Xaricdə yaşayan azərbaycanlıların cəmiyyətə inteqrasiyası

Xarici ölkələrdə yaşayan azərbaycanlıların təşkilatlanması və cəmiyyətə inteqrasiyası sahəsində mühüm tədbirlər görülür. Təşkilatlanma və inteqrasiya məqsədilə addımlar Azərbaycan tərəfi ilə koordinasiya olunmuş şəkildə həyata keçirilir.

Xarici ölkələrdə yaşayan azərbaycanlıların birliyinin təmin olunması və təşkilatlanması önəmli prosesdir. Bu proses onlar arasında milli-mənəvi birliyin möhkəmləndirilməsinə xidmət edir. Təşkilatlanma eyni zamanda Azərbaycan diaspor quruculuğu işinə xarici ölkələrdə yaşayan azərbaycanlı ziyalıların, gənclərin və qadınların, eləcə də Azərbaycanda yaşayan digər xalqların xarici ölkələrə köçmüş nümayəndələrinin cəlb olunması zərurəti ilə bağlıdır. Bu sahədə Azərbaycan diaspor təşkilatları qarşısında fəaliyyət istiqamətləri müəyyən edilib.

İlk növbədə xarici ölkələrdə yaşayan azərbaycanlılar arasında ideoloji, mənəvi, siyasi və iqtisadi amillərə əsaslanan birliyin təmin olunmasına çalışılır, azərbaycanlılar arasında milli həmrəylik və birlik ideyaları təbliğ olunur.

Diaspor təşkilatlarının yaradılması prosesinə dəstək verilməklə yanaşı azərbaycanlıların təşkilatlanmadığı, yaxud zəif təşkilatlandığı ölkələrdə yeni icma və birliklərin yaradılmasına diqqət artırılır.

Bunun üçün Azərbaycan diaspor təşkilatlarının fəaliyyətinə dəstək gücləndirilir, Azərbaycan icmaları tərəfindən təşkil olunan bütün tədbirlərdə - etiraz aksiyalarında, elmi-praktik konfranslarda, sərgilərdə, mədəni kütləvi tədbirlərdə fəal iştirak edilir, ayrı-ayrı ölkələrdə fəaliyyət göstərən diaspor təşkilatları arasında inteqrasiya meyillərinin gücləndirilməsi, onların fəaliyyətinin vahid mərkəzdən əlaqələndirilməsi məqsədilə əlaqələndirici qurumların (konqress, federasiya, assosiasiya) yaradılmasına diqqət ayrılır.

Azərbaycanlıların kütləvi şəkildə məskunlaşdığı ölkələrdə eyni fəaliyyət sahəsində çalışan həmvətənlərimiz arasında əlaqələrin yaradılmasına səy göstərilir. Bu məqsədlə azərbaycanlı iş adamları, azərbaycanlı curnalistlər, elm adamları, mədəniyyət xadimləri birliklərinin yaradılmasına çalışılır.

Təşkilatlanma işində qadınların da dəstəyindən istifadə edilir. Xarici ölkələrdə yaşayan azərbaycanlı qadınların diaspor quruculuğu işinə cəlb olunması, eləcə də hazırda fəaliyyət göstərən diaspor təşkilatlarının nəzdində Qadınlar Şurasının yaradılmas üçün tədbirlər görülür.

Xaricdə yaşayan azərbaycanlılara ən çox tövsiyə edilən məsələlərdən biri də koordinasiyadır. Bu məqsədlə bir ölkə daxilində ayrı-ayrılıqda fəaliyyət göstərən icma və qurumların koordinasiya şuraları yaradılır, həmçinin diaspor təşkilatlarının qitələr üzrə birləşdirilməsi prosesinin davam etdirilir.

Qeyd edilən fəaliyyət istiqamətlərinə uyğun olaraq 2018-ci ilin 6 ayı ərzində xarici ölkələrdə yaşayan azərbaycanlıların, xüsusilə gənclərin diaspor quruculuğu işinə cəlb olunması, ictimai-siyasi fəallığının artırılması, tarixi Vətənlə əlaqələrinin möhkəmləndirilməsi məqsədilə müxtəlif formatlı 27 tədbir həyata keçirilib.

Bu tədbirlərdən bir neçəsinə diqqət yetirək. Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin məlumatına əsasən, 16 yanvar 2018-ci il tarixində Daşkənddə Özbəkistandakı Respublika Azərbaycan Milli Mədəniyyət Mərkəzinin (RAMMM) hesabat-seçki konfransı keçirilmişdir.Tədbirdə RAMMM-nin rəhbərləri, Səmərqənd, Buxara, Nəvai, Sırdərya və Daşkənd vilayətlərindəki Azərbaycan mədəniyyət mərkəzləri, həmçinin Daşkənd şəhər Mədəniyyət Mərkəzindən seçilən nümayəndələr, diasporumuzun üzvləri iştirak edib. Sonra səsvermə yolu ilə RAMMM-in 21 nəfərdən ibarət idarə heyəti seçilib. Həmin gün yeni seçilən idarə heyətinin ilk iclası da keçirilib. Səsvermə yolu ilə Firdovsi Hüseynov RAMMM-nin sədri, Mobil Məmmədov birinci, Xasay Abdullayev ikinci müavin, Camal Əliyev icraçı direktor seçiliblər. İclasdan sonra konfrans geniş tərkibdə davam etdirib.

Fevralın 28-də Türkiyənin İstanbul şəhərində Avropa Azərbaycanlıları Konqresinin (AAK) toplantısı keçirilib. Toplantıda Türkiyə də daxil olmaqla Cənub-Şərqi Avropa ölkələrində azərbaycanlıların fəaliyyəti ilə bağlı yeni planlar müzakirə olunub. AAK-ın prezidenti Sahil Qasımov və İSTAD rəhbəri Səfər Karakoyunlu AAK-ın fevralda baş tutacaq növbədənkənar qurultayına hazırlığı da müzakirə ediblər.

Türkiyəli diaspor fəalları, o cümlədən Səfər Karakoyunlu son bir ildə AAK-ın ciddi fəallığını, iri layihələrə start verdiyini vurğulamış, bunun onlarla birgə planların reallaşması üçün ciddi stimul olacağını bildiriblər. Daha sonra Türkiyə, Cənub-Şərqi Avropa ölkələri üzrə azərbaycanlıların fəaliyyəti geniş müzakirə olunmuş, yeni layihələrlə bağlı birgə plan barədə qərarlar qəbul edilib. Yaxın dövrdə İSTAD-ın ev sahibliyi ilə AAK-ın İstanbul forumunun keçirilməsi barədə də qərar qəbul olunub.

Sonda İSTAD rəhbəri Səfər Karakoyunlu Sahil Qasımova Türkiyə diasporu adından fəxri nişan təqdim ediblər.

2018-ci ilin birinci yarımili ərzində azərbaycanlılarının yaşadıqları ölkənin cəmiyyətinə inteqrasiyası, seçkili orqanlarda təmsil olunması, ümumilikdə isə ictimai-siyasi fəallığının artırılması sahəsində mühüm tədbirlər həyata keçirilib. Fevralın 6-da Rusiyanın Arxangelsk vilayətində Azərbaycan diasporunun idarə heyətinin sədri Tərlan Qasım oğlu Qasımov Arxangelsk şəhərində məscidin tikintisində göstərdiyi fəallığı görə Rusiya Müftilər Şurasının rəhbəri Ravil Qaynutdin tərəfindən medalla tətlif ediliblər. Rusiya Müftilər Şurasının rəhbəri Ravil Qaynutdinin imzaladığı sənəddə Tərlan Qasımovun İslam prinsiplərinə sadiqliyinə, mehriban qonşuluğa, sülhə, yaradıcılığa, millətlərarası və dinlərarası həmrəyliyin yaradılması üçün göstərdiyi aktiv fəaliyyətinə və tarixi Arxangelsk məscidinin yenidənqurmasına verdiyi töhfələrə görə Rusiya müsəlmanları medalı ilə təltif edildiyi yazılıb.

Mayın 4-də ABŞ-ın paytaxtında "Culturfied" Fondunun təşkilatçılığı ilə keçirilən Beynəlxalq Uşaq Festivalında Azərbaycan bu il ilk dəfə olaraq iştirak edib. Qeyd edək ki, ABŞ-ın əsas mədəni və iqtisadi tədbirlərinin keçirildiyi məkan olan Ronald Reyqan Beynəlxaq Ticarət Mərkəzində keçirilən festivala Vaşinqton şəhərinin sakinləri, o cümlədən ABŞ-ın müxtəlif ştatlarından gələn insanlar qatılıb. Azərbaycan festivalda ABŞ-ın Bruklin (Nyu-York) şəhərində fəaliyyət göstərən My Way mərkəzinin Qafqaz Ritm (My Way Center Rhythms of Caucasus NYC) adlı uşaq rəqs qrupu ilə təmsil olunub. Festivalı açıq elan edən "Culturfied" Fondunun prezidenti Mele Melton ictimaiyyət üçün açıq olan tədbirin əsas məqsədinin müxtəlif ölkələrin coğrafiyası, zəngin mədəni irsi, onların adət-ənənələrinin öyrənilməsindən ibarət olduğunu qeyd edib. Qafqaz Ritm rəqs qrupunun ifasında təqdim olunan "Azərbaycan", "Yallı" və "Salam" rəqsləri izləyicilər tərəfindən xüsusi maraqla qarşılanıb. Festivalda Azərbaycanla yanaşı Anqola, İsveç, Boliviya, Türkiyə, Dominikan, Misir, Salvador, Misir, Haiti. İndoneziya, Keniya, Litva, Monqolustan, Panama, Filippin, Qatar, Ruanda, Səudiyyə Ərəbistanı, Sudan, və Uruqvaydan nümayəndələr iştirak edib. Mayın 18-dən 20-nə qədər Yunanıstanın Saloniki Şəhər Limanında 6-cı

Multilinqualizm Beynəlxalq Dil festivalı keçirilmişdir. "QALA" Yunanıstan-Azərbaycan Dostluq Cəmiyyəti Azərbaycan dilinin təqdimatını keçirib. Festival iştirakçıları Azərbaycan dilinin əlifbası ilə tanış olub, Azərbaycan dilində sözlər yazmaq, oxumaq və tələffüz etmək imkanı qazanıb. Bununla yanaşı, Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyətinin 100 illiyi münasibətilə tarixi abidələrimiz, Azərbaycanın görməli yerləri ilə bağlı maraqlı məlumatlar verilib. Mərasimdə geniş auditoriya qarşısında Azərbaycan dilində uşaq şeirləri və Azərbaycan şairi Səməd Vurğunun "Azərbaycan" şeiri səsləndirilib. Saloniki şəhərinin İcra Başçısı Cənab Yannis Butaris, İcra Başçısının Təhsil və İdman üzrə Müavini cənab Aleksandros Barbunakis və alim Aryiru Mumdidu Beynəlxalq Dil Festivalında Azərbaycan stendini ziyarət edib və xatirə şəkilləri çəkilib.

İyunun 12-17 tarixlərində Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Fuad Muradovun Gürcüstana səfəri çərçivəsində bu ölkədə yaşayan azərbaycanlı icma nümayəndələri, Gürcüstan Azərbaycanlıları Ağsaqqallar Şurasının üzvləri və Gürcüstanın azərbaycanlı ziyalıları, Gürcüstan vətəndaşı olan azərbaycanlı tələbələr, Azərbaycanın Gürcüstandakı İş Adamları Birliyi üzvləri, gürcü millətindən olan ayrı-ayrı ziyalılar ilə də görüşlər keçirib, Komitənin adından Marneuli şəhərində 230 nəfər azərbaycanlının iştirak etdiyi iftar süfrəsi açılıb. Gürcüstandakı azərbaycanlı icma nümayəndələri ilə görüşlərdə F.Muradov onları vahid bir təşkilat ətrafında birləşməyə çağırıb. Həmçinin səfər zamanı F.Muradov Gürcüstandakı azərbaycanlı icmasına 14 aid teatr, muzey, məscidlər və digər mədəniyyət ocaqlarını da ziyarət edib. Səfər müddətində F.Muradov tərəfindən müxtəlif sahələrdə uğur qazanmış gənclərə, o cümlədən tələbələrə "noutbook"lar, Gürcüstanın Azərbaycanlı Əlillər Cəmiyyətinə əlil arabaları hədiyyə edilib. Eyni zamanda, səfər dövründə F.Muradov Bolnisi və Qardabani rayonlarının rəhbərliyinə Heydər Əliyev Fondunun hədiyyəsi olan təcili tibbi yardım avtomobillərini (hər rayona bir avtomobil) də təqdim edib.

Komitə bildirir ki, Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Xartiyasına və Dünya Azərbaycanlılarının IV qurultayının Qətnaməsində əksini tapan, həmçinin Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyası rəhbərinin 2016-cı il 27 iyun tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilən "Dünya Azərbaycanlılarının IV qurultayından irəli gələn vəzifələrə dair Tədbirlər Planı"na uyğun olaraq Azərbaycan diaspor təşkilatlarının fəaliyyətinin koordinasiyası və ölkə həqiqətlərinin təbliğində müasir informasiya texnologiyalarının tətbiqinə diqqət artırılacaq. Həmçinin xaricdəki azərbaycanlıların inteqrasiyasının sürətləndirilməsi, digər xalqların diasporları ilə əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi, türk dünyasının birliyi ideyalarının yayılması və həyata keçirilməsi, lobbi quruculuğu, gənclərin diaspor quruculuğu işinə yaxından cəlb edilməsi və erməni diasporunun ölkəmizə qarşı anti-təbliğat kompaniyalarının qarşısının effektiv şəkildə alınması Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin 2019-2022-ci illər üzrə fəaliyyətinin prioritetlərini təşkil edəcək.

Vasif CƏFƏROV

Ekspress.-2018.-3-5 noyabr.-S.10.