31 Mart Azərbaycanlıların Soyqırımı Günüdür

İran və Rusiya arasındakı müharibə Azərbaycanın Araz çayı boyunca Cənubi və Şimali Azərbaycana bölünməsi ilə nəticələndi. 1828-ci ilin 10 fevral tarixində "Türkmənçay müqaviləsi" ilə Rusiyanın müstəmləkəsinə çevrilən Şimali Azərbaycan İrandan və digər ölkələrdən gətirilən xristian ermənilərin məkanına çevrildi. Torpaqlarımızda məqsədyönlü şəkildə məskunlaşdırılan ermənilərin əli ilə azərbaycanlılara qarşı açıq və gizli şəkildə müxtəlif vaxtlarda soyqırımı aksiyaları, terrorlar həyata keçirildi.

Əsas niyyət isə Azərbaycanı dövlətçilik fikrindən həmişəlik uzaq tutmaq idi. Odur ki, ötən əsrin 1905-1906, 1918-1920, 1948-1953 və 1988-1992-ci illərində və daha sonralar azərbaycanlılara qarşı törətdikləri soyqırımı və deportasiya siyasəti davam etmişdir. Hazırda işğal altında olan Qarabağ torpağı ermənilərin işğalçılıq niyyətindən əl çəkmədiyini əyani şəkildə göstərir. Lakin respublikamızın beynəlxalq aləmdə və super dövlətlərin nəzərində nüfuzunun artması gələcəyə ümidlə baxmağımıza əsas verir.

Ermənilərin Bakıda və ölkəmizin digər yaşayış məntəqələrində törətdikləri kütləvi qırğınlardan 94 il keçməsinə baxmayaraq, onların insanlığa sığmayan vəhşilikləri xalqımızın qan yaddaşında dərin iz buraxmışdır. Onların 1918-1920-ci illərdə Azərbaycan xalqını yer üzündən silmək kimi iyrənc siyasəti daha da genişlənmişdir. Tarixi sənədlərdə Şamaxıda, Qubada, Muğanda, Zəngəzurda, Qarabağda, İrəvan quberniyasında və digər ərazilərimizdə şəhər və kəndlərimizin məhv edildiyi, əhalinin amansız şəkildə qətlə yetirildiyi əks olunmuşdur.

1918-ci ilin mart ayının son üç günündə təkcə Bakı şəhərində otuz mindən çox insan ermənilər tərəfindən vəhşicəsinə öldürülmüşdür. O cümlədən 11 min nəfərədək türk-müsəlman soyqırıma məruz qalmışdır. Hətta onların çoxunun meyitləri yandırılaraq dənizə və quyulara atılaraq cinayətin izi itirilmişdir. Bakı şəhəri camaatının 400 milyon manatlıq zinət əşyaları və müxtəlif adlarda digər əmlakı qarət olunmuşdur. Ermənilər bir çox tarixi abidələri, o cümlədən, "Cümə" məscidini və İsmailiyyə binasını top atəşinə tutaraq dağıtmışlar.

Bakıda törədilən soyqırıma "vətəndaş müharibəsi" adı verən və qətlə yetirilənlərin sayının azaldılması üçün Stepan Şaumyan aprelin 13-də Moskvaya göndərdiyi məktubda yazmışdır: "Üç gün içində, yəni 30-31 mart və 1 apreldə Bakıda şiddətli savaş oldu. Sovet ordusu, bizim yaratdığımız Beynəlxalq Qızıl Ordu və erməni milli ordusu Müsavat Partiyasının liderliyindəki müsəlman "Dikaya dviziya"sıyla və silahlı müsəlman quldurlarıyla savaşdılar. Bu savaşda düşmən tamamilə yox edildi. Hər iki tərəfdən öldürülənlərin sayı 3 mindən çoxdur. Əgər müsəlman türklər qalib gəlsəydilər, Bakı Azərbaycanın paytaxtı elan ediləcək, Qafqaz Rusiya üçün itirilmiş olacaq. Bütün qeyri müsəlmanlar isə qətliama məruz qalacaqlar". S.Şaumyanın Moskvaya göndərdiyi məktubda soyqırımı gizlətməsi göz qabağındadır. O xaxt Şamaxı şəhəri də dəhşətli vəhşiliklərə məruz qalmışdır. Oradakı 13 məhəllə məscidi və müqəddəs ocaq sayılan "Cümə" məscidi yandırılmışdır. Şamaxı qəzasının 53 kəndində 8 min 77 nəfərdən çox soydaşımız qətlə yetirilmişdir. Onlardan 4190 nəfəri kişi, 2560 nəfəri qadın və 1277 nəfəri uşaq olmuşdur. Həmin kəndlərə dəyən ümumi maddi zərər o dövrün qiymətləri ilə 339,8 milyon manat hesablanmışdır.

Daşnak-bolşevik qoşununun planına əsasən Şamaxının işğalından sonra Quba qəzasına hücum edilmişdir. Ermənilərin bolşevik lideri Stepan Şaumyan Cənubi Qafqazda "Böyük Ermənistan" yaratmaq üçün Azərbaycan dövlətinin yaradılmasının qarşısını almağa çalışmışdır. Ona görə də ermənilər bolşeviklərin dəstəyi ilə Quba qəzasında üç dəfə dəhşətli qırğın törətmişdir. Daşnak-bolşevik hərbi birləşmələri nəinki Quba qəzasında, hətta Bakıdan Dərbəndə kimi böyük bir ərazidə müsəlmanların soyqırımını həyata keçirmək niyyətində imişlər.

Tarixdən məlumdur ki, 1918-ci ilin yazından başlayaraq Ermənistanda (Qərbi Azərbaycanda) yaşayan azərbaycanlılar da erməni-bolşevik quldur dəstələri tərəfindən müxtəlif növ işgəncələrə məruz qalmışlar. Hər yerdə olduğu kimi burada da "Böyük Ermənistan" yaratmaq üçün Qərbi Azərbaycandakı müsəlmanları oradan qovub çıxarmağa çalışmışlar. Təkcə aprel ayının sonunda həmin ərazidə dağılmış müsəlman kəndlərinin sayı 199-a çatmışdır.

1918-ci ilin yazında Bakı şəhərində və Azərbaycanın qəzalarında daşnak-bolşevik birləşmələrinin türk-müsəlman əhalisinə qarşı törətdikləri vəhşilikləri uzun müddət həm hüquqi, həm də siyasi baxımdan soyqırımı kimi qiymətləndirilməmişdir. Nəhayət, sabiq prezident Heydər Əliyev 27 mart 1998-ci il tarixdə "31 Mart Azərbaycanlıların Soyqırımı haqqında" fərman verdi. Bununla da ölkəmizdə həmin tarix azərbaycanlıların soyqırımı günü kimi qeyd edilir. Bu isə özünü dünya ictimaiyyətinə məzlum, əzabkeş və guya türklər tərəfindən soyqırıma məruz qalmış ermənilərin iç üzünü açmağa şərait yaratmışdır.

Bütün bunlarla yanaşı, təəssüf doğuran odur ki, dünyada ikili standart hələ də qalmaqdadır. Qatil Ermənistana və qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasına maliyyə yardımı göstərilir. Halbuki beynəlxalq ictimaiyyət XXI əsrdə belə bir işğalçını lənətləməli və super dövlətlər terrorçu Ermənistanın Azərbaycan torpaqlarından çıxarılması üçün lazımi tədbirlər həyata keçirməlidirlər.

Artıq iki əsrə yaxındır ki, ermənilər Azərbaycanın torpaqları hesabına qondarma Ermənistan dövləti yaratmaqla kifayətlənməyib "Dağlıq Qarabağ Respublikası" adında daha bir dövlət yaratmaq uğrunda dəridən-qabıqdan çıxır. İnanırıq ki, müstəqil Azərbaycan dövləti tezliklə öz suverenliyini bərpa edəcək və bəşəriyyətin XXI əsrdə rastlaşdığı ən dəhşətli Xocalı soyqırımına məruz qalmış xalqımız öz doğma Qarabağ torpağına qayıdacaqdır.

Mehdi MEHDİYEV,

Qarabağ Müharibəsi Əlilləri,

Veteranları və Şəhid Ailələri İctimai

Birliyinin sədri, ehtiyatda olan polkovnik

Həftə içi.- 2012.- 30 mart.- S.4.