Döyüş alnına yazılan kişi

Ağdərənin Sırxavəndindən Ağdamın Qərvəndinədək döyüş yolu keçmiş 72 yaşlı döyüşçünün həyat hekayəti

Vətən dar günlərində övladlarını sınağa çəkir. Kimisi özündə silaha sarılmaq qədər cəsarət və dözüm nümayiş etdirib özünü ölümün pəncəsinə atmaqdan belə çəkinmir, başqa birisi isə nəinki silah götürüb ön cəbhəyə getmək istəmir, hətta havaya atılan güllənin səsindən qorxub daldalanmağı, gizlənməyi yeganə çıxış yolu görür. Torpaqlarımızın 20 faizinin itirilməsi ilə nəticələnmiş birinci Qarabağ müharibəsində hər iki halı özündə cəmləşdirən onlarla, yüzlərlə faktlar var. Ancaq nə yaxşı ki, Azərbaycanda birincilər həmişə ikincilərdən müqayisəedilməz dərəcədə çox olub.

Belə oğullardan biri də Qarabağ döyüşlərində şücaət göstərmiş ağsaçlı müəllim Saleh Cəfərovdur. Redaksiyamızın qonağı olan 72 yaşlı Qarabağ döyüşçüsü indi də əlinə silah götürüb torpaqlarımızı yağı düşməndən azad etməyə hazırdır. Amma onun baxışlarında bir narahatçılıq, küskünlük hiss olunurdu. Söhbətə döyüş xatirələrindən başlayan müsahibimiz deyir ki, hələ uşaq vaxtlarından ermənilərin hiyləgər olduğunu duyubmuş. Ağdərə rayonunun Sırxavənd kəndində doğulub boya-başa çatan keçmiş döyüşçü hələ 6-cı sinifdə oxuyarkən Mərkəzi Komitəyə yazdığı ərizəni xatırladır: "1950-ci illərin ortalarında, Sırxavənd kənd orta məktəbinin 6-cı sinfində oxuyanda valideyinlərimin xəbəri olmadan ermənilərin bizə qarşı qərəzli siyasətindən Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinə şikayət ərizəsi yazdım. Məktubdan sonra ermənilər məni və ailəmizi sıxışdırdığından Ağdam rayonuna pənah gətirdik. Böyüyəndən sonra ermənilərə nifrətim daha da artırdı. Bakıda 3 ali məktəb bitirdim, istəyirdim doğma kəndimizdə işləyim. Amma Dağlıq Qarabağın rəhbərləri mənə iş vermədi. Ona görə də Saleh Cəfərov Bakıda qalıb burada işləmək qərarına gəlib. Onun sözlərinə görə, 3 məktəbdə tarix müəllimi kimi dərs deməklə yanaşı ictimai işlərdə də yaxından iştirak edərək, söylədiyi məruzələrdən böyük məbləğdə qonarar alardı. O, həmçinin mətbuatda da vaxtaşırı çıxışlar edər, məqalələri mərkəzi qəzet səhvlərindən düşməzdi. Məvacibinin bir hissəsini Sırxavənd kəndində yerləşən ata mülkünün təmirinə və qəsəbənin abadlıqlaşmasına sərf edən Saleh müəllim Qarabağ hadisələri zamanı silah götürüb ön cəbhəyə getmək qərarına gəlib: "Könüllü şəkildə Müdafiə Nazirliyinə müraciət etdim. Məni Ağdamda təzə yaradılmış 836 saylı özünümüdafiə polkuna göndərdilər və orada polk komandirinin köməkçisi kimi işə başladım. Qarabağın 30-dan çox yaşayış məntəqələrində gedən döyüşlərdə iştirak etmişəm. Dəfələrlə mühasirəyə düşmüşük, həftələrlə ac-susuz qalmışıq".

Ağdərənin Sırxavəndindən Ağdamın Qərvəndinədək

1991-ci ilin payızında Saleh Cəfərovun doğulduğu Sırxavənd kəndi ermənilərin mühasirəsində qaldığından hər yerdən əlaqə kəsilmişdi. Köməksiz qalan kənd camaatı döyüşə atılmışdı. 1992-ci il yanvarın 24-də erməni ordusu hər tərəfdən hücuma keçir, qüvvələr qeyri-bərabər olsa da, güclü döyüşlər gedirdi. Həmsöhbətimiz deyir ki, həmin döyüşdə kənd camaatı ölümə məhkum edilmişlər kimi vuruşurmuş. Belə ki, sırxavəndlilər çoxsaylı itkilər versə də, geri çəkilmirdilər: "Həmindöyüşdə mənim də xidmətlərim az olmayıb. Bir yandan döyüşürdüksə, digər tərəfdən də ölən əsgərlərimizin meyidini və yaralıları döyüş bölgəsindən uzaqlaşdırmağa çalışırdıq. Düşmən bizi güclü artileriya atəşinə tutdu və ağır yaralanmışdım. Məni hüşsuz halda dağılmış evin altından çıxardıblar. Kəndin həkimi Bəxtiyar Hüseynovun 2 ay müalicəsindən sonra özümə gəldim. Amma 1992-ci ilin martın 12-də Sırxəvənd kəndi ermənilərin işğalına məruz qaldı".

Müsahibimiz deyir ki,1992-ci ilin iyununda Qarabağda ən çətin dərə olan "Qabartı çayı" dərəsi onun planı əsasında, özünün iştirakı ilə düşməndən azad edilib. Onun sözlərinə görə, Azərbaycanın özünümüdafiə batalyonu 8 kilometr irəliləyərək ermənilərin yolunu ələ keçirib. Həmin döyüşlərdə Saleh Cəfərov dəfələrlə yaralanır. O, növbəti dəfə Ağdamın Qərvənd kəndinin müdafiəsi zamanı ciddi xəsarət alır: "Həmin döyüşlər də bizim üçün uğurlu keçdi, ordumuz əsl döyüş şücaəti göstərdilər. Ermənilər böyük itkilər verərək geri çəkildilər".

Dəfələrlə yaralanıb "ümumi əlil" oldu

1995-ci ilin iyulun axırlarında prezidentin fərmanı ilə ordudan təxris olunan Saleh Cəfərov hərbi briqadanın göstərişi ilə Mərkəzi Hərbi Xəstəxanaya müalicəyə göndərdilər. Göndəriş vərəqəsinə döyüşlərdə aldığı zədələri əks etdirən 3 akt briqadanın komandiri möhürlənərək sənədə tikilib. Amma onun sözlərinə görə, hospitalda hərcmərclik, özbaşınalıq hökm sürdüyündən xəstələr baxmırdılar": Həkimlər günlərlə işə çıxmadığından xəstələr tibb bacısının ümidinə qalırdı. Mən də o vəziyyəti yaşadım. Səhhətimdə heç bir irəliləyiş yox idi. 80 gün müalicə yatdıqdan sonra həkimim gəlib çıxdı".

Saleh Cəfərov deyir ki, hərbi qospitaldan çıxdıqdan sonra Səhiyyə Nazirliyindən müalicəsini davam etdirmək üçün onu Dioqnastika Mərkəzinə göndəriblər. Bir həftəlik müayinədən sonra onun bədənində 3 yerdən cərrahiyyə əməliyyatı aparılıb. Lakin hələ də tam müalicə ala bilməyib. Onun sözlərinə görə, müalicə olunmaq üçün 18 dəfə xəstəxanada yatsa da, səhhətində ciddi irəliləyiş yoxdur: "Ona görə də pensiyaya vaxtından 2 il tez çıxmaq məcburiyyətində qaldım. Amma hərbi tibb komissiyası isə mənə ümumi əlillik yazıb. Bununla bağlı məhkəməyə də müraciət etmişəm. Lakin məhkəmə mənim işimə vicdanla yanaşmadı".

Başına gələnlərə rəğmən, 72 yaşlı keçmiş döyüşçü ədalətin gec-tez zəfər çalacağına əmindir. "Nə olsun ki, 20 ildir Vətənimizin ərazi bütovlüyünü təmin edə bilmirik. Sonda o torpaqlarda biz özümüz yaşayacağıq. Mənə qarşı ədalətsizlik də uzun çəkməyəcək və tezliklə müharibədə döyüşdüyümə görə haqqımı özümə verəcəklər" deyir Saleh Cəfərov.

Qələndər Xaçınçaylı

Həftə içi.- 2012.- 30 iyun-2 iyul.- S.13.