"Muğam haqqında qanun" qəbul olunarsa...

"Sənətin Azərbaycan xalqına məxsus olması bir daha dünyaya nümayiş olunacaq"

Son dövrlər ölkəmizdə muğam sənətinə göstərilən qayğı xalqımızın diqqətindən yayınmır. Belə ki, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban Əliyevanın bu sahədə gördüyü işlər mənəvi sərvətimiz olan muğamın dünya səviyyəsində tanıdılmasına yönəlib. Bu təqdirəlayiq işlərlə yanaşı, Azərbaycanda ilk dəfə "Muğam sənətinin qorunması və inkişaf etdirilməsi haqqında" qanun da qəbul olunacaq. Belə ki, qanun layihəsi Milli Məclisin mədəniyyət komitəsinin iclasında ilk dəfə olaraq müzakirəyə çıxarılıb.

Yeni qanun layihəsi Azərbaycan muğam sənətinin ictimai əlaqələr sistemindəki yerini və hüquqi vəziyyətini müəyyənləşdirir. Bu, azərbaycanlıların mədəni irsinin tərkib hissəsi olan və tarixən ifa etdikləri Azərbaycan muğamlarının hüquqi qorunması, öyrənilməsi, tədqiqi, tədrisi, təbliği və inkişaf etdirilməsi ilə bağlı yaranan münasibətləri tənzimləyir. Layihədə həmçinin Muğam Şurasının yaradılması, itirilmə təhlükəsi olan nadir muğam sənət nümunələrinin müasir üsullarla bərpası, kütləvi istehsal edilən xalq çalğı alətlərinə "Azərbaycan" sözünün nəqş edilməsi və muğamla bağlı bütün incəliklər əksini tapıb. Müzakirələr zamanı deputatlar son illərdə Azərbaycan muğam sənətinə dövlətin qayğısından danışıb və Heydər Əliyev Fondunun bu istiqamətdə atdığı məqsədyönlü addımları xüsusi vurğulayıblar. Onu da nəzərinizə çatdıraq ki, qanun layihəsinin müəllifi, komitənin sədr müavini Rafael Hüseynov bildirib ki, muğam Azərbaycan dövlətçiliyinin möhkəmləndirilməsi üçün istifadə edilən vacib amillərdəndir, dünya azərbaycanlılarını birləşdirən dəyərdir: "Azərbaycanın birinci xanımı UNESCO və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban Əliyeva muğamımızın dünyanın maddi mədəni irsi siyahısına daxil olmasına nail olub. Ona görə də bu sənət haqqında qanun layihəsinin hazırlanması da labüddür". Onu da əlavə edək ki, qanun layihəsi 4 fəsil 9 maddədən ibarətdir. Müzakirələrdən sonra qanun layihəsi Milli Məclisin plenar iclasına tövsiyə olunub.

Mədəniyyət komitəsinin üzvü, millət vəkili Jalə Əliyevanın sözlərinə görə, ölkənin birinci xanımı Mehriban Əliyevanın muğam sənətinin inkişafına göstərdiyi diqqətə qədər muğam məhv olmaq təhlükəsi ilə qarşı-qarşıya idi: "Buna səbəb isə son dövrlərdə bizlərin düşüncəsinə yad olan müxtəlif sənət nümunələrinin cəmiyyətə aşılanmasına cəhd idi. Elə buna görə də ortaya çıxan musiqilər muğamı sıxışdırıb aradan çıxarırdı. İlk növbədə isə muğam sənətinin davamçıları yetişmirdi. Lakin dövlətimizin bu sahədə atdığı addımlar bütün bunların qarşısını aldı". Müsahibim onu da əlavə etdi ki, ötən sessiya zamanı komitənin sədr müavini, professor Rafael Hüseynov tərəfindən hazırlanan "Muğam sənəti haqqında" qanun layihəsi də ilkin variantda müzakirədən keçirilmişdi: "Çünki belə bir qanun layihəsinin də müzakirələrə çıxarılması və qəbul edilməsinə böyük bir ehtiyac var. Xüsusilə də "Mədəniyyət haqqında" qanuna nəzərdə tutulan dəyişikliklər belə bir qanunun hazırlanması, qəbul edilməsi zərurətini ortaya qoyur". J.Əliyeva onu da diqqətə çatdırdı ki, mədəniyyətimizin böyük bir qolu olan Azərbaycan muğamının hüquqi cəhətdən qorunmasını təmin etmək, bunun məhz Azərbaycana - xalqımıza məxsus olmasını bir daha dünyaya nümayiş etdirmək üçün belə bir qanun layihəsinin hazırlanması və sonda qəbul edilməsi olduqca vacibdir və əhəmiyyətlidir: "Onu da nəzərə alaq ki, nəinki torpaqlarımızda, sərvətlərimizdə, həmçinin, mədəniyyətimizdə, incəsənətimizdə, mədəniyyət nümunələrimizdə gözü olan məkrli qonşumuz var. Ermənilər hər zaman bizim mədəniyyət nümunələrimizi, abidələrimizi öz adlarına çıxmaqdan çəkinməyiblər və təəssüflər olsun ki, bu gün də mənfur niyyətlərindən əl çəkmirlər. Qonşularımız utanmasalar, hətta muğamın da onlara məxsus olduğunu iddia edər, - necə ki, müəyyən məqamlarda bu cür cəhdlər olub - öz adlarına çıxırlar. Ancaq bütün dünya da bilir və birmənalı olaraq qəbul edir ki, muğam məhz bizə məxsusdur, bizə aiddir. Muğam adi sənət deyil, o bizim milli varlığımız, ruhumuzdur. Odur ki, bu sənətin də hüquqi cəhətdən qorunması, tənzimlənməsi ilə bağlı qanuna ehtiyacımız var". Millət vəkilinin sözlərinə görə, qanunda muğamın təbliği və tədrisi ilə bağlı müddəalar öz əksini tapır: "Gərəkən hər şey hazırdır, sadəcə, qanun öz qəbulunu gözləyir".

Muğam ustası Əlibaba Məmmədov bildirdi ki, Azərbaycan muğamına bu cür yüksək beynəlxalq qiymətin verilməsində Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın böyük zəhməti olub: "Azərbaycan muğamı qədim və zəngin ənənəyə malikdir. Əsrlər boyu muğam sənəti Azərbaycan xalqının ən yüksək mənəvi nailiyyətləri ilə zənginləşib, inkişaf edib. Ölkəmiz müstəqillik qazandıqdan sonra isə bu inkişaf yeni mərhələyə qədəm qoyub. YUNESKO tərəfindən Azərbaycan muğamının qeyri-maddi mədəni sərvətlər sırasına daxil edilməsi heç də təsadüfi sayılmamalıdır". Artıq ikinci dəfədir ki, Azərbaycanın ev sahibliyi ilə keçirilən Beynəlxalq Muğam Festivalının da tarixi əhəmiyyət daşıdığını vurğulayan Ə.Məmmədov qeyd etdi ki, adıçəkilən qanunun qəbulu sənətin daha da inkişaf etməsinə zəmin yaradacaq: "Biz öz sənət nümunəmizi inkişaf etdirməklə yanaşı, onu həm də qorumalıyıq. Elə bu səbəbdən də qanunun qəbul olunmasını təqdirəlayiq hal hesab edərdim".

Sevda Zahidqızı

Həftə içi.- 2011.- 5 oktyabr.- S. 8.