"Kitabxanaların intellektual, tələbkar oxucuya ehtiyacı var"

Arzu Soltan: "Bəzi illərin tamamilə tarixdən silinməsini istərdim..."

Müsahibimiz N.Nərimanov adına kütləvi kitabxananın direktoru, Azərbaycanda və onun hüdudlarından kənarda tanınmış məşhur jurnalist, "Çox yaşa", "Uşaq teatrı" qəzetinin və "Diplomat körpəm" uşaq jurnalının baş redaktoru Arzu Soltandır. Arzu xanım eyni zamanda Bakı Uşaq Teatrının nəzdində fəaliyyət göstərən və əsasən uşaq hüquqları sahəsində layihələr həyata keçirən "Forumclub"un rəhbəri və eyniadlı teatrda ədəbi hissə müdiridir.

O, bir sıra televiziya verilişinin və uşaq filminin ssenari müəllifi, eyni zamanda ABŞ-ın "Save the Children" təşkilatının layihəsi əsasında hazırlanmış "Quşcuğazın hekayətləri" uşaq verilişinin ssenari müəlliflərindən biridir.

- Arzu xanım, gənclərin və ümumiyyətlə insanların mədəniyyət ocaqlarına, xüsusilə kitabxanalara olan marağı sizi qane edirmi?

- Mədəniyyət ocaqlarına, kitabxanalara maraq dar çərçivədədir. Amma buna görə yalnız gənc nəsli günahlandırmaq olmaz. Onlara nümunə göstərən azdır. Çox az müəllim, həkim, hüquqşünas kitabxanaya üz tutur, muzeyə və ya teatra gedir. Satıcı, ofisiant, avtobus sürücüsündən isə heç danışmağa dəyməz.

- Rəhbərlik etdiyiniz kitabxanaya gündə nə qədər oxucu müraciət edir? Oxucularınız əsasən hansı yaş qrupunu əhatə edir?

- Azərbaycan xalqının görkəmli ictimai-siyasi və dövlət xadimi Nəriman Nərimanovun adını daşıyan kütləvi kitabxana Badamdar qəsəbəsində yeganə kitabxanadır. Məlumat üçün deyim ki, Bakıda ilk ictimai kitabxana-qiraətxananı da 1894-cü il avqustun 1-də məhz Nəriman Nərimanov açıb. Bizim kitabxanaya gün ərzində 15-20, bəzən daha çox oxucu müraciət edir. Onların arasında məktəblilər və tələbələr üstünlük təşkil edir. Oxucularımızın sırasında evdar qadınlar, gənc analar, yaşlı nəslin nümayəndələri də var.

- Kitabxanaya oxucu cəlb etmək üçün hansı tədbirləri görürsünüz?

- Kitabxanada sərgilər, görüşlər, "dəyirmi masa"lar keçiririk. Badamdar qəsəbəsində yerləşən parklarda səyyar kitabxanalar təşkil edirik. Oxucuların maraqlarını müəyyənləşdirmək üçün sorğular aparırıq. Bundan başqa, kitabxanadan telefon vasitəsilə evlərə də kitab sifariş etmək olar. Bu layihə ötən ildən Bakı şəhər Mədəniyyət və Turizm İdarəsi tərəfindən bütün kitabxanalarda həyata keçirilməyə başlayıb və uğurlu hesab olunduğu üçün bu il də davam etdirilməsi qərara alınıb.

- Bu yaxınlarda Azərbaycan dastanlarını audiokitab formasında çap edib oxucuların ixtiyarına verdiniz. Bu layihəni uğurlu hesab etmək olar? Ümumiyyətlə, gələcəkdə belə layihələrin davam etdirilməsi nəzərdə tutulurmu?

- Bildiyiniz kimi, Açıq Cəmiyyət İnstitutu - Yardım Fondunun dəstəyi ilə həyata keçirdiyimiz layihə çərçivəsində ölkə prezidentinin "Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi" haqqında sərəncamı əsasında nəşr olunmuş "Azərbaycan dastanları" (5 cilddə) kitablarının audiokitab variantı hazırlanıb. Audiokitablar müxtəlif kitabxanalara və təhsil müəssisələrinə yayılıb.

Hesab edirəm ki, bu çox uğurlu layihədir. Müasir texnologiyaların həyatımıza sürətlə daxil olduğu bir dövrdə kitabı oxumaq əvəzinə dinləmək istəyənlər də daha çox ola bilər. Audiokitab həm də görmə qabiliyyəti zəif olanlar, avtomobil sürənlər və s. oxucu-dinləyicilər üçün faydalıdır. Odur ki gələcəkdə nəinki dastanlarımızı və şifahi xalq ədəbiyyatının başqa nümunələrini, eləcə də geniş oxucu kütləsi üçün maraq və əhəmiyyət kəsb edən bütün kitabları səsləndirmək lazımdır.

- Rəhbəri olduğunuz kitabxananın təhsil müəssisələri ilə əməkdaşlığı nə dərəcədədir?

- 2010-cu il ölkəmizdə "Ekologiya ili" kimi qeyd olunurdu. Nərimanov adına Kütləvi Kitabxana olaraq biz bu münasibətlə il ərzində "Təbiət mənəm" adlı layihə həyata keçirdik. Layihə çərçivəsində müxtəlif təhsil müəssisələrində ekologiya ilə bağlı seminarlar və görüşlər təşkil olundu. Maarifləndirici filmlərdən ibarət "Təbiət mənəm" adlı CD çoxaldılaraq məktəblilərə paylandı. Bu işdə bir sıra təşkilatdan da dəstək aldıq.

Daha sonra ötən il "Azərbaycan arxeologiyası məktəblilərin gözü ilə" adlı layihə gerçəkləşdirildi. Milli Tarix Muzeyi və "Miras" Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyi ilə birlikdə qoşulduğumuz bu layihədə də məktəblilər fəal iştirak etdilər. Bütün tədbirlərimizdə kitabxanamızda fəaliyyətə başlamış "Yeni isteadadlar" Uşaq və Gənclər Təşkilatı əsas qüvvəmiz olub.

Badamdar qəsəbəsində yerləşən 236 və 239 saylı məktəblərlə əməkdaşlığımızdan çox razıyam və yeri gəlmişkən, bu təhsil ocaqlarının rəhbərliklərinə təşəkkürümü bildirmək istəyirəm.

- Bizdə olan məlumata görə, rəhbərlik etdiyiniz kitabxana Azərbaycanda işləyən bir sıra beynəlxalq qurumla sıx əməkdaşlıq edir. Bu haqda məlumat verməniz maraqlı olardı...

- Kitabxananın fəaliyyəti üçün faydalı ola biləcək hər bir qurumla əməkdaşlıq etməyə çalışırıq. Xüsusilə də kitablar, oxucular üçün faydalı vəsaitlər nəşr edən yerli və beynəlxalq qurumlarla münasibət qurmağa çalışırıq ki, onları biz də əldə edək. Bundan başqa, ən müxtəlif mövzularda təşkil etdiyimiz tədbirlərdə bu qurumların mütəxəssisləri bizə dəstək olurlar. Məsələn, Beynəlxalq Qızıl Xaç Komitəsinin mütəxəssisini yoluxucu xəstəliklər və onların profilaktikası haqqında danışmağa dəvət ediriksə, "bp" şirkətinin nümayəndəsi oxucularımıza ətraf mühitin qorunması, eləcə də uğurlu karyera qurmağın yolları barədə danışır. Hazırda kitabxanada davam edən maraqlı işlərdən biri "Leqo-robotlar" layihəsidir. "bp" şirkətinin xətti ilə Norveçdən gəlmiş mütəxəssisər həftədə bir dəfə oxucularımıza leqo-robotlar qurmağı və onları kompüterlər vasitəsilə proqramlaşdırmağı öyrədirlər.

- Adətən xaricdə fəaliyyət göstərən kitabxanalarda oxuculardan birinin qəzet oxuması, birinin internetlə məşğul olması, başqa birinin isə film seyr etməsinin şahidi oluruq. Lakin bizdə bu təcrübə tətbiq olunmur

- Hazırda "Azərbaycanda 2008-2013-cü illərdə kitabxana-informasiya sahəsinin inkişafı üzrə dövlət proqramı" həyata keçirilir. Proqram çərçivəsində xeyli iş görülüb və görülməkdədir. Yaxın gələcəkdə bunları yalnız filmlərdə deyil, gerçəkdə də görəcəksiniz.

- Atalarımız demişkən: "Rəqabət olmayan yerdə heç bir irəliləyişdən söhbət gedə bilməz". Amma çox təəssüf ki, Azərbaycanda fəaliyyət göstərən kitabxanaların bir-biri ilə rəqabət aparması gözə dəymir. Belə olan halda inkişafa nail olmaq nə dərəcədə düzgündür?

- Kitabxanaçılıq bir qədər fərqli sahədir. Burada rəqabətə yox, qarşılıqlı dəstəyə və əməkdaşlığa ehtiyac var. Bir də ki, bu sahənin inkişaf etməsi üçün tələbat olmalıdır. Yəni oxucu olmalıdır. Yüksək intellektual səviyyəyə malik, tələbkar oxucu. Oxucunun yetişməsi üçün valideyn də, müəllim də, kitabxana da çalışmalıdır.

- Siz ixtisasca jurnalistsiniz. Bir vaxtlar mətbuatda tez-tez Arzu Soltan imzasına rast gələrdik. Amma indi bu imzaya az-az rast gəlmək olur. Yazmaqdan yoruldunuz?

- Ehtiyac duyanda yazıram.

- Bir sıra adam hesab edir ki, jurnalistka sahəsində pul yoxdur. Bunun üçün də həmin şəxslər öz sənətlərinə əlvida deyirlər. Bəlkə Arzu Soltanda da belə fikirlər formalaşır?

- Pul hər şeyi həll etmir. Məsələnin mənəvi tərəfləri daha güclüdür. Məhz Arzu Soltandan söhbət gedirsə, kitabxana direktoru olaraq ayda 130 manat maaş alıram. Amma bununla belə, hansı sahədə çalışmağımdan asılı olmayaraq məqsədim və əqidəm dəyişmir.

- Bildiyim qədər fevral ayının 2-də öz ad gününüzü qeyd etdiniz. Maraqlıdır, əsasən ad gününüzü necə keçirirsiniz?

- Ailəmlə bir yerdə gəzintiyə çıxıram.

- Bəzi adamlar ad günündə kədərlənir ki, 1 il də arxada qaldı. Sizdə belə hisslər yaranırmı?

- İldən-ilə fərq var. Ölkənin, cəmiyyətin, ailəmin, şəxsən özümün taleyimdə oynadığı roldan asılı olaraq bəzi illərin heç bitməməsini, bəzilərinin isə tamamilə tarixdən silinməsini istərdim...

Cəfər Mənsimi

Həftə içi.- 2011.- 5-7 fevral.- S. 15.