Təhsil qanunu qəbul edildi.

QHT, KİV, qrant, dini etiqad azadlığı haqqında qanunlara dəyişiklik edilməsi iyunun 30-na qaldı

Dünən Milli Məclisin (MM) növbədənkənar sessiyasının iclası keçirilib. İclasda "Təhsil haqqında" qanun layihəsin üçüncü oxunuşda müzakirəsiyə çıxarılıb.

Spiker Oqtay Əsədov qanun layihəsinin 15 ildir, müzakirə olunduğunu, layihənin çox yüksək səviyyədə hazırlandığını bildirib. Bütün müvafiq qurumların qanunun qəbulunu istədiyini qeyd edən O.Əsədov MM üzvlərindən müzakirələr zamanı uzun çıxışlar etməməyi, müzakirələrin sual-cavab üzərində qurulmasını təklif edib.

Spiker MM üzvlərini uzun müzakirələr aparmadan qanunu qəbul etməyə çağırıb.

Sənəd barədə məlumat verən MM-in Elm və təhsil komitəsinin sədri Şəmsəddin Hacıyev bildirib ki, 6 fəsil, 47 maddədən ibrət layihəyə verilən bütün rəy və təkliflər nəzərə alınıb. Komitə sədri qanun layihəsinin ancaq 10-dək maddəsinə toxunulmadığını, digər maddələrə isə müxtəlif məzmunda dəyişikliklər edildiyini deyib. Hacıyev ölkənin təhsil sistemini xarici və mənfi təsirlərdən qorumaq üçün əcnəbi təhsil müəssisələrinin ölkədəki fəaliyyətinə 3 ildən az olmayaq lisenziyaların verilməsinin nəzərə tutulduğunu söyləyib. Onun sözlərinə görə, qanun layihəsinə əsasən, 3 yaşından təhsil, 5 yaşından isə məktəbə hazırlıq başlayır. İcbari təhsilin müddəti isə qanun layihəsində göstərilmir. Biliyin qiymətləndirilməsi test imtahanları ilə keçirilsə də, tələbələrin yerləşdirilməsi onların öz istəyi ilə baş tutur. Təhsilin pillələri və səviyyələri məktəbəqədər təhsildən, ümumi təhsildən, ilk peşə-ixtisası təhsilindən, orta peşə-ixtisası təhsilindən və ali təhsildən ibarətdir. Ümumi təhsilə ibtidai təhsil, ümumi orta təhsil və tam orta təhsil daxildir. Ali təhsilə isə bakalavriat, magistratura və doktorantura daxildir.

"Təhsil haqqında" qanununun qəbulunu Azərbaycanın həyatında böyük hadisə sayan Ş.Hacıyev bildirib ki, ölkə prezidenti qanunu təsdiq edərsə, yeni tədris ilindən tətbiq ediləcək. Onun sözlərinə görə, qanunla bağlı bütün nazirliklərin təklifləri nəzərə alınıb, nəzərə alınmayan təkliflər isə razılaşdırılıb. Komitə sədri Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyasının rəyində üç maddə ilə bağlı narazılıq olduğunu, bunların da müzakirə olunaraq həll edildiyini açıqlayıb: "Bir maddəni tamamilə yenidən işlədik. İki maddə isə müvafiq icra hakimiyyətinin səlahiyyətləri ilə bağlıdır. Bunlar biliyin qiymətləndirilməsi və tələbə qəbulu, həm də abituriyentlər haqqında informasiya bazasının yaradılması barədə idi. Bu təklifləri razılaşdırdıq. TQDK təklif edirdi ki, qəbul prosesində heç kimə üstünlük verilməsin. Ancaq biz razılığa gəldik müəyyən kontingentə - olimpiada, dünya yarışlarının qaliblərinə üstünlük verilsin. Burada müvafiq icra hakimiyyəti tərəfindən təsdiq olunmuş yarışlardan və olimpiadalardan söhbət gedir. Bir təklif də orta məktəbdəki nəticələrin nəzərə alınması ilə bağlı idi. Bütün Avropada bu var. Orta məktəbi bitirənlər üçün medallar olacaq. Ancaq onlara ali məktəblərə qəbulda heç bir üstünlük verilməyəcək. Məsələn, iki şəxs test imtahanında 600 bal toplaya bilər, o zaman ola bilər ki, medalı olana üstünlük verilsin".

Ş.Hacıyev onu da bildirib ki, bundan sonra "Ali təhsil haqında", "Elm siyasəti haqqında", "Ümumi orta təhsil haqqına" qanunlar müzakirəyə çıxarılacaq: "Hazırda bu sənədlər üzərində iş gedir".

Layihə ətrafında müzakirələrdən sonra qanun 107 nəfər lehinə, 3 nəfər isə əleyhinə olmaqla qəbul olunub. Qanunun qəbulu deputatlar tərəfindən alqışlarla qarşılanıb.

Sərhədlərimizə hörmətsizlik

Cari məsələrin müzakirəsi zamanı deputat Fazil Mustafa ordudakı neqativ hallara mətbuatın münasibəti barədə danışıb. Dediyinə görə, bəzi mətbuat orqanları orduda baş verənləri həddən artıq şişirdir.

Deputat Yaqub Mahmudov isə Gürcüstanda Azərbaycan sərhədlərinə hörmətsizlik edildiyini bildirib: "Gürcüstanda jurnallardan birində xəritə verilib. Həmin xəritədə "David Qareci" kilsəsinin yerləşdiyi Keşişçi dağı Gürcüstan ərazisi kimi göstərilib. Bundan başqa, İranda da internet saytları Azərbaycanı İran ərazisi kimi göstərir. Bu hörmətsizlikdir, qonşuluq münasibətləri ilə bir araya sığmır. Bu məsələ parlamentə müzakirə olunmalıdır".

O.Əsədov bunun araşdırılmasına ehtiyac olduğunu deyib: "Bu, provokasiya da ola bilər. Sənədləri verin araşdırsınlar".

İqbal Ağazadə son bir ayda 400-ə yaxın azərbaycanlının Gürcüstandan deportasiya olunduğunu söyləyib: "Bu təzyiqlərə son qoymaq lazımıdır".

"Yol hərəkəti haqqında" qanun sərtləşdiriləcək

Deputat Elmira Axundova "Yol hərəkəti haqında" qanunun sərtləşdirilməsini təklif edib. Deputat həmçinin yüksək sürətlə idarə etmənin mümkün olduğu yollarda baş verən qəzalara görə sürücülərin məsuliyyətdən azad olunmasını təklif edib. O.Əsədov isə hazırda "Yol hərəkəti haqqında" qanuna əlavə və dəyişiklər hazırlandığını deyib: "Daxili İşlər Nazirliyi ilə danışmışıq. Qanun sərtləşdiriləcək".

Qüdrət Həsənquliyev isə mətbuatda ordudakı vəziyyətin şişirdilməsi barədə çıxışlarla razılaşmayıb: "Bir zabit öz əsgərini düşmən tərəfə satırsa, belə ordunun rəhbəri heç kimin təklifini gözləmədən istefa ərizəsi yazmalıdır".

Deputat, eyni zamanda MM-in ABŞ Konqresinə etiraz bəyanatı göndərməsini təklif edib: "Onlar separatçı xuntaya yardım ayırırlar. Bir tərəfdən bizim ərazi bütövlüyümüzü tanıyır, o biri tərəfdən isə separatizmi stimullaşdırılar".

Deputat Siyavuş Novruzov QHT-lərlə bağlı qanunvericiliyə təklif edilən dəyişikliklərin şəffaflığın təmin edilməsi ilə bağlı olduğunu söyləyib. Onun sözlərinə görə, etiraz edən QHT-lər dövlət qeydiyyatı olmayanlardır (APA).

Ombudsmanın maaşı artırıldı

MM-in dünəki iclasında "İnsan haqları üzrə Müvəkkil (Ombudsman) haqqında" Konstitusiya qanununa dəyişiklik edilməsi ilə bağlı sənəd ikinci səsverməyə çıxarılıb. MM-in Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu Komitəsinin sədri Əli Hüseynovun dediyinə görə, sənəd 6 ay əvvəl qəbul olunub, Konstitusiya qanunu olduğu üçün təkrar səsverməyə çıxarılır. Onun sözlərinə görə, qanuna dəyişiklik sənəddən "şərti maliyyə vahidi" anlayışının çıxarılması, bunun "manat" sözü ilə əvəzlənməsi ilə bağlıdır.

Ə.Hüseynov deyib ki, bu dəyişikliyə əsasən Ombudsmanın əməkhaqqı artırılacaq və 1320 manat təşkil edəcək. MM sənədi qəbul edilib.

Qeyd edək ki, MM-in dünənki iclasında "Bədən tərbiyəsi və idman haqqında" qanun layihəsi ikinci oxunuşda, "Fərdi məlumatlar haqqında" qanun layihəsi birinci oxunuşda qəbul edilib. Deputatlar həmçinin Füzuli rayonunun inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişiklik edilməsi və Naxçıvan Muxtar Respublikasının inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişiklik edilməsi barədə qanun layihələrini qəbul ediblər.

"Olimpiya çempionları həddindən artıq bəslənilir"

"Bədən tərbiyəsi və idman haqqında" qanun layihəsinin müzakirəsi zamanı isə Siyavuş Novruzov olimpiya oyunlarında qələbə qazanan Azərbaycan idmançılarını tənqid edib. Deputat olimpiya çempionlarının həddən artıq bəsləndiyini deyib. S.Novruzov bildirib ki, onlar bir dəfə qalib gələndən sonra 10-15 kilo kökəlirlər: "Həmin çempionlar o qədər bəslənirlər ki, hətta özlərini Milli Qəhrəman səviyyəsində görür və özləri haqqında ciddi fikirləşməyə başlayırlar. Buna görə də yalnız bircə dəfə qalib gəlirlər. Amerikada isə bir çempion yeddi dəfə olimpiya uğurunu təkrar edir".

Novruzov təklif edib ki, qanun layihəsinə idmançıların öz üzərlərində işləmələri məsuliyyətini qoyan müddəa əlavə olunsun.

Deputat Adil Əliyev isə Azərbaycanda idmançılara ayrı-seçkilik qoyulduğunu deyib. Qanunla bağlı danışan deputat deyib ki, rəhbərlik etdiyi Azərbaycan Kinqboksinq Federasiyasına münasibət birmənalı deyil: "İkili münasibət özünü xüsusilə rayonlarda daha çox göstərir. Mən qanunda bütün idmançılara eyni səviyyədə münasibət göstərilməsinin əksini tapmasını istəyirəm. Bütün uğur qazanan idmançılara bərabər münasibət olmalıdır. İndiki münasibət bizi qane eləmir".

Yeri gəlmişkən, KİV, QHT, qrant, dini etiqad azadlığı haqqında qanunlara əlavə və dəyişiklikləri nəzərdə tutan qanun layihələrinin müzakirəsi iyunun 30-da davam etdiriləcək.

Parlamentin dünənki iclasında hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu məsələləri komitəsinin sədri Əli Hüseynov öncə "Dini etiqad azadlığı haqqında" qanuna nəzərdə tutulan dəyişikliklərdən danışıb. O, qanunun 8-ci maddəsinə təklif edilən "islam dini ibadət yerlərinə rəhbərlik edən din xadimləri müvafiq icra hakimiyyəti orqanı ilə razılaşdırılmaqla Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi tərəfindən təyin olunur" dəyişikliyinin düzgün olduğunu deyib: "Konstitusiyaya görə, din dövlətdən ayrıdır, amma bu heç bir halda dövlətin dindən ayrı olması kimi qəbul olunmur. Təklif olunan əlavə və dəyişikliklər dini etiqad azadlığına toxunmur. İbadət yerlərinə rəhbər şəxslərin təyin olunması məsələsi də dövlət orqanı ilə QMİ arasında münasibətləri tənzimləyir" ("Media forum").

21-ci maddəyə təklif olunan "İslam dini ayin və mərasimlərinin aparılması yalnız Azərbaycanda təhsil almış Azərbaycan vətəndaşları tərəfindən həyata keçirilə bilər" cümləsinə gəlincə, Ə.Hüseynov deyib ki, bu, cəmiyyətdə müzakirə və mübahisələrə səbəb olub: "Amma düzəliş dini təhsilin inkişafına səbəb olacaq və heç bir halda insanların başqa ölkədə dini təhsil almaq hüquqlarını məhdudulaşdırmır. Vətəndaşlar yenə də təhsil almaqda azaddırlar".

QHT qanununa əlavə və dəyişikliklər barədə danışan komitə sədri deyib ki, bu layihə birləşmək azadlığını məhdudlaşdırmır, əksinə, birləşmək azadlığından sui-istifadələrin qarşısını almağa yönəlib.

Müzakirələr zamanı deputat Aydın Mirzəzadə bildirib ki, QHT-lərə yardım formasında Azərbaycana 20 milyon dollara yaxın pul gəlib, amma bu pulların hansı mənbələrdən gəldiyi və hara xərcləndiyi məlum deyil. A.Mirzəzadə "bu sahədə şəffaflıq yaradacağı üçün" təklifləri dəstəkləyib.

Deputat Qüdrət Həsənquliyev də "Dini etiqad azadlıq haqqında" qanuna dəyişikliyin tərəfdarı olduğunu deyib. Dini ayinləri ancaq Azərbaycanda təhsil alan şəxslərin icra etməsi ilə bağlı məqama toxunan deputat bildirib ki, bu hüquq Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin lisenziyası əsasında xaricdə təhsil alan şəxslərə də verilməlidir. Q.Həsənquliyev QHT-lərlə bağlı qanunvericiliyə təklif edilən əlavə və dəyişiklərdən danışaraq deyib ki, layihəni qəbul etməyə tələsmək lazım deyil: "Ölkənin əksər QHT-ləri bunun əleyhinədir. Bu sənəd müzakirələrdən sonra payızda qəbul oluna bilər".

Deputat İqbal Ağazadə isə deyib ki, Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi bir QHT-dir, məscidlər isə dövlətin balansındadır: "Necə olur ki, dövlətin balansında olan məscidə QHT rəhbər təyin edir? Bu onu göstərir ki, Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin statusu Azərbaycan hökuməti üçün məlum deyil. Əgər icmalar dövlət komitəsində qeydiyyatdan keçirsə, ona rəhbəri də icma üzvləri seçməlidir".

İ.Ağazadə QHT qanununa əlavə və dəyişikliklərin müzakirədən çıxarılmasını təklif edib və bunu həmin layihənin həm yerli, həm beynəlxalq qanunvericiliyə zidd olması ilə əsaslandırıb: "QHT qanununda yazılıb ki, 3 nəfər birləşib təşkilat yarada bilər, indi isə deyirsiniz ki, ölkənin ən azı üçdə birində QHT-nin filialı olmalıdır. Bu, hansı məntiqdir?"

Oqtay Əsədov deputatın çıxışına "sənin Azərbaycanın mənfeyinə uyğun bir cümlən olsaydı, təkliflərinə ikiəlli səs verərdim",- deyə münasibət bildirib.

Deputat Azay Quliyev QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Şurasının rəsmi mövqeyini açıqlayıb. Onun sözlərinə görə, şura ekspertləri təklifləri 3 qrupa ayıraraq təhlil edib - texniki xarakterli, qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsinə yönələn və QHT sektorunda narazılıqlar və problemlər yarada bilən təkliflər. O, şuranın "QHT-nin nizamnamə fondu ən azı 50 min manat olmalıdır" şərtini dəstəklədiyini deyib. QHT-lərin Azərbaycan ərazisinin üçdə birində fililalının olması təklifinə gəlincə, o, bu , şərtin yumşaldılmasını, "üçdə bir" yerinə, "10 ərazi vahidi" sözünün yazılmasını istəyib.

Deputat "Ləğv olunan QHT-nin təsisiçisi 5 il ərzində yeni QHT təsis edə bilməz" tələbində də müddətin 2 il göstərilməsini, məcburi dövlət reyestrinə daxil edilmə, eləcə də qeydiyyatdan keçəndən sonra 30 gün ərzində üzvlərin reyestrinin aparılması və 15 gün müddətində icra orqanına təqdim olunması tələblərinin çıxarılmasını təklif edib. A.Quliyev 12.4-cü maddədə göstərilən "Adı əhalini yanılda bilən, habelə dövlət qeydiyyatına alınmış digər qeyri-hökumət təşkilatı ilə eyni ada malik olan qeyri-hökumət təşkilatlarının yaradılmasına yol verilmir" tələbindən "adı əhalini yanılda bilən" ifadəsinin çıxarılmasını istəyib.

Xarici QHT-lərin fəaliyyəti ilə bağlı məsələdə isə iki yanaşma təklif edib. Deputat bildirib ki, dövlətin maliyyələşdirdiyi xarici QHT-lər üçün müqavilə tələbi olmalıdır, dövlətin maliyyələşdirmədiyi QHT-lər üçünsə tələb qoyulmamalıdır.

Bu çıxışdan sonra iclasın vaxtı başa çatıb. Çıxışa yazılan deputatların sayı çox olsa da, Oqtay Əsədov müzakirələrin ayın 30-da davam etdiriləcəyini söyləyib.

Qənirə, Məmmədli.

Ekspress.- 2009.- 20-22 iyun.- S. 4; 16.