Neftin rəngləri ilə işləyən rəssam

Qəzetimizin budəfəki sayında sizlərə Sabir Çopuroğlu ilə görüşümüzdən söz açacağıq. Onun əsərləri ölkəmizin və dünyanın bir çox muzeylərində və sənətsevərlərin şəxsi kolleksiyalarında saxlanılmaqdadır. Sabir (el arasnıda ona Ramiz deyirlər) Çopuroğlunun əsərlərini digər əsərlərdən fərqləndirən isə onun işlənmə texnikasıdır. Çünki o, rəsm əsərlərini rəngli boyalarla deyil, neftdən hazırlanmış boya ilə çəkir. Əslən Borçalıdan olan rəssam 1956-cı ildə Gürcüstanın Başkeçid bölgəsində anadan olub. Uşaqlığı Ənyeravan kəndində keçib, 4-cü sinfi də elə orada bitirib Sabir bəy. Səfərli kəndində tam orta məktəbi bitirəndən rəssamın sonrakı həyatı isə çox maraqlıdır.

Sabir bəy rəssamlığa orta məktəbdə oxuduğu illərdən başlayır. O, öz həyat hekayəsini belə şərh edir: "Müəllimlərimdən İsa Allahverdiyev və Süleyman Süleymanov bu işdə mənə çox dəstək olublar. Onlar məni bu sahəyə çox həvəsləndirdilər. Mən 7 yaşımda olarkən rəssamlığa başladım. Müəllimlərim dedilər ki, gəl məktəbdə sənə sərgi təşkil edək. Elə ilk sərgim də 8-ci sinifdə təşkil olundu. Orda dahilərin, tanınmış şairlərin portretlərini çəkmişdim. Sərgi çox yaxşı keçdi. O vaxt əsərləri rəngli boyalarla işləmişdim".

Rəsmlərin tarixi...

Sabir Çopuroğlunun ilk rəsm əsərinin maraqlı bir tarixi var. Kənddə nənə və babasının himayəsində yaşayan müsahibimiz bildirir ki, o dövrdə bütün kənd əhalisi evləri odun sobasi ilə qızdırırdı: "Bir dəfə yaza yaxın nənəm dəmir boruları çıxarıb təmizləməyi tapşırdı. Yaxşı yadımdadır, evimizin çöl divarlar ağardılmışdı. Mən sobanı boşaldanda əllərim qara hisə batdı. Başladım əllərimi divara sürtməyə. Sonra həmin izlərə baxıb, beynimə belə bir ideya gəldi ki, mən qara hislə şəkil çəkim. Çəkdikcə nəyinsə alındığını gördüm. O vaxtlar Naftalan nefti gətirib, müalicə üçün istifadə edirdilər. O da qara qətran kimi bir maye idi. Götürüb, çuqun qaba tökər, əllərimi batırıb şəkil çəkməyə başlayırdım. Əvvəl meyvə, sonra ağacların şəkilini... Beləliklə, rəssamlığa başladım. Yəqin bu da bir Tanrı yazısı idi".

Sabir müəllim deyir ki, onda rəssamlığa maraq bir çox səbəblərdən yaranıb. Hələ uşaqlıqdan yaşadığı kəndin çöllüklərində kənarları sal qayalıqların olduğunu deyən müsahibimiz nənələrin toxuduğu xalçalarla o qayaların üzərindəki naxışlar arasında hansısa oxşarlığın olduğunu düşünürmüş: "Mən bunların şahidi olduqca həvəsim birəbeş artırdı. Həmçinin, heykəltəraşlıqla da məşğul olurdum. Məktəbi qurtarana yaxın hər kəs öz yolunu seçdi. Mən də rəssam olacağıma qərarlı idim. Çünki ən böyük arzum rəssam olmaq idi. Mən bu sənəti varlığım qədər sevirdim, bu gün də sevirəm".

Neft gölməçələrindən hazırlanan boyalar...

1989-cu ildə Bakıya gələn Sabir Çopuroğlunun həyatında yeni səhifə açılır. Rəssam söhbət əsnasında söyləyir ki, o illərdə həmyerlilərindən olan Sədrəddin Ömərov Azərbaycan Dövlət Poltexnik İnstitutun memarlıq şöbəsində işləyən Mürsəl Nəcəfovun yanına aparır: "O mənim işlərimə baxdı və xoşuna gəldi. O vaxtlar rəssamlıq məktəbi fəaliyyət göstərirdi. Orada 3 il təhsil aldım və ağac üzərində bədii oyma sənətinə mükəmməl yiyələndim. Mən digər uşaqlardan isteadıma görə hər zaman seçilirdim. Sonra Tiflisə getdim. Orada Akademiyaya daxil olmaq üçün hazırlığa getdim."

1977-ci ilin may ayında hərbi xidmətə çağırılan rəssamın təhsili də yarımçıq qalır. Sabir Çopuroğlu deyir ki, uzun tarix keçən rəssamlıq yolu onu sonralar neftdən boya kimi istifadə edib şəkillər çəkməyə gətirib çıxarır: "O vaxtlar yuxularımda neft buruqlarını görürdüm. Gölməçələrdən neft götürüb, şəkillər çəkirdim. 1990-cı illərdə neft buruqlarının yanına keçərkən gölməçələrdə yığılıb qalan neftdən bir az götürüb, özümlə emalatxanama gətirdim. Bu, neft texnikası ilə tablo çəkmək istiqamətində başlanğıc oldu. Sonralara tədricən onun tərkibinə müxtəlif qatqılar əlavə etdim. Həmin gündən etibarən də əsərlərimi neftlə çəkirəm".

Rənglərin kəşfi

Rəssam əsərlərinini çəkmək üçün əllərindən və dırnaqlarından istifadə edir. Dediyinə görə, neftlə qarışdırılmış boya məhlulunu da özü hazırlayır. Hətta bu boya maddəsi Standartlaşdırma, Meteorologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsi tərəfindən patentə də layiq görülüb. Müsahibimiz söyləyir ki, əsərləri rəngarəng olsa da, daha çox tarixi və neft buruqları olan mövzulara üstünlük verir. Dediyinə görə, əsərlərinin çoxu şəhərin tarixi keçmişi, bu günü ilə bağlıdır. 800-dən artıq əsərin müəllifi olan rəssam ölkəmizin dünyada tanıdılmasında xüsusi rolu olan neftdən istifadə etməklə həm də Azərbaycan həqiqətlərini dünyaya tanıtmaq niyyətindədir. Sabir Çopuroğlu neftlə çəkilən rəsmlərin sirrindən də danışır. Onun sözlərinə görə, rəngli boyalarla istənilən əsərləri çəkmək olar: "Amma neft bir rəngdədir. İlk baxışdan belədir. Lakin mən onun sirrlərini bildiyimə görə, onda bir neçə rəngin olduğunu bilirəm. Əslində neftin bir neçə rəngi, çalarları var, onları gərək anlayasan".Müsahibimiz hərdən neftlə çəkilən əsərlərdə xırda cizgilərdə fırçadan da istifadə etdiyini söyləyir. Lakin bəzi əsərlərində fırça izləri tapmaq mümkün deyil: "Çünki mən onları ancaq barmaq və dırnaqlarımla işləyirəm. Bu əsərlərin çoxları neft buruqlarıdır. Mənim əsərlərimdə neft buruqlarına daha çox rast gələ bilərsiniz".

"Qara qızıl"la çəkilən rəsm yeganə sənət əsəridir ki...

2006-cı ildə neftlə çəkdiyi rəsmlərə görə Almaniyaya dəvət olunan Sabir Çopuroğlu "İncəsənətdə sülh" II Beynəlxalq Simpoziumda Azərbaycanı uğurla təmsil edir. O, 16 dövlətin 32 nümayəndəsi arasında birinci yeri tutur. "Həmin əsəri orada çəkdim. İki başlı atın üstündə bir xanım təsviri. Bu əsər çox bəyənildi və qalib oldum".

Neftlə çəkdiyi rəsmlərə daha çox əcnəbilər maraq göstərdiyini söyləyən rəssam onu da qeyd edir ki, "qara qızıl"la çəkilən rəsm yeganə sənət əsəridir ki, bu əsərləri bütün dünyada ən məşhur rəssamlar tərəfindən qəbul olunur. Fərqli yaradıcılığa malik istedadlı rəssam Sabir Çopuroğlu söhbət əsnasında azərbaycanlı olmağı və Azərbaycan neftini dünyada öz fərqli üslubu ilə tanıtmağı ilə fəxr etdiyini də dedi: "Məndən sonra bunu təkrar edənlər çoxdur. Lakin onlar mənim tüxnikamı tam olaraq mənimsəyə bilməzlər".

Təsviri incəsənət ixtisası üzrə təhsil alan övladını da bu yolda yetişdirdiyini söyləyən rəssam sənətinin, neft texnikası ilə işləmənin özündən sonra onda gördüyünü bildirir. Hazırda o əlində ən böyük əsərin hazırlandığını deyir. 10 metrlik kətan üzərində hazırlanan bu əsər isə Xalça Muzeyinin yeni binasının açılışında nümayiş olunacaq.

Xatırladaq ki, Sabir Çopuroğlu ilə görüş zamanı onun haqqında film çəkildiyinin də şahidi olduq.

Pərvin İsmayılova

Həftə içi.- 2011.- 16 noyabr.- S.7.