mürəkkəb qlobal siyasi və iqtisadi proseslərin cərəyan etdiyi müasir dünyada Azərbaycanın milli maraqlarının qorunmasında diaspor təşkilatlarının da üzərinə böyük vəzifələr düşür. Ekspertlərin fikrincə, diaspor təşkilatlarının fəaliyyətinin gücləndirilməsində gənclərin rolu danılmazdır və buna səbəb kimi diaspor təşkilatlarında azərbaycanlı tələbələr üstün qüvvəyə çevrilmələridir. 

Ölkə başçısı İlham Əliyevin dediyi kimi: "Günümüzün tələbləri savadlı gəncliyimizin olmasıdır. Yalnız bu halda Azərbaycanın uğurlu gələcəyi təmin olunacaq".

Prezidentimizin imzaladığı 2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xaricdə təhsil alması barədə dövlət proqramı gənclərimizin dünyanın öndə gedən universitetlərində təhsil almaları üçün əlverişli şərait yaradıb. Əlbəttə ki, xaricdə təhsil alan gənclərimizin öz enerjilərini vətənimiz üçün sərf etmələri, ölkə xaricində Azərbaycanla bağlı həqiqətlərin çatdırılması, Azərbaycan tarixi və mədəni dəyərlərinin təbliğ olunmasında bilavasitə mühüm rol oynayır.  Bu işdə xaricdə və Azərbaycanda fəaliyyət göstərən diaspor təşkilatlarının, tələbə və gənclərlə bağlı olan qeyri-hökumət təşkilatlarının müstəsna rolu vardır. Məhz bu tip təşkilatların olması xaricdə təhsil alan tələbələrimizin gücünün vahid mərkəzdən idarə olunaraq Azərbaycanın maraqlarına uyğun istifadə olunmasında mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

Ekspertlər onu da qeyd edirlər ki, xarici ölkələrdə fəaliyyət göstərən azərbaycanlı tələbələrin təşkilatlarına dövlət qayğısı onların fəaliyyəti üçün yeni imkanlar yaradır. Dövlətimizin Azərbaycan gənclərinin maarifləndirilməsi məqsədi ilə yeritdiyi aktiv siyasət son dövrlərdə müxtəlif qitələrdə azərbaycanlı tələbələrin sayının artmasına səbəb olub. Bu baxımdan tələbələrin bir mərkəzdən ictimai fəaliyyətlərinin əlaqələndirilməsi vacib olan fəaliyyət istiqamətlərdəndir. O da qeyd olunur ki, dövlətimizin artan qüdrəti, beynəlxalq nüfuzu regionda Azərbaycana olan marağı artırıb. Beynəlxalq aləmdə Azərbaycanın dəstəklənməsi yönündə sözügedən gənc intellektual kapitalın rolu danılmazdır. Bu kapitalın düzgün istiqamətləndirilməsi, qiymətləndirilməsi və idarə olunması ölkəmizin başlıca konsepsiyalarındandır. Müxtəlif elmi konfranslarda, tədbirlərdə azərbaycanlı gənclərin iştirakının artırılması, əldə etdikləri yeni bilik və bacarıqların həmkarları arasında bölüşdürülməsi, yeni elmi texnologiyaların ölkəmizdə tətbiqi istiqamətində səmərəli addımların atılması əsas hədəfləri təşkil edir. Gənclərin əsas vəzifəsi Azərbaycanın dünyada tanıdılması yönündə bütün imkanlarını səfərbər etməkdir (anl.az).
Azərbaycan diasporunun təşkilatlanması, dünya azərbaycanlıları arasında həmrəyliyin möhkəmlənməsinə, ölkəmizin milli maraqları ətrafında sıx birləşməsinə zəmin yaratdı.

Xatırlatmaq yerinə düşərdi ki, hələ 2001-ci ilin noyabrında Bakıda Dünya Azərbaycanlılarının I Qurultayının keçirilməsi kimi tarixi hadisə baş verməsi, dünya azərbaycanlılarının ilk dəfə olaraq, Bakıda bir araya gəlməsi, mövcud problemlərin aradan qaldırılması yolları müzakirə edildi ki, nəticədə də Azərbaycan diasporunun tarixində yeni bir mərhələ başlandı. Xaricdə yaşayan azərbaycanlılarla sistemli iş aparılması bu sahədə xüsusi dövlət qurumunun yaradılması ilə nəticələndi və ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən 2002-ci il iyulun 5-də "Xaricdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin yaradılması haqqında" fərman imzalaması bir daha sübut etdi ki, dünya azərbaycanlıların təşkilatlanmasına artıq nail olundu ("xalqqazeti.com"). Dünya Azərbaycanlılarının qurultayları keçirilməklə yanaşı, onların əsas fəaliyyət istiqamətlərini müəyyənləşdirən Həmrəylik Xartiyası qəbul edildi,  eyni zamanda türkdilli ölkələrin diaspor təşkilatları ilə əlaqələrin qurulmasına və birgə fəaliyyət strategiyasının qəbul edilməsinə nail olundu.

Rəşid RƏŞAD

Ekspress.- 2018.- 19 iyul.- S.10.