Turizmdən 1 milyard gəlir gözləntisi

Turistlərə göstərilən xidmət nə dərəcədə bunu deməyə əsas verir?

Turizm dünyada perspektivinə görə qeyri-neft sektorunda aparıcı mövqedə dayanan və dünya miqyasında sürətlə inkişaf edən biznes sahəsidir. Dünya ölkələri üzrə ümumi milli məhsulun 10 faizi, ixracın isə 8 faizi beynəlxalq turizmin payına düşür. Dünyada əməkqabiliyyətli əhalinin 8,1 faizi turizm sektorunda və onunla bağlı iqtisadiyyat sahələrində məşğuldur.

Bizim region isə turizm bazarında dinamik inkişafa meyilli olsa da, hələlik oturuşmuş bazar sayılmır. Baxmayaraq ki, potensial mövcuddur. Belə ki, Azərbaycanda 7000-dək mühafizə olunan yerli, ölkə və dünya əhəmiyyətli tarixi abidə, mədəniyyət və cəlbedici təbiət var. 11 iqlim qurşağından 8-i Azərbaycandadır. Deməli, ölkədə turizmi inkişaf etdirmək olar. Bura ölkənin Şərqlə Qərbin qovşağında olmasını, 3 böyük dinin bu coğrafiyada yaşamasını, yüksək tolerantlığı və qonaqpərvərlik mədəniyyətini də əlavə etsək...

Amma deyəsən, ölkəmiz əcnəbilərin diqqətini son bir neçə ildə çəkməyə başlayıb. Statistikaya inansaq, 2002-ci ildən bəri Azərbaycana gələn turistlərin sayı 3 dəfə artıb. Bu irəliləyişlərin davamlı olması üçünsə 2011-ci il Azərbaycanda "Turizm ili" elan edilib.

Mədəniyyət və Turizm Nazirliyindən (MTN) aldığımız məlumata görə, turizmin inkişafı ilə bağlı bir çox tədbir və layihələri əhatə edən sənəd dövlət başçısına təqdim olunub. Azərbaycanda irimiqyaslı beynəlxalq layihələrin gerçəkləşdirilməsi ilə yanaşı, tarixi abidələrin qorunması haqqında proqramın tərkibinə daxil edilib. Plan bütövlükdə turizmin inkişafına yönəlib. Nazirlikdən hesab edirlər ki, bu tədbirlər tam 2011-ci ildə Azərbaycana gələn turistlərin sayının 2 milyona çatacağına imkan verəcək. Ötən il isə Azərbaycana 1 milyon 280 min turist gəlib ki, bu da əvvəlki illə müqayisədə 275 min nəfər və yaxud təxminən 27 faiz çoxdur. Bununla belə, hələ də turizm sektoru ölkə iqtisadiyyatında aparıcı sahələrdən birinə çevrilə bilməyib. Məsələn, ötən ilin nəticələrinə görə, Azərbaycanda istehsal olunan Ümumi Daxili Məhsulun cəmi 0,7 faizi turizmin payına düşür. Turizmin qeyri-neft sektorunda xüsusi çəkisi isə 1,6 faiz təşkil edir.

Bir neçə gün öncə MTN-nin aparat rəhbəri Firudin Qurbanov maraqlı açıqlama ilə çıxış edib. Onun sözlərinə görə, bu il Azərbaycanın turizm sahəsində ötənilki artım tendensiyası davam edəcək və turistlərin axınından təxminən 900 milyon - 1 milyard ABŞ dolları həcmində gəlir əldə olunacağı gözlənilir: "Ümumdünya Turizm Təşkilatının hesablamalarına görə, Azərbaycana gələn hər turist orta hesabla 600-700 dollar xərcləyir və bunu 1,5 milyona vurduqda turist axınından nə qədər gəlir əldə olunacağını hesablamaq olar".

Turistləri uzaqlaşdıran səbəblər

Hazırda turizm sahəsinin daha da inkişaf etdirilməsi üçün iki mühüm dövlət proqramı icra olunur. "Azərbaycan Respublikasında kurortların 2009-2018-ci illərdə inkişafı üzrə Dövlət Proqramı" və "Azərbaycan Respublikasında 2010-2014-cü illərdə turizmin inkişafına dair Dövlət Proqramı". Turizm sektoru üzrə mütəxəssislər hesab edirlər ki, hər iki dövlət proqramı üzrə nəzərdə tutulmuş işlər həyata keçirildikcə, turizm inkişaf etməklə bərabər regionların da siması dəyişir. Buna misal olaraq Naftalan və Qusar rayonlarındakı "Çinar" və "Qaşaltı" sanatoriyalarının tikilməsini göstərmək olar. Bu obyektlərin açılması ilə sözügedən rayonlarda yeni inkişaf dövrünun başladığını demək mümkündür. Turizmlə bağlı növbəti bir cəlbedici məkan isə Qusarda yaradılır. Həmişə başı qarlı olan Şahdağda qış-yay turizm kompleksi qurulur. "Turizm ili"ndə daha bir yenilik paytaxt Bakıda olacaq ki, bu da beşulduzlu mehmanxananın açılmasından ibarətdir. Bütün bunlar ölkəyə turist axınına səbəb olacağına imkan verən amillər sayılsa da, mövcud qiymət və tariflərin turistlər üçün optimal həddə olmamasının müəyyən problemlər yaratdığı tez-tez vurğulanır. Problemlər Azərbaycanda istirahətin xarici ölkələrlə müqayisədə baha başa gəlməsi, xidmətin səviyyəsinin yüksək olmaması və ən əsası turist cəlb etmək üçün lazımi işlərin görülməməsi ilə xarakterizə edilir. Kiçik bir araşdırma apardıq. Məsələn, Azərbaycanda otellərdə lüks şəraitli "VİP" nömrələrdə sutkalıq qiymət 1000 manatdan 2000 manata qədər dəyişir. Halbuki Amerikada 1 həftəlik səyahət bizim vətəndaşa gediş-gəliş xərcləri də daxil olmaqla 5-6 min dollara başa gəlir. Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində istirahətin qiyməti 1500 dollardır. Şimali Kiprdə isə belə istirahət təxminən 1000 dollara başa gəlir. Türkiyədə Antalya kimi tanınmış turizm bölgəsində istirahət xərci 600-700 dollardır.

"Turizm iqtisadiyyatın aparıcı sahələrindən birinə çevrilə bilər"

İqtisadçı mütəxəssis Oqtay Haqverdiyevin sözlərinə görə, hətta sovet dövründə belə Azərbaycanda turizm olmayıb və müstəqillikdən sonra bu işlə məşğul olunmağa başlanılıb: "Azı 5-6 il vaxt lazımdır ki, bu sahədə hansısa infrastruktur yaradılsın. Düzdür, ölkədə xeyli sayda özəl turizm obyektləri də var, amma elə baha qiymətlər qoyublar ki, gələn az olur, bu da turizmdən əldə edilən gəlirləri azaldır. Turizm elə bir sahədir ki, onu cəlbedici etmək üçün həm yüksək səviyyəli infrastruktur olmalı, həm də xidmət göstərən adamların xüsusi turizm mədəniyyəti olmalıdır".

O.Haqverdiyev turizmin inkişafında otellərin də böyük rol oynadığını deyir: "Azərbaycanda fəaliyyət göstərən otellər arasında dünya səviyyəsində tanınanları çox azdır. Üstəlik onların neçə ulduzlu olmaları ilə də bağlı problemlər var. Amma bu sahədə də vəziyyət yavaş - yavaş düzəlir". İqtisadçının qənaətinə görə, Azərbaycanda turistlərə xidmət səviyyəsi də bərbad vəziyyətdədir: "Bu da mədəniyyət məsələsidir. Bizdə xaricdən hansısa meneceri dəvət edirlər, 1-2 həftə, uzağı 1 ay ondan az-maz nə isə öyrənirlər, bununla da hər şey qurtarır gedir, başlayırlar işləməyə. Bir də görürsən hansısa peşəkar adamı işə götürürlər, o 1 ay normal işləyir, sonra görür ona qiymət verən yoxdur, başlayır başqaları kimi vaxt keçirməyə. Bu sahəyə nəzarət olmalıdır. Unutmayaq ki, bu sektor ölkə iqtisadiyyatında aparıcı sahələrdən birinə çevrilə bilər".

Naibə

Həftə içi.- 2011.- 12 may.- S. 6.