Azərbaycan diasporu Danimarkada
Təqribi sayı 50 milyon nəfər olan
dünya azərbaycanlılarının 10 milyondan çoxu hazırda
mühacirətdə yaşayır. Dünyanın 5 qitəsində
məskunlaşan azərbaycanlılar siyasi, iqtisadi və sosial-mədəni
fəaliyyəti yaşadıqları ölkələr, oradakı
şərait, mənəvi dəyərlər kimi müxtəlifdir.
Azərbaycanı dünyada təmsil edən diaspor
cəmiyyətləri arasında Danimarkadakı soydaşlarımızın
fəaliyyəti xüsusilə diqqət mərkəzində
dayanır. Hazırda həmin ölkədə azərbaycanlıların
bir sıra cəmiyyət və birlikləri fəaliyyət
göstərir. "Vətən" Cəmiyyəti, Danimarka-Azərbaycan
Dostluq Cəmiyyəti, Danimarka-Azərbaycan Türk Qadınlar
Birliyi, Danimarka Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzi,
Danimarka-Azərbaycan Cəmiyyəti, Danimarka Azərbaycan Gənclər
Təşkilatı və b.misal göstərmək olar.
Bəhs etdiyimiz bu qurumların əsas fəaliyyət
istiqamətləri Danimarkada Azərbaycanı layiqincə təmsil
etmək, ölkənin üzləşdiyi problemlər,
Dağlıq Qarabağ münaqişəsi, Ermənistanın
təcavüzkar siyasəti, eləcə də zaman-zaman Azərbaycan
xalqına qarşı törədilən soyqırım siyasətini
danimarkalılara çatdırmağa yönəlib. Eyni zamanda
paralel olaraq Azərbaycanın zəngin tarixi-mədəni irsi,
mədəniyyəti də həmin qurumlar tərəfindən
Danimarka ictimaiyyətinə çatdırılır.
"Vətən" Cəmiyyətinin sədri
Səfər Sadiqi qeyd edir ki, ölkəmizin tarixi, mədəniyyəti,
reallıqlarının geniş təbliği istiqamətində
bir çox layihələr həyata keçirilir: "Belə
layihələrdən biri də AZƏRTAC ilə birgə Azərbaycan
Mədəniyyəti Günü qeyd edilib. Azərbaycan və
türk diasporunun, Danimarka ictimaiyyəti nümayəndələrinin
iştirakı ilə keçirilən tədbirdə dahi bəstəkar
Üzeyir Hacıbəyli yaradıcılığı barədə
söhbət açılıb, onun əsərlərindən
parçalar, musiqisi əsasında hazırlanmış rəqslər
təqdim edilib. Azərbaycandan uzaqda yaşayan həmvətənlərimizin
bir araya gəlməsində belə tədbirlərin rolu
böyükdür. Danimarkada doğulub böyüyən hər
bir azərbaycanlının milli musiqimizin, mədəniyyətimizin
tarixi, bu günü barədə yaxşı məlumatlandırılması
çox vacibdir".
S.Sadiqi onu da qeyd edib ki, krallıqda yaşayantürk
diasporların fəalları ilə daima əlaqəli fəaliyyət
göstərirlər: "Xüsusilə Türkçülük
gününə həsr olunan tədbirlərdə Azərbaycan
diaspor təşkilatı da yaxından iştirak edir. Yerli
KİV təmsilçilərinin, Türkiyənin Danimarkadakı
səfirliyinin əməkdaşlarının, Şimali Avropada
fəaliyyət göstərən müxtəlif türk diaspor
cəmiyyətlərinin də qatıldığı tədbir
ictimaiyyət nümayəndələrinin marağına səbəb
olur. Türkdilli dövlətlərin bayram və matəm
günlərini birlikdə qeyd edirik. Həmçinin bu dövlətlərin
Kopenhagendəki cəmiyyətləri də Azərbaycanın
bayram və matəm günlərinə həsr olunan tədbirlərdə
fəal iştirak edirlər. Biz türkdilli dövlətlərin
diaspot təşkilatları ilə birgə Türk Cəmiyyəti
yaratmışıq. Bundan başqa, Xocalı soyqırımına,
20 Yanvar hadisələrinə, 31 Mart Azərbaycanlıların
Soyqırımı Gününə, eləcə də bayram
günlərinə həsr olunan tədbirlərdə bütün
türkdilli dövlətlərin cəmiyyətləri iştirak
edirlər. Danimarkanın paytaxtı Kopenhagendə fəaliyyət
göstərən "Azərbaycan Evi"ndə 20 Yanvar
şəhidlərinin anım günü keçirilib. Tədbirlərdə
20 Yanvar hadisələrini əks etdirən sənədli filmlər
nümayiş etdirilib. Azərbaycanın Diasporla İş
üzrə Dövlət Komitəsinin "Vətən" Cəmiyyətinə
verdiyi bayraqlar, müxtəlif məlumatların əks olunduğu
broşürlər, kitablar tədbir iştirakçılarına
paylanıb. Bundan əlavə, Xocalı soyqırımının
ildönümü qeyd olunub".
Onu da qeyd edək ki, Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin dəstəyi ilə Kopenhagendə fəaliyyət göstərən Azərbaycan Evi Danimarkadakı diasporumuzun inkişafında mühüm rola malikdir.
Səfər Sadiqinin dediyinə görə, Azərbaycan
Evində tədbirlərlə yanaşı, bir çox görüşlər,
ad günləri, yubileylər keçirilir: "Azərbaycan
Evinin nəzdində azərbaycanlı uşaqlar
üçün həftə sonu "Ana dili" məktəbi
təşkil etmişik. Bu şəraiti bizə yaratdıqlarına
görə Azərbaycan dövlətinə öz minnətdarlığımızı
bildiririk. Bununla arxamızda güclü bir dövlətin olduğunu
hiss edirik. Bu da bizim gələcək işlərimizdə
yüksək nəticə əldə etməyimizə zəmin
yaradır. Bunlarla yanaşı "Ana dili" məktəbində
dərs kitablarının çatışmamazlığı
problem olaraq qalır. Biz keçirilən dərsi uşaqlara
kitabdan kopiya çıxararaq vərəqələr şəklində
paylayırıq. Bu da gələcəkdə vərəqələrin
uşaqlar tərəfindən itməsi və ya uşaqların
evdə gələcək dərslərə baxmaq marağının
qarşısını alır. İnanırıq ki, Təhsil
Nazirliyi tərəfindən bu problemimiz yaxın vaxtlarda həll
olunacaq. Azərbaycan diasporunun gələcəyi olan uşaqlarımızın
öz ana dillərində yazıb oxuması, tarixini və mədəniyyətini
bilməsi üçün şəraiti yaratmaq hamımızın
borcudur. Ümumiyyətlə, "Vətən" Cəmiyyəti
Danimarkada Azərbaycanın təbliği istiqamətində
aparıcı rol oynayır. Yuxarıda qeyd etdiyim kimi cəmiyyətimiz
millət vəkilləri ilə, nazirlərlə, Danimarkada fəaliyyət
göstərən başqa cəmiyyətlərlə, media
nümayəndələri ilə, Danimarka hökumətinin təşkil
etdiyi tədbirlərdə, festivallarda görüşlər
keçirib Azərbaycan barədə məlumatlar verir. Cəmiyyətimiz
2008-ci ildən Avropa Azərbaycanlıları Konqresinin idarə
heyətinə üzv seçilib".
Danimarkadakı Azərbaycan diaspor təşkilatları
sıx əməkdaşlıq şəklində çalışır.
Qarabağ problemi və Xocalı soyqrımına aid olan kitablar
Kopenhağen, Hillerod və Bikerod kitabxanalarına paylanaraq geniş
oxucu kütləsi məlumatlandırılır.
Xocalı soyqrımı ilə bağlı
2013-cü ilin fevralında Kopenhagenin ən böyük meydanı
olan Rodhuspladsda torpaqlarmızın işğalına qarşı
etiraz mitinqi keçirilib. 2014-cü ildə isə Kopenhagendə
Xocalıyla bağlı 600-dən çox bukletlər danimarkalılara
və şəhərin qonaqlarına paylanıb. Eyni zamanda Azərbaycan
Evində böyük tədbir təşkil edilib. Tədbir
iştirakçılarına sənədli videolar nümayiş
etdirilib. Damimarkadakı digər diaspor təşkilatları ilə
yanaşı, Türkiyə Türk diaspor təşkilatları
ilə əməkdaşlıq edilir. Danimarka Ülkü Ocaqlarının
sədri İlhan bəy, Türkmən Yardım Cəmiyyətinin
sədri Yurtan bəy, Danimarka Uyğur Cəmiyyətinin sədri
Səttar bəy Azərbaycan diaspor cəmiyyətləri ilə
bir araya gələrək "Turk dilli cəmiyyətlərin
birliyi"ni yaratmaq təklifi ilə çıxış ediblər.
Hələ 2012-ci ildə olunan bu təklif az bir müddət ərzindəhəyata
keçirilib. Xatırladaq ki, bu birlikdə türk, türkmən,
uyğur və Azərbaycan diaspora nümayəndələri təmsil
olunur. 2014-cü ildə isə Türkdilli cəmiyyətlərin
Koordinasiya Şurası yaradılıb.
Azərbaycan səfirlikləri ilə diaspor təşkilatları
arasnda olan əməkdaşlığa gəlincə, Dünya
Azərbaycanlılarının Qurultayında prezident İlham
Əliyev səfirliklərə diasporla yaxından əməkdaşlıq
etməyi tapşırıb: "Səfirliklər, cəmiyyətlərlə
bir komanda kimi işləməlidilər. Biz artıq müdafiə
mövqeyindən çıxıb, hücum taktikasına
keçməliyik".
Yeri gəlmişkən, Danimarkada Azərbaycan səfirliyi
yoxdur. Böyük Britaniyada olan Azərbaycan səfirliyinin fəaliyyəti
Danimarkaya da aiddir. Diaspor cəmiyyətlərinin yüksək
nəticələr əldə etməsində səfirliyin
böyük rolu olub.
S.Sadiqi bildirir ki, Danimarka Avropa ölkələri
arasında nüfuza malik olan ölkələrdəndir:
"Bu ölkədə Azərbaycan səfirliyinin olmaması
tək diaspor sahəsində deyil, həmçinin danimarkalıların
Azərbaycana turist səfərlərinə getməsi və vizanın
alınması baxımından da çətinliklər yaradır.
Bu baxımdan danmarkalılar Gürcüstana və Ermənistana
getməyə üstünlük verirlər. Təsəvvür
edin ki, son illərə qədər Danimarkada erməni diasporu
yox dərəcəsində idi. Ermənilər dövlət tədbirlərində
heç vaxt iştirak etmirdilər. Ancaq üç ilə yaxındır
ki, Kopenhagendə Ermənistanın səfirliyi açılıb.
Bunun nəticəsi olaraq ermənilər artıq fəallaşıblar.
Əgər istəyiriksə yaşadığımız
ölkənin ictimai və siyasi həyatında öz sözümüzü
deyək, o zaman həmin cəmiyyətə inteqrasiya olunmalıyıq.
Qapalı şəkildə yaşamağımız ancaq
özümüzə ziyan vuracaq. Sevindirici haldır ki, gənclərimizin
hamısı təhsil sahələrində oxuyurlar. İnsanlarımızın
əksəriyyəti ziyalılardir. Danimarkalılar azərbaycanlıları,
yüksək intektuala sahib bir insanlar kimi tanıyırlar. Azərbaycanlılar
arasinda professor, həkimler, müəllimlər, kompüter
mühəndisləri, iş adamları fəaliyyət göstərir.
Mən və qızım Danimarkada iqtidarda olan Sosial Demokrat Partiyasının
üzvüləriyik. Bu partiyanın tədbirlərində bir
neçə dəfə Danimarkanın gənclər və təhsil
naziri Kristina Antanoli ilə görüşüb, azərbaycanlı
gənclərlə baglı məlumatlar vermişik. Yaşadığımız
ölkənin cəmiyyətinə inteqrasiya oldugumuz halda hər
bir azərbaycanlı öz iş yerində və ya oxuduğu
təhsil müəssisəsində danimarklıların Azərbaycan
barədə suallarına dolğun və ətraflı cavab verə
bilməlidi. Uşaqlarımızın bu suallara cavab verməsi
üçün "Ana dili" məktəbimizin xüsusi
rolu vardir. Vətəndən uzaqda yaşasaq da Azərbaycanın
hər bir uğuruna sevinir və inanırıq ki, dövlətimizin
apardığı siyasət nəticəsində işğal
olunmuş torpaqlarımız tezliklə azad olacaq ("olaylar.az").
Danimarkanın Türkiyəyə, eyni zamanda Azərbaycana
yeni təyin olunmuş səfiri Svend Ollinqin müsahibəsində
qeyd edir ki, Danimarkanın hazırda Bakıda səfirliyi yoxdur,
lakin fəxri konsulluq biznes məsələləri ilə məşğul
olur: "Ölkələrimiz arasında əməkdaşlığı
daha da təşviq etmək üçün səylə
çalışacağam. Bakıdan birbaşa Danimarkaya yollanıb
Azərbaycana böyük sərmayələr yatırmağı
planlaşdıran şirkətləri ilə görüşürəm.
Azərbaycan və Danimarka arasında bir çox sahələrdə
dostluq münasibətləri var. Amma məsələn, ticarət
və investisiya kimi sahələrdə daha sıx əməkdaşlıq
üçün imkan olduğunu düşünürəm
("report.az").
Onun sözlərinə görə, Danimarkada Azərbaycanın
nə təklif edə biləcəyi barədə daha
çox öyrənirlər. Azərbaycanda keçirilən
idman, musiqi və mədəni tədbirlər bunda əhəmiyyətli
rol oynayıb və Danimarkada ölkəniz haqqında məlumatlılıq
səviyyəsini yüksəldib. Növbəti addım danimarkalı
turistlərin tez-tez Azərbaycana gəlməsini təşkil
etməkdən ibarətdir. "Danimarka və Azərbaycan həmçinin
ATƏT və Avropa Şurasının üzvləridir. Bu isə
məsələn, insan hüquqları və demokratiya məsələlərində
gələcək əməkdaşlıq üçün
mühüm platformadır. Həmçinin Avropa İttifaqının
üzvü kimi, Danimarka Avropa İttifaqı və Azərbaycan
arasında əməkdaşlığın gücləndirilməsini
dəstəkləyir".
Rəşid
RƏŞAD
Ekspress 2018.- 27-29 oktyabr.- S.10.