Bir millətin iki diasporu olmaz

Azərbaycan və Türkiyə diaspor qurumlarının birgə fəaliyyəti genişlənir

Bir millət, iki dövlət olan Azərbaycan və Türk xalqlarının dərin tarixi köklərə, ortaq milli-mədəni və mənəvi dəyərlərə, zəngin adət-ənənələrə söykənən qardaşlığı əsrlərin ağır sınaqlarından uğurla çıxaraq, müasir dövrümüzdə yeni ictimai-siyasi əhəmiyyət kəsb etməkdədir. Dostluq, qarşılıqlı əməkdaşlıq üzərində köklənən bu münasibətlərin fəlsəfəsi öz mənbəyini qədim, bəşər sivilizasiyasına layiqli tövhələr verən vahid və təkrarolunmaz etno-mədəni xəzinədən götürür.

Zamanın çətin imtahanlarında möhkəmlənən qardaşlıq telləri XX əsrin əvvəllərində Azərbaycan və Türkiyə arasında münasibətlərin məzmununu müəyyənləşdirərək, hər iki xalqın istiqlaliyyətə qovuşmasında müstəsna rol oynayıb. Azərbaycan xalqı 1918-ci ildə onun azadlıq mücadiləsinə qoşularaq canlarından keçmiş yüzlərlə türk şəhidinin xatirəsini daim uca tutur, misilsiz fədakarlığını böyük ehtiramla yad edir. Eyni zamanda, 1915-ci il Çanakqala döyüşlərində iştirak etmiş azərbaycanlı könüllülərin göstərdiyi şücaət də türk xalqının yaddaşında silinməz iz buraxıb.

XX əsrin sonlarında dünyada gedən mürəkkəb siyasi və iqtisadi proseslər fonunda Azərbaycanın dövlət müstəqilliyini bərpa etməsindən sonra iki ölkə arasındakı münasibətlər yeni məzmun kəsb etməyə başladı. 1991-ci ildə Azərbaycanın Dövlət Müstəqilliyinin bərpası haqqında Konstitusiya Aktını alqışlayan ilk dövlət də məhz Türkiyə Respublikası oldu. Müstəqilliyin möhkəmləndirilməsi, respublikanın iqtisadi gücünün artırılması və beynəlxalq aləmlə siyasi əlaqələrin qurulması üçün etibarlı tərafdaşların dəstəyinə böyük ehtiyac duyulurdu və Azərbaycan ən çətin günlərində belə bir dəstəyi Türkiyədən aldı.

Azərbaycanın dövlət müstəqilliyini bərpa etməsindən sonra iki qardaş ölkə arasında münasibətlər daha uğurla inkişaf etməyə başladı. Tarixi yaxınlığa, din və dil birliyinə əsaslanan əlaqələr eyni zamanda müasir siyasi və iqtisadi reallıqlar nəzərə alınmaqla möhkəmlənməkdədir.

Azərbaycan və Türkiyə yalnız etnik, mədəni, mənəvi deyil, həm də siyasi və iqtisadi baxımdan etibarlı müttəfiqdirlər. Regionu əhatə edən mühüm layihələrdə bu iki dövlətin birgə iştirak etməsi, eyni zamanda, beynəlxalq müstəvidə əlaqələrin gücləndirilməsi Bakı ilə Ankara arasında qarşılıqlı etimadın yüksək səviyyədə olduğunu söyləməyə əsas verir.

Bu gün Azərbaycan və Türkiyənin diaspor təşkilatları yaşadıqları ölkələrdə də birgə əməkdaşlıq edirlər. Son zamanlarsa birgə əməkdaşlıq daha da güclənib. Belə ki, artıq Azərbaycan və Türkiyə diaspor təşkilatları birgə fəaliyyət göstərmək barədə razılıq əldə edib. Bu barədə jurnalistlərlə söhbətində bildirən Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Fuad Muradov bildirib ki, bununla bağlı görüşlər keçirilib və razılıq əldə edilib: "Biz Türkiyə və Azərbaycan diasporlarının, xaricdə və digər ölkələrdə yaşayan təşkilatların birgə fəaliyyəti istiqamətində artıq razılığa gəlmişik. Bu gün Türkiyə və Azərbaycanda əmin-amanlıq var. Bu əmin-amanlığı qoruyub saxlamalıyıq. Bu baxımdan istər Azərbaycanda yaşayan türk qardaş və bacılarımız, istərsə də Türkiyədə yaşayan azərbaycanlılar özlərini rahat hiss edirlər. Azərbaycanlılar orada bir çox sahələrdə böyük nailiyyətlərə imza atıblar".

Yeri gəlmişkən, bu yaxınlara Türkiyə Nazirlər Kabineti yanında Xaricdə Yaşayan Türklər və Əqraba Topluluqları Başqanlığının sədr müavini Sait Yusuf Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsində olub. Diaspor Komitəsinin mətbuat xidmətindən "Ekspress"ə verilən məlumata görə, görüşdə ikitərəfli münasibətlərin hazırkı vəziyyəti və perspektivlər müzakirə olunub.

Sədr müavini təmsil etdiyi qurumun fəaliyyətinə toxunaraq, 2018-2019-cu illərdə Türkiyədə keçirilməsi planlaşdırılan mühüm tədbirlər haqqında məlumat verib. Qeyd olunub ki, hər iki ölkənin diasporu gücünü birləşdirməli və Avropada fəaliyyətlərini genişləndirməlidir.

Görüşdə Azərbaycan və Türkiyənin dövlət başçılarının hər zaman türkdilli xalqlar arasında milli birliyin möhkəmləndirilməsinə xüsusi önəm verdikləri bir daha xatırlanıb.

Bu arada Türkiyə və Azərbaycan arasında ortaq diaspor quruluşu ilə təkliflər səsləndirilir. Bu təkliflə TÜRKSAM-ın baş katibi Gencehan Babiş çıxış edib. Türkiyə Böyük Millət Məclisinin spikeri Binali Yıldırımın 1915-ci il hadisələri və Qarabağın işğalı ilə bağlı dediyi sözləri dəyərləndirən TÜRKSAM-ın baş katibi Gencehan Babiş deyib ki, iki ölkə arasında olan münasibətlər qardaşlıqdan da artıqdır. Onun sözlərinə görə, TBMM başqanı Binali Yıldırım 1915-ci il hadisələri və Qarabağın işğalı barədə Ermənistanın təmsilçisinə verdiyi reaksiya ilə vicdanın və ədalətin səsi olduğunu göstərdi. "Türkiyə və Azərbaycan arasındakı əlaqələrə tarix, dil, etnik kök istiqamətlərindən baxıldığında bu ölkələrin "əkiz qardaş" olduğunu görməkdəyik" deyən G.Babişin bildirdiyinə görə, bunlarla yanaşı, iki dövlət eyni zamanda iqtisadiyyat, enerji, nəqliyyat sahələrində dünya səviyyəsində səs gətirən layihələrləstrateji əməkdaş olduqlarını sübut edib.

O deyib ki, bu layihələrin hamısında işğalçı siyasəti ilə əlaqədar Ermənistan təcrid olunub və yoxsulluq içərisində sürünür. "Bütün bunları bir arada dəyərləndirdiyimizə qarşımıza əlaqələri dərəcə dəqiq şəkildə xarakterizə edən "bir millət iki dövlət" ifadəsi çıxmaqdadır. Azərbaycanda mərhum prezidenti Heydər Əliyev tərəfindən dilə gətirilən bu anlayış hələ də keçərliliyini qorumaqda və iki ölkə əlaqələrinin gələcək perspektivitəşkil etməkdədir. Bununla yanaşı, qısa müddət sonra Star Neft Emalı zavodunun açılışı gerçəkləşdiriləcək, ortaq hərbi təlimlər davam edir. Dünyada bir çox ölkə arasındakı münasibətiləri analiz etdik və gördük ki, bu əlaqələrin dünyada bənzəri yoxdur".

TÜRKSAM-ın baş katibi iki ölkə arasında ortaq bir diasporun olmasını vacib sayır. "Hər keçən gün dünyanın fərqli yerlərində erməni diasporunun qondarma soyqırımı və işğal altında yerləşən Qarabağ mövzusunda Türkiyə və Azərbaycana qarşı inkişaf etdirdiyi siyasətinə şahid oluruq. Bu vəziyyət bir tərəfdən kimlik və ortaq proyektlərlə birlikdə günümüzdə ortaq bir diaspor anlayışınının ortaya çıxmasının vacibliyini gündəmə gətirir. Erməni lobbisinin yalan iddiaları qarşısında iki ölkə diasporları birgə hərəkət etdiyi təqdirdə, bu həm Türkiyənin, həm də Azərbaycanın işini rahatlaşdıracaq".

"Bir millətin iki diasporu olmaz" deyən G.Babiş Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Türkiyə parlamentində son çıxışında diaspor təşkilatlarının işlərinə böyük önəm verdiyini vurğuladığını xatırladıb. Dediyinə görə, Türkiyə və Azərbaycanın diaspor işlərinin birlikdə reallaşması ilə bağlı sözləri "bir millətin iki diasporu olmaz" anlayışını ön plana çıxarıb. Onun fikrincə, bunun üçün reallaşdırılması lazım olan şeylərin ən başında iki ölkə diasporunun ilk olaraq öz içlərində təşkilatlanmasıdır. "Bu çərçivədə bir tərəfdən Qeyri-Hökumət Təşkilatları təşviq edilərkən, o biri yandan da Azərbaycan Respublikası Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsitərəfindən konkret addımlar atılmağa başlanılıb. Xüsusilə Fuad Muradovun komitəni sədri təyin olunmasından sonra İlham Əliyev tərəfindən müəyyənləşdirilən prinsipləristiqamətində bir çox müsbət işə imza atılıb. Fuad Muradovun ilk ziyarətini Türkiyəyə gerçəkləşdirməsi, Türkiyədə fərqli şəhərləri gəzərək, diaspor təmsilçiləri ilə bir araya gəlməsi və onların problem və təkliflərini dinləməsi Türkiyədə çox bəyənilib. Son günlərdə komitə rəsmilərinin və səfirlik nümayəndələrinin Türkiyədəki azərbaycanlıların qeydiyyata alınması ilə bağlı işləri uzun zamandır problem yaşayan azərbaycanlıları sevindirib".

Onun sözlərinə görə, bununla yanaşı, Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin səylərinəticəsində Almaniya, Fransa və İsveçrədə qurulan Koordinasiya şuraları işlərə fərqli baxış qazandırıb. "Şuraların quruluşundan ortaq fikrin burada hakim olacağı anlaşılmaqdadır, hər təşkilatın burda təmsil edilməsi bərabərilik təməlində bir quruluşun olduğunu göstərir".

Gencehan Babiş deyib ki, birlikdən qüvvət doğar: "Türkiyədə yaşayan Azərbaycan əsilli insanların sayı təxminən 3 milyondur, amma biz çalışmalayıq ki, 80 milyonluq Türkiyənin hamısı Azərbaycanın dostu və təbii müttəfiqi olsun. Bizim hər zman dediyimiz bir şey var: birlikdən qüvvət doğar. Türkiyədə belə bir şuranın qurulması Azərbaycanın səsinin daha güclü çıxacağını şərtləndirər. Prezidentlərimiz arasında mükəmməl bir dostluq, dövlət qurumlarımız arasında çox yaxşı bir uyğunluq və iki ölkə cəmiyyəti arasında dərin bir sevgi var. Bir də bunlara professional və əhatəedici bir şura əlavə olunarsa, diaspor fəaliyyətləri baxımından çox böyük iş bacarmış olacağıq".

TÜRKSAM-ın baş katibi əmindir ki, koordinasiya üzərinə qurulmuş bir anlayış bütün Azərbaycan sevdalılarını bir araya toplayacaq, diaspora təşkilatları bir uyğunlaşma təmin edəcək. "Gənclik və eyni zamanda professionallıq üzərinə qurulacaq bu yeni təşkilatla sivil cəmiyyətdən sosial mediaya həm Türkiyə-Azərbaycan qardaşlığı möhkəmlənəcək, həm də Türkiyədə yaşayan azərbaycanlıları təhsil, iş və sosial sahələrdə problemlərin daha sürətli həll olmasına təsir edəcək", - deyə TÜRKSAM-ın baş katibi Gencehan Babiş vurğulayıb.

Murad MƏMMƏDLİ

Ekspress 2018.- 13-15 oktyabr. - S.10.