"Kitabların təbliği, tərcüməsi ilə layiqincə məşğul ola bilmirik"

Nigar xanımı indi hamı yaxşı tanıyır. Daha doğrusu, onu tanıyanlar ən çox ədəbiyyatçılardır. Və bir də naşirlər. Əslində ədəbiyyat adamı ilə naşiri bağlayan əlaqə kitabdır. Biri yazır, digəri isə çap edir və sonda gözəl bir tandem yaranır.

Nigar Köçərlinin özü yazar deyil, ancaq şeir yazan vaxtları da olub. O, özü bu haqda utana-utana deyir. Utanmayaraq dediyi və elədiyi xidmət isə ədəbiyyatımıza yeni bir təkan verməkdir. İndi istər şair, yazıçı, lap istərsə də dünyagörüşlərilə seçilən insanlar olsun, onların hamısı Nigarı müsbət imiciylə tanıyırlar. Düzdür, Nigar xanım özünün yaratdığı bu Milli Kitab Mükafatına yeni biznes şəbəkəsi kimi baxır. Əslində o, bunu inkar etsə də dərinliyə varanda müasir insan etdiyi hər işdə şəxsi biznes şəbəkəsini genişləndirmək fikrinə düşməsə, ona uğurlu biznesmen kimi baxmaq olmaz. Nigar Köçərli doğrudan da uğurlu və müsbət bir imici olan iş adamıdır desək, yanılmarıq. O, həm də söz adamıdır, çünki sözə belə həssaslıqla qiymət verməyi bacarmasa, o, MKM kimi ağır bir yükün altına girə bilməzdi. Giribsə, deməli, onun potensialı hələ tükənməyib.

Oxucularımız üçün xatırladaq ki, keçən il start verən MKM öz xüsusiyyətləri və formasına görə çöx böyük rezonansla nəticələndi və yaddaqalan oldu. Hətta, onda birinci yerə layiq görülən Qaraqanın da ətrafında kabuslar dolaşdı və onun təsadüfən bura düşdüyünü sübut etməyə çalışanlar da vardı. Gənc nasir isə buna dözdü və hətta gülə-gülə belələrinə cavab verdi ki, niyə plagiatlıq etməyə məni qoymurlar.

"Özünün iki yaşına qədəm qoyan MKM-də indi vəziyyət necədir, müsabiqəyə verilən əsərlər tam oxunub qurtarıbmı və ümumiyyətlə Azərbaycanda ədəbi mühit hansı formadadır?" kimi suallara cavab tapmaq üçün Nigar xanımla əlaqə saxladıq. İlk sualım da elə MKM haqqında oldu.

- Nigar xanım, çoxlarının gözlədiyi MKM-də indi hansı işlər gedir?

- Kitablar oxunub müzakirə edilir, ancaq tam nəticə hələ alınmayıb. Alınan kimi mətbuata açıqlama verəcəyik.

- Milli Kitab Mükafatını istər Nigar Köçərlinin rəhbərlik etdyi "Əli və Nino" mağazalar şəbəkəsi həyata keçirsin, lap istərsə də Mister Fix, nəticədə bizə bizi Avropada təmsil edə biləcək, daha doğrusu əsərləri xaricdə dönə-dönə tərcüməyə ehtiyacı olan yazarlar lazımdır. Əgər müsabiqələrdə belə yazarlar üzə çıxmırsa, onu keçirməyin heç bir lüzumu yoxdur...

- Necə də ağrılı yerə toxundunuz. Düzdür, hələlik belələri yetişməyib, ancaq bizim də məqsədimiz elə belələrini aşkar etməkdir. Ancaq sevinclə deyərdim ki, Rusiyada populyar bir Azərbaycan yazıçısı var - Elçin Səfərli. Onun kitabları Rusiya və Azərbaycanda, həmçinin digər ölkələrdə sevə-sevə oxunur. Başqa populyar yazıçılarımız da az deyil. Misal üçün, Moskvanın AST nəşriyyatının çap etdiyi "Azərbaycan yazıçılarının almanaxı"ında adları rus oxucularına tanış olan adlar da var idi. Düzdür, bu Rusiya ədəbi mühitində olan haldır. Bizdə isə məqsədimiz yuxarıda da dediyim kimi belə yazarları tapmaqdır.

- Düz deyirlər ki, böyük ölkələrdə böyük yazıçılar yetişir. Bəlkə Azərbaycan belə yazıçılar üçün kiçik bir ölkədir...

- Mən bu fikirlə razı deyiləm. Misal üçün, dünyaca populyar olan Coys İrlandiyadandır. İrlandiyanın isə əhalisi Azərbaycanın əhalisindən çox azdır. Əsas hansı ölkədə yaşamaq deyil, əsas yaxşı yazmaqdır.

- Onda niyə bizdə yaxşı yazmırlar?

- Yazırlar. Yəqin onların təbliği, tərcüməsi ilə layiqincə məşğul ola bilmirik.

- Bəlkə bu, yazıçıların dolanışığı ilə bağlıdır. Pis dolanışığı olan yazar heç vaxt pul qazanmaq üçün ayırdığı vaxtını roman yazmağa sərf eləməz...

- Bu da düzdür, ancaq dövlətimiz bir çox yazara prezident təqaüdü verir. Elə bizim müsabiqənin yekununda da yazarlar pul mükafatı aldılar və yenə də alacaqlar.

- Deməli, başqa amillər də var ki, yazarlarımızın dünya səviyyəsinə çıxmasına maneçilik törədir?

- O amil, zənnimcə, yazıçılarımızın dünyaya çıxmamalarıdır. Təbii bunun üçün də pul lazımdır. Ya da bu işi öz öhdəsinə bizim kimi naşirlər götürməlidir. Dünya kitab sərgilərinə heç olmasa, hər naşir bir neçə yazıçını özüylə aparıb o mühitlə tanış etməlidir.

- Xarici ölkələrdə naşirlər yazarlara əvvəlcədən pul ödəyirlər ki, onlar roman yazsınlar. Bizim naşirlərimiz bu addımı nə vaxt atacaqlar?

- Onsuz da buna oxşar addımı biz çoxdan atmışıq. Elə "Qanun nəşrlər evi"ndə və bizim nəşriyyatda bir çox yazarın kitabını pulsuz çap etmişik, ya da pulun 10 faizini yazara ödəməklə kitablarını çap edib satışa buraxırıq.

- Görürsünüz, bunlar yenə də azlıq təşkil edir..

- Yenə də deyirəm ki, yaxşı yazıçının yetişməsi üçün ədəbi mühit olmalıdır. O ədəbi mühitinsə Azərbaycana yaxınlaşmasını görürəm.

Mütaliəni sevən, uşaqlıqdan kitab oxuyan bir xanımla təbii ki, ədəbi mühiti müzakirə edib bir qərara gəlməyin özü də rəsmi protokoldan kənara çıxmağa bənzəyirdi, çünki ədəbi mühit məsələsi Azərbaycan Yazıçılar Birliyinə və kabineti olmayan Azərbaycan Yazarlar Ocağına aid olan suallar idi. Əsas söz və kitablar yenə də ədəbi qurumlarımızda müzakirə edilməli və aşağıdakı suallara cavab tapılmalıdır. Niyə bizim yazarlar Avropada tanınmır və yaxud Nobel mükafatı nə vaxt Azərbaycana gələcək?

Deyirlər kitab oxumaq dəbdir, ancaq bu dəb nədənsə Azərbaycanda hiss olunmur. Misal üçün, Moskva metrolarında, şəhər nəqliyyatlarında əlində kitab və qəzet olmayan birisinə rast gələ bilməzsən. Bizdə isə kitab oxuyana birtəhər baxırlar. Qəzet alanı isə barmaqla saymaq olar.

Babək Göyüş

Həftə içi.- 2011.- 25 fevral.- S. 7.