Hərbi həkimlər də döyüşə hazırdır

Nə etməli, bizim sənətimiz belədir. Axı biz müharibə üçün yaranmışıq. Müharibə edib vətəni qorumaq üçün. Biz hərbi kəşfiyyatçılar borcluyuq düşmən arxasında əməliyyatlar edək, biz hərbi istehkamçılar borcluyuq həyatda yalnız bir dəfə səhv etməklə ölümlə üz-üzə dayanaq, biz hərbi həkimlər borcluyuq od -alov altında düşmən gülləsinə sipər olmuş sinələri yaraq və əlimiz əsmədən, qəzəbdən qəhərlənmədən Vətən oğlunu xilas edək. Burada lirikaya, duyğulara, diletantlığa yer yoxdur cənablar.

Amma bütün bunlarla yanaşı biz orduda süpürgənin də bir gün "atəş aça" biləcəyi reallığı ilə qarşı-qarşıyayıq. Müharibə güc və silah tələb edir, bu orduda var, ordu böyük bir kontingentə, texnikaya və silaha sahibdir, bu halda bəlalarsız da olmur. Bəlkə də kimlərsə milli hərbi həkimlərimizin sərtliyindən, hərbi prokurorlarımızın ciddiliyindən, komandirlərin dönməzliyindən və tələbkarlığından narazıdır? Ancaq nə etməli, ordu müharibədə özünü sınayır, onun yolu hamar deyil, qan və ölümə hazır olmaq lazımdır. Bəlkə də kimsə bu hazırlığın asan olduğunu sanır. Yanılır. Neçə illərdir addım-addım indiki mövqeyə gəlib çatmışıq. Nə qədər qan, tər axıdılıb. Yoxsa siz asan hesab edirsiniz- "yoxdan var" ordu düzəltməyi? Biz 94-də də, 96-da da, 98-də də indi də Vətəni qorumaq şərəfinə layiq olmuşuq. Kimlərəsə bu iş asan görsənə bilər, kimlərsə naşılıqdan döyüşə və orduya başçılıq etməyi asan hesab edər. Buna görə hazıra nazir kəsilmək istəyər. Amma bu dəfə biz geri çəkilməyəcəyik. Keçənlərdə naşıların əlində hərbin nəyə çevrildiyini gördük. Bu dəfə də biz kiminsə "fürerlik" havasına düşməsinin acısını çəkmək fikrində deyilik. Dövlətimizin pulu, vaxtı... nə isə. Ordu gərək ki, publika mövzusuna çevrilməsin, bizim sənətimiz qəzet səhifələrində hərbi oyunlar aparmaq deyil, ən sərt təbii və döyüş şəraitində xidmət aparmaqdır.

Bu dəfə artıq geri çəkilməyəcəyik, öz "komutanımızın" əmrindəyik. Çünki biz orduyuq onunla birlikdə yaratdıqlarımızın qiymətini yaxşı bilirik. Özümüzü özümüzdən yaxşımı tanıyacaqlar, biləcəklər? Tanıtmaq, bilmək demişkən, əzizlərim vətəndaşa ən yaxın olan, hərbi tibb müəssisələrinin dünənindən, bu günündən, izlədiyi inkişaf yolundan danışsaq qarşılıqlı müzakirə aparmağa yəqin ki, ortaq nöqtələr var. Axı bu sahə çoxumuzun gözü qabağındadır. Digər hərbi sahələrdən fərqli olaraq buranın az məxfi bir sahə olması bizə qol-qanad açmağa da imkan verir, yazmağımızı, müzakirə aparmağımızı daha da asanlaşdırır. Yolu bura düşənlər görüblər, gəlmək istəyənlər də buyura bilərlər. Müzakirə istəmirikmi? İddia edənlərin əlində hansı faktlar olduğunu bilirik. Bu sadəcə olaraq eyforiyadır. Bizdə olan faktlar isə başqa şeylər deyir.

Ordumuzun bütün sahələrində olduğu kimi hərbi tibb də az vaxtda böyük bir inkişaf yolu keçib. Birdən-birə, keçən əsrin əvvəllərində yaranmış və indi bütün türk dünyasının fəxr etdiyi Gülhanə Hərbi Tibb Akademiyasında aparılması tərəddüd edilən bir cərrahiyyə əməliyyatının 3-4 gün əvvəl Silahlı Qüvvələrin Baş Klinik Hospitalında həyata keçirildiyini desəm, bəlkə də çoxları inanmayacaq. Ancaq bu faktdır. Pasient (stasionar xəstə) Mirzəyev Taleh Hacıməmməd oğlu üzərində 10 saat müxtəlif əməliyyatlar, sonda isə plastik əməliyyat aparılaraq üz-çənə skeletinin rekonustruksiyası, Yelizarov üsulu ilə bud-çanaq oynağının cərrahiyyə əməliyyatı aparılıb. İndi isə bu imkanları təmin edən hospitalın, hərbi tibbimizin "logika"sından danışaq. Məntiq belədir-kompleks şəkildə yanaşma, yüksək ixtisaslı ilk tibbi yardım, təkmilləşdirilmiş təxliyyə sistemi, yüksək ixtisaslı və hazırlıqlı həkim personalı və dünya standartına uyğun tibbi təchizat. Ən birincisi bütün bunların həyata keçirilməsinə imkan verən bina-komplekslər inşa edilib və ya əsaslı təmir işləri aparılıb. Müasir təbabət elminin son nailiyyətləri olan stasionar və ambulator müayinə üçün nəzərdə tutulan aparatlar, cihaz və qurğular da hərbi qulluqçuların ixtiyarındadır. Termiki yanıqların, qan-damar və ürək xəstəliklərinin müalicəsində istifadə olunan, hər ölkədə hələ əldə edilə bilməyən barakamera, tibbi radiologiyanın nailiyyəti olan servikal spinal maqnit rezonans tomoqrafiya sistemi, dəqiqliklə göstərən rentgen-flüoqrafiya kabinələri və s. ordunun sağlamlığının keşiyində dayanan hərbi həkimlərin əvəzsiz köməkçiləridir. Baş Klinik Hospitalda 10-a yaxın şöbə, 30-dan çox bölmə, beşmərtəbəli binanın üç mərtəbəsini əhatə edən təmirli və müasir avadanlıqla təmin edilmiş poliklinika fəaliyyətdədir ki, bu da kompleks müalicə və müayinəyə imkan verir. Rəqəmləri sadalamağa, faktları deməyə ona görə məcburuq ki, "duyğusallığa" yer qalmasın. Burada olan ən son texniki və məişət göstəriciləri, rabitə, isitmə və soyutma, işıqlandırma, mərkəzləşdirilmiş oksigen-vakkum sistemi və rahatlıq, ciddi təminat demək deyilmi? Onda ölçüyəgəlməz yenilikləri demək vaxtıdır. Qabaqcıl ölkələrdəki kimi zirzəmidə yerləşdirilmiş aptek-baza dərmanların keyfiyyətli saxlanmasına və hazırlanmasına imkan verir. Dərman təchizatı tibbin özəyi deyilmi? Dərmanların hazırlanmasında və saxlanmasında, laboratoriyalarda, müayinədə istifadə olunan köhnə texnologiyaya əsaslanan vasitələrin yeniləşməsi bizim uğurumuz deyilmi? Kim deyə bilər ki, hərbçilərimizin sağlamlığına xidmət edən bu edilənlərə xərclənən vəsait hədərədir? Ancaq hərbi tibb elmimiz dayanmır, hətta yaxın vaxtlarda Gülhanə Hərbi Tibb Akademiyası səviyyəsində kardiocərrahiyyə əməliyyatlarının həyata keçirilməsinə hazırlaşılır. Bunun üçün yüksək və orta tibbi personal, 8-dən çox həkim, iki o qədər çox digər heyət adı çəkilən müəssisədə nəzəri və praktiki çalışmalarını başa çatdırıblar, tikilib tamamlanmaqda olan mərkəzin isə öz personalını qəbul eləməsinə bir neçə gün qalır desək, yanılmarıq. Artıq aorta anevrizmalar zamanı süni protezləşmə metodları ilə müalicənin hospitalda aparılması da günümüzün reallığı olacaq. Bu, hərbi tibb üçün böyük nailiyyətdir. Əlbəttə, bizə döyüşə hazırlaşmaq lazımdır, nəinki qaranlıq məqsədlərə çatmaq istəyənlərin oyuncağına çevrilmək. Bəs yeni travmatologiya və bərpaedici cərrahiyyə mərkəzini yaratmaqda məqsəd nədir? Burada məqsəd odur ki, təkmilləşdirilmiş təxliyyəylə, yəni vertolyotlarla yaralılar birbaşa döyüş bölgələrindən qısa bir müddətdə mərkəzə çatdırılacaq və təcili-tibbi yardım mərkəzinin tərkibində yaradılmış təcili yardım heyəti ilə birgə ilkin tibbi yardımı belə ixtisaslı travmatoloqlar və cərrahlar edəcəklər. Bu da imkan verəcək ki, yaralanmaların fəsadlarının qarşısı alınsın. Burada yüksək səviyyədə mövcud olan efferent terapiya,- dializ, ultrabənövşəyi və lazer şüalarla bütün növ patologiyalar zamanı xəstənin qanını tez zamanda detoksikasiya etmək ücün imkanlar var. Hamı bilir ki, diaqnostika müalicənin keyfiyyətinə birbaşa təsir edir. Ən müasir diaqnostika kabinetləri hospitalın nəzdində fəaliyyət göstərir. Əsas da odur ki, bütün bunları həyata keçirə bilən mükəmməl mütəxəssislər hərbi qulluqçularımızın sağlamlığının keşiyində dayanıb. İxtisaslı kadrların 90 faizi, orta tibbi heyətin 20 faizə yaxını xarici ölkələrdə ixtisasartırma, təkmilləşmə kurslarında iştirak edib. 2007-ci ildən başlayaraq 30-35 nəfərdən ibarət həkim heyəti Silahlı Qüvvələrimizi hər il NATO təlimlərində yüksək səviyyədə təmsil edirlər. Təkcə keçən il Azərbaycan hərbi həkimləri 10 məruzə ilə, özü də məhz ingilis dilində həmin təlimlər zamanı seminarlar keçiblər. Artıq 4 nəfər əməkdar həkimin, bir elmlər doktorunun, səkkiz elmlər namizədinin hərbi tibbi sahəyə xidmətləri xalqımızın xəzinəsi deyilmi? Hospitalın nəzdində dörd kafedradan ibarət və yüksək təlim-tədris bazasına malik Hərbi Tibb Akademiyasının olması ordumuzun uğuru deyilmi? Saymaqla qurtara bilməyəcəyimiz nailiyyətlər və yeniliklər bizə çox şeyi demirmi? Ancaq nə edək, biz hələ çox şeyi deyə bilmərik, çünki çoxu hərbi sirdir . Ancaq sadaladığımız və bizim əlimizdə olan faktlar hələlik kifayət edər.

Zakir Hüseynov

Həftə içi.- 2011.- 10 mart.- S. 4.