Qərbi Azərbaycan Mühacirət Hökumətinin yaradılması bizə nə verə bilər?

Ziyalılar ideyanı birmənalı qarşılamırlar

Bir müddət öncə sabiq millət vəkili Gültəkin Hacıbəyli Qərbi Azərbaycan Mühacirət Hökumətinin yaradılmasını təklif etmişdi. O bildirmişdi ki, mühacirət hökumətinin yaradılması Qərbi Azərbaycan torpaqlarının unudulmaması və oradan qovulan soydaşlarımızın hüquqlarının bərpası üçün müsbət rol oynaya bilər. Amma üstündən xeyli vaxt keçsə də, ideya ətrafında müzakirələr aparılmadı və gündəmdən çıxdı.

Xatırladaq ki, bu ideya əvvəldən də olub, amma uğur qazanmayıb. Uğur qazana bilməməsinin səbəbi bundan daxili siyasətdə istifadə olunmasıdır. Maraqlıdır, mühacir hökuməti yaranacağı təqdirdə əvvəlki qüsurların təkrarlanmayacağına kim zəmanət verəcək?

Məsələylə bağlı "Həftə içi"nə açıqlama verən G.Hacıbəyli diqqətə çatdırdı ki, Qarabağ danışıqları elə bir mərhələdir ki, Azərbaycan tərəfi hər hansı bir addım atmazdan öncə bunun sülh danışıqları prosesinə hansısa formada ziyan vurub vurmayacağını hesablayır: "İndiyə qədər Azərbaycan özünü etibarlı tərəf kimi təqdim edib. Təbii ki, Azərbaycan əbədi olaraq Minsk Qrupunun fəaliyyəti nəticəsində torpaqlarının işğal altında qalmasına razı olmayacaq. Bu baxımdan düşünürəm ki, artıq Qərbi Azərbaycan Mühacir Hökumətinin yaranması üçün zaman yetişib. Yaxın günlərdə bu ideyanın yenidən gündəmə gətirilməsi zərurəti yaranacaq".

Məsələyə münasibətini açıqlayan Milli QHT Forumunun prezidenti Rauf Zeyni diqqətə çatdırır ki, son 15 il ərzində Qərbi Azərbaycan Mühacir Hökumətinin yaradılması ilə bağlı bir neçə dəfə uğursuz cəhdlər olub. Onun sözlərinə görə, bunun üçün əvvəlcə beynəlxalq mühit öyrənilməlidir: "Yalnız bundan sonra və ehtiyac olduğu halda bu addımı atmalıyıq. Onsuz da İrəvan məsələsi ilə bağlı daimi fəaliyyət göstərilir, təbliğat aparılır. Əvvəllər mühacirət hökumətinin yaradılması xüsusi məsələ olduğuna görə, bunun əleyhinə olmuşuq.

"10 dəfə təşkilat yaradıb, özümüzü biabır edirik"

Hesab edirdim ki, o vaxt buna hazır deyildik. İndi Azərbaycanın kifayət qədər beynəlxalq nüfuzu var, iqtisadi və öz sözünü demək imkanları artıb. Sözdə "Qərbi Azərbaycan Mühacir Hökuməti qurulsun" demək asandır. Təşkilatın ciddi fəaliyyətini qurmaq çətin məsələdir. Bunun üçün ciddi araşdırmalar aparılmalı, görüşlər keçirilməli, çoxsaylı müzakirədən sonra qərar qəbul olunmalıdır. Təşkilatı beynəlxalq səviyyədə qura biləcəyiksə, onda bu addımı atmalıyıq". R.Zeyni həmçinin əlavə etdi ki, mühacirət hökumətinin yaradılmasının mənfi tərəfləri də var: "Bir təşkilatı 10 dəfə yaradırıq, özümüzü dünyada biabır edirik, bunun da nəticəsi olmur. Burada hamının günahı var. Hanı Zəngəzur təşkilatları, İrəvan Mühacirət Hökuməti? Bu məsələyə ölkə ziyalıları tərəfindən ciddi münasibət olmalıdır".

"Hər yarağımız düzəlib, bir saqqal darağımız qalıb"

"Hər yarağımız düzəlib, bir saqqal darağımız qalıb" deyən Azərbaycan Ziyalılar Birliyinin (AZB) sədri Eldəniz Quliyev vurğuladı ki, əgər divident qazanacaqsa, onda bu təşkilatı yaratmaq lazımdır: "Amma mən bu təklifi qeyri-ciddi hesab edirəm. Biz bu gün Qərbi Azərbaycan və Qarabağ məsələsində qətiyyət nümayiş etdirməliyik. Bu ilk növbədə yuxarıdan aşağı gələn prinsiplə olmalıdır. Şüarla deyilən sözlər reallaşdırılmalıdır".

Millət vəkili Ana Vətən Partiyasının sədr müavini Zahid Oruc isə bildirdi ki, bu məsələ Azərbaycanın müstəqillik dövründə hər zaman gündəmə gəlib. Hətta ilk dövrlər nəinki hökumətin, mühacir parlamentin yaradılması üçün real addımlar da atılıb: "Qədim türk yurdu olan İrəvandan deportasiya edilmiş azərbaycanlılar müxtəlif siyasi-ictimai təşkilatlarda birləşməyə çalışıblar. Onların kompakt birliklərindən belə modellərdə istifadə etmək və bununla da Ermənistanın mövqeyinə təsir göstərmək istəyi həmişə düşünülüb. Bu ideyanın başqa bir nümunəsi yaranmışdı. Təşkilatı Fələstinin mühacir qurumu ilə eyniləşdirənlər var idi. Başqa ölkələrdə də bu taktikanın əlverişli işlədiyini vurğulayırdılar. İlk dövrlər həmin qurumlar vasitəsilə Ermənistanın diplomatik müharibədə və Azərbaycan əleyhinə apardığı propoqandada həmin qrupların öz tarixi torpaqlarına qayıdış səsini qaldırmaq, onları ölkəmizə təşrif buyuran beynəlxalq qurum təmsilçilərinə təqdim etmək də mümkün idi". Sonrakı dönəmlərdə baş verənlərdən təəssüflənən millət vəkili diqqətə çatdırdı ki, həmin qrupun nümayəndələri bir sıra hallarda daxili siyasi maraqlara yönəlmək, ayrı-ayrı partiyaların çevrəsində qərar tutmaq, hansısa bölgəni bu partiyalara qatmaq və beləliklə də mübarizəni regional aspektə çıxarmaq yönündə səhvlər baş verdi: "Əslində xaricə yönəlməli olan bu xətti ölkədaxili situasiyada hansısa partiya qrupları öz maraqları istiqamətində istismar etməyə başladı. Bundan sonra onlar mühüm ictimai-siyasi həyatdan silindilər və proses sona çatdı. Hazırki situasiya fərqlidir. Azərbaycanın dövlət rəhbəri bir neçə dəfə çıxışında, xarici medialar və beyin mərkəzlərində mövqelərini açıqlayarkən Ermənisatnın paytaxtı və ərazisinin tarixi torpaqlarımız olduğunu vurğulayıb. Bu amil o deməkdir ki, Azərbaycan Ermənistana nəinki Qarabağ uğrunda mübarizəni, eyni zamanda bütün tarixi ərazilərinin iddia hüququnu özündə saxladığını göstərməyə çalışır".

Əli Zülfüqaroğlu

Həftə içi.- 2011.- 15-17 yanvar.- S. 8.