"Biz Avropa müəllimlərindən çox geridə qalmışıq"

Solmaz Quliyeva: "Şagirdlərimin mənə olan sevgisini heç nəyə dəyişmərəm"

Müsahibimiz, Bakı şəhərində yerləşən 71 saylı orta ümumtəhsil məktəbinin qabaqcıl müəllimlərindən biri olan, tarixçi Solmaz Quliyevadır. Solmaz xanımla söhbətimizə onun müəllimlik peşəsinə olan marağından başladıq:

- Valideynlərim məni həkim, yaxud da müəllim kimi görmək istəyirdilər. Mən də, müəllimlik sənətini seçərək, ömrümü bu şərəfli sənətə həsr etdim. Mənim babam da uzun illər müəllim olub. Elə bu peşəyə marağı ilk əvvəl məndə babam oyadıb. Bu sənətə gəlməyimin bir başqa səbəbi də orta məktəb müəllimlərim olub. Yeri gəlmişkən, məlumat üçün bildirim ki, mən Ağdam şəhər 1 saylı orta məktəbdə təhsil almışam. Məktəbimizin direktoru tanınmış alim və pedaqoq olan Süleyman Zeynalov idi. O, məktəbimizdə ciddi nizam-intizam yaratmışdı. Məktəbimizin nəzdində yaratdığı tarix-diyarşünaslıq muzeyində çox qiymətli eksponatlar toplanmışdı. Biz şagirdlər tarix dərslərini çox vaxt o muzeydə keçərdik. Tarix müəlliməmiz Zərifə müəllimə idi. O, bizə tarix dərslərini çox yüksək səviyyədə tədris edərək bu fənni sevdirdi. Məhz bu sevgi məni tarix müəllimi etdi. Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin tarix fakültəsini bitirdikdən sonra Ağdam şəhər 5 saylı orta məktəbdə tarix müəllimi kimi fəaliyyətə başladım. Mənfur qonşularımız olan ermənilərin Ağdamı işğal etməsindən sonra Bakı şəhərinə köçməli oldum və elə o ildən etibarən fəaliyyətimi 71 saylı orta məktəbdə davam etdirdim. Məlumat üçün qeyd edim ki, 35 ildir bu şərəfli peşənin davamçısıyam...

- Bəs, 35 il təcrübəsi olan Solmaz müəllimə, aparılan təhsil islahatlarını necə dəyərləndirir?

- İlk öncə qeyd edim ki, bütün bu islahatlar təhsilin yüksəldilməsinə yönəldilib. İbtidai siniflərdə dərslərin kurrikulum üsulu ilə tədris edilməsi, 9-11-ci siniflərdə şəhadətnamə və attestatların test üsulu ilə verilməsi, təhsildə informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqi təhsilin yüksəldilməsinə doğru atılan ən uğurlu addımlardır. Mənim fikrimcə, ali məktəblərə qəbul imtahanlarında məzunlarımızın uğurlarını bu islahatın nəticəsi kimi qəbul etsək daha məqsədəuyğun olardı... Yeri gəlmişkən qeyd edim ki, bu islahatlar bizim məktəbdən də yan keçməyib. Hörmətli prezidentimiz İlham Əliyevin təhsil ocaqlarının əsaslı təmir olunması, laboratoriya və kompüter otaqları ilə təmin edilməsi haqqında verdiyi sərəncam nəticəsində məktəbimiz tamamilə əsaslı şəkildə təmir edilib. Yeni təhsil islahatlarının həyata keçirilməsi biz müəllimləri ruhlandırır və öz işimizə daha da məsuliyyətlə yanaşmağa çağırır.

- Bu yaxınlarda "Abituriyent" jurnalının 1-ci sayı işıq üzü gördü. Bu jurnalda "Dərsliklərdəki səhvlər" ilə bağlı bir bölmə öz əksini tapdı. Bir pedaqoq olaraq necə hesab edirsiniz, doğrudanmı bu gün dərsliklərdə ciddi səhvlər var? Ümumiyyətlə, maraqlıdır, dərs keçən zaman belə problemlərlə rastlaşırsınızmı?

- Mən tarix dərslikləri ilə bağlı bir məqamı o dərsliyi yazan şəxslərin nəzərinə çatdırmaq istəyərdim. Bu məni bir tarixçi kimi çox narahat edir. Dərsliklərdəki mövzularda olan xronologiyaların həddən artıq olması şagirdləri dərsin mahiyyətindən uzaqlaşmağa və ancaq xronologiyaları əzbərləməyə sövq edir. Yaxşı olardı ki, Azərbaycan dövlətçiliyinin ən parlaq səhifələrindən olan, XVIII əsrdə yaranmış xanlıqlar haqqında məlumatlar dərsliklərdə öz əksini daha dolğun şəkildə tapsın. Əminəm ki, təhsil naziri Misir Mərdanovun bu sahədə keçirdiyi islahatlar tezliklə öz səmərəsini verəcək.

- Yeri gəlmişkən, repititorluq sahəsinin genişlənməsini normal hesab etmək olarmı?

- Biz müəllimləri bu işlə məşğul olmağa gətirib çıxaran səbəbləri öncə araşdırmaq lazımdır. Müəllimlik sənəti şərəfli olmaqla yanaşı, həm də çətin bir peşədir. Əgər müəllimlərin aldığı əmək haqqı onu maddi cəhətdən tam təmin etmirsə, o çıxış yolunu repititorluqda görür. Bütün bu hallara görə, müəllim məcbur olub repititorluqla məşğul olur. Məncə, hər şeyin yaxşı olması üçün ilk növbədə onların əməyi düzgün qiymətləndirilməli, maaşları artırılmalıdır. Düzünü desəm, mən repetitorluqla məşğul olmuram. Heç səhhətim də buna yol vermir. Sizə bir sual verim. Məgər onlar repititorluqla məşğul olmaq istəyirlər?! Sadəcə onlar buna məcburdular. Müəllimin işdən sonra dincəlmək əvəzinə repititorluq etməsi, gec-tez onun səhhətinin pozulmasına gətirib çıxarır.

- Unutmaq olmaz ki, repititorluq fəaliyyətini biznes sahəsinə çevirənlər də var. Hətta deyərdim ki, məktəbi tərk edib bu biznesə qoşulanların sayı da az deyil. Bu haqda nə deyə bilərsiniz?..

- Mən bununla hələ rastlaşmamışam. Müəllim ilk növbədə öz şərəfli adını qorumalı, onu yetişdirən cəmiyyətə layiqincə xidmət etməlidir. Mən, 35 il pedaqoji təcrübəsi olan bir insan kimi, şərəfli müəllimlik sənətinə biznes kimi yanaşanları pedaqoq kimi qəbul etmirəm...

- İnformasiya-Kommunikasiya Texnologiyalarının tətbiq edilməsi təhsildə ciddi irəliləyişlərin olmasına gətirib çıxardırmı?

- Etiraf etməliyəm ki, bu sahədə biz Avropa müəllimlərindən çox geri qalmışıq. Bu geriliyi aradan qaldırmaq üçün Təhsil Nazirliyinin gördüyü işlər təqdirəlayiqdir. Belə ki, bütün məktəblərdə kompüter kurslarının təşkili və müəllimlərin ora cəlb edilməsi bu geriliyin aradan qaldırılması üçün atılan ən böyük addımdır. Düzünü deyim ki, mən bu kursu keçməmişdən əvvəl kompüter barədə çox az məlumata malik idim. Kursda kompüterlərin sirlərinə yiyələndikdən sonra, özümü bir gün də onsuz təsəvvür edə bilmirəm. İnternet səhifəsi sehrli bir aləm kimi məni özünə cəlb edir. Bu səhifədə bütün dünyanın qapıları insanın üzünə açılır. Gündəlik mətbuatdan tutmuş bütün elmlərə aid materialları bu səhifədə tapmaq olar. Fevralın 26-da Xocalı faciəsinin 19-cu ildönümünə həsr edilmiş anım mərasimində İKT-dən istifadə edərək sənədli filmlər nümayiş etdirdik. Bu şagirdlərin böyük marağına səbəb oldu. Bir sıra sosial şəbəkələrin üzvüyəm. Bu gün kiminsə kölgəsi altında qalmaqdansa, çalışıb irəli getmək lazımdır. Bəzən dünyagörüşü zəif olan uşaq və gənclər məni internetdən istifadə etməyimə görə qınayırlar. Yeri gəlmişkən, mən belələrinə üzümü tutub söyləmək istərdim, məgər kompüter tərbiyəsizlik etmək üçündür? İnternet ilk öncə biliyi artırmaq üçün lazımdır...

- Uşaq və gənclərdən söz düşmüşkən, deyəsən siz də bir çoxları kimi onların dünyagörüşünün kasad olmasından narazısınız? Sizcə, bunun səbəbi nədir ki?..

- İntellektual səviyyəsi yüksək olan gənclərimizlə yanaşı, təəssüflər olsun ki, bu günün tələbləri ilə ayaqlaşmayan, dünyagörüşü məhdud olan gənclərimizə də rast gəlmək olur. Mən bunun əsas səbəbini onların mütaliə ilə az məşgul olmalarında görürəm. Elə gənclərə rast gəlirəm ki, onlar indiyədək nəinki bir bədii əsər, heç bir qəzet səhifəsini də oxumayıblar. Yadımdadır, orta məktəb illərində biz şagirdlər bədii əsərlər oxumaqla yarışardıq. Oxuduğumuz bədii əsərləri ədəbiyyat dərnəklərində təhlil edərdik. Hər kəs çalışardı ki, özünü əsərdə olan müsbət qəhrəmanlara bənzətsin. İndi mütaliəyə daha çox şərait olmasına baxmayaraq, gənclərimiz bundan səmərəli istifadə etmək istəmirlər. Hətta kompüterdən elm öyrənmək əvəzinə, başqa məqsədlər üçün istifadə edirlər...

- Əhali arasında, son zamanlar müəllimlik peşəsinin nüfuzdan düşməsi barəsində söz-söhbətlər gəzir. Siz bu iddialarla razısınızmı?..

- Müəllimlik şərəfini qoruyan müəllimlər heç vaxt nüfuzdan düşmürlər. Bir məsələyə də toxunmaq istərdim. Oğlanlarımızın milli vətənpərvərlik ruhunda böyüməsi, bir sözlə kişi kimi yetişməsi üçün məktəblərdə kişi müəllimlərinin dərs deməsinə hər zaman ehtiyac duyulur. Amma bu gün ailə başçıları olan kişi müəllimlər əməkhaqlarının az olmasına görə məktəblərdən uzaqlaşmağa məcbur olurlar. Bu gün dövlət idarələrinin yanından keçən zaman yüzlərcə xarici maşına rast gəlmək olur. Amma təəssüflər olsun ki, təhsil müəssisələrinin yanından keçən zaman bunun tam əksi ilə rastlaşırsan. Sosial problemlərin artması bu gün müəllimlik peşəsinin səviyyəsinin getdikcə aşağı düşməsinə səbəb olur. Uşaq vaxtı anam mənə deyirdi, qızım, kənddə ən yüksək nüfuza malik olan insanlar müəllimlərdir, elə kəndimizdə ilk televizoru da onlar alıb. Amma təəssüflər olsun ki, bu gün o sözlər öz təsir qüvvəsini itirib.

- 35 ildir müəllimsiniz. Sizə olan münasibətdən razısınızmı?

- Şagirdlərimin mənə olan sevgisini heç nəyə dəyişmərəm. Məncə, bundan böyük mükafat yoxdur.

Cəfər Mənsimi

Həftə içi.- 2011.- 17 mart.- S. 7.