Qarabağ münaqişəsi Berlində müzakirəyə çıxarıldı

Almaniya - Azərbaycan Forumunun təşəbbüsü, Azad Berlin Universitetinin Xəzər Regionu Tədqiqatları Mərkəzi və "EuroKaukAsia" cəmiyyətinin təşkilatçılığı ilə "Dağlıq Qarabağ münaqişəsi: Münaqişənin həllinə alman və Qafqaz nöqteyi-nəzərindən baxış" adlı tədbir keçirilib. Azərbaycanın Almaniyadakı səfirliyinin məlumatına görə, Almaniya Bundestaqının deputatları, alman elmi fondlarının və universitetlərinin nümayəndələri və jurnalistlər olmaqla 100-dən artıq ekspertin qatıldığı tədbirə Yaxın və Orta Şərq, eləcə də Qafqaz üzrə tanınmış alman mütəxəssisi, professor Udo Ştaynbax moderatorluq edib.

Konfransda açılış nitqi ilə çıxış edən Azərbaycanın Ştutqartdakı fəxri konsulu Otto Hauser ölkəmizin sürətlə inkişaf etməkdə olduğunu və Cənubi Qafqazın iqtisadi lokomotivinə çevrildiyini, regional layihələrdən kənarda qalmış Ermənistanda isə yoxsulluğun günü-gündən artdığını diqqətə çatdırıb. O, Azərbaycanın çox önəmli enerji tərəfdaşı kimi Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində əhəmiyyətli rol oynadığını vurğulayaraq, eyni zamanda, Avropanın da Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinə, o cümlədən öz torpaqlarından qovulmuş insanların doğma yurdlarına geri dönməsinə töhfə verməli olduğunu bildirib. Bu baxımdan o, Cənubi Qafqaz üzrə 2009-cu ildə Bundestaq tərəfindən, 2010-cu ilin may ayında isə Avropa Parlamenti tərəfindən qəbul edilmiş qətnamələrin icrasının vacib olduğunu deyib.

"Tarix və beynəlxalq hüquqi dəyərləndirmə" adlı ilk paneldə çıxış edən Almaniyanın Elm və Siyasət Fondunun (SWP) region üzrə mütəxəssisi Doktor Uve Halbax Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinin regionda sülh və təhlükəsizliyin təmin edilməsi baxımından önəminə diqqət çəkərək bölgədəki digər münaqişələrin həlli üçün də bu münaqişənin açar roluna malik olduğunu söyləyib. Humboldt Universitetinin "Azərbaycan tarixi" kafedrasının müdiri, professor Eva-Maria Aux SSRİ-nin dağılması kontekstində Dağlıq Qarabağ münaqişəsi haqqında tədbir iştirakçılarına ətraflı məlumat verərək Rusiya ilə İran arasında imzalanmış 1813 və 1828-ci il "Gülüstan və Türkmənçay sülh müqavilələri"nə əsasən, ermənilərin Qafqaza köçürülməsi siyasətinin həyata keçirilməsinə başlandığını qeyd edib. Birinci panelin sonunda Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin beynəlxalq hüquq baxımından qiymətləndirilməsi mövzusunda çıxış edən hüquq elmləri doktoru Hayko Krüqer Dağlıq Qarabağ ermənilərinin öz müqəddəratını təyin etmək üçün sovet qanunvericiliyi çərçivəsində heç bir hüquqi əsasa malik olmadıqlarını konkret şəkildə iştirakçıların diqqətinə çatdıraraq, Kosovo ilə Dağlıq Qarabağ münaqişələri arasında paralellər aparmaq cəhdlərinin tamamilə əsassız olduğunu vurğulayıb. O, Ermənistanda yaşayan bütün azərbaycanlıların oradan qovulduğunu xatırladaraq, müharibənin gedişi zamanı 1992-ci ildə Ermənistan tərəfindən Xocalı şəhərində dinc azərbaycanlılara qarşı soyqırımı törədildiyini bildirib.

"Etimad quruculuğu münaqişənin həll edilməsində vasitəçi kimi Almaniya nə edə bilər? Almaniyanın partiya və təşkilatlarının mövqe və fəaliyyətləri" adlı podium müzakirəsində Bundestaqın deputatı Ştefan Libih, Xarici Siyasət Məsələləri üzrə Alman Cəmiyyətinin (DGAP) mütəxəssisi Ştefan Mayster, Almaniyanın Azərbaycandakı keçmiş səfiri Per Stankina və Almaniyanın ATƏT-dəki keçmiş səfiri Diter Boden söz alıblar.

Tədbirdə iştirak edən Almaniyanın Azərbaycandakı keçmiş səfiri Per Stankinanın sözlərinə görə, Ermənistan özünə sual verməlidir ki, bugünkü inkişaf templəri ilə Azərbaycan 10 ildən sonra hansı mövqeyə yiyələnəcək və iqtisadiyyatında durğunluq hökm sürən Ermənistan 10 il sonra hansı vəziyyətdə olacaq? Onun fikrincə, münaqişəyə beynəlxalq hüquqi yanaşma tam şəkildə aydındır və Dağlıq Qarabağın hansı dövlətə mənsub olması bu baxımdan hər hansı şübhə doğurmur.

Müzakirələrdə çıxış edən Azərbaycanın Almaniyadakı səfiri Pərviz Şahbazov gələcəkdə Dağlıq Qarabağda ermənilərlə azərbaycanlıların birgə şəkildə yaşamalarını mümkün hesab etdiyini, bu məqsədə nail olmaq üçün önəmli etimad quruculuğu tədbiri kimi ilk növbədə Ermənistan tərəfindən işğal edilmiş torpaqların azad edilməsinin və etnik təmizləmə siyasətinin qurbanı olmuş yüz minlərlə insanın ora geriyə dönməsinin vacibliyini vurğulayıb.

Vüsal Tağıbəyli

Həftə içi.- 2011.- 17 may.- S. 2.