"Elə bir tablo yaratmaq istəyirəm ki..."

Təbiətin elə incəlikləri, sirləri var ki, onu hər adam duyub dərk edə bilmir. O incəlikləri, cizgiləri görmək üçün gərək rəssam olasan. Rəssamlıq qabiliyyəti isə hər kəsə nəsib olmayan bir Tanrı vergisidir. Fırçaların dili ilə rəngli boyalarla təbii gözəllikləri insanlara olduğu kimi çatdırmaq hər rəssama nəsib olmur.

Haqqında söz açacağımız rəssam Nizami Süleymanov öz dəst-xətti ilə seçilən sənətçilərimizdəndir. Onun rəsmləri, əl işləri oba-oba, el-el gəzir, incəsənət müzeylərinin bəzəyinə çevrilib. Beləliklə, "Seçilənlər" rubrikasının budəfəki qonağı tanınmış rəssam Nizami Süleymanovdur.

Müsahibimiz bu sənətə gəlişini xatırlayaraq deyir ki, rəssamlığa marağı hələ uşaqlıq dövründən başlayıb. Uşaq ikən yağışdan sonra qövsvari rənglərin görünüşündən heyrətlənən Nizami anasından bu rəngin nə olduğunu soruşarmış: "Anam dedi ki, bu rəng Fatma Nənənin xanasıdır, xanasının ilmələridir, ona göyqurşağı da deyirlər. Mən kövrəldim, urəyimdən keçdi ki, kaş o şəkili öz əllərimlə çəkəydim. Təbiətin bu sirri məni öz ağuşuna aldı. Çətinliklərlə öz düşüncə və fikrimi rəngli qələmlərlə ağ kağıza köçürdüm. Harada oldumsa, mütləq o rənglərin ecazkar sirri məni rahat qoymadı. Soruşmadan gələn və məndən xəbərsiz gedən mənim göy qurşağım sanki mənə dedi məni ana təbiətin qoynunda axtar. O gündən Yaradanıma, təbiətimə və onun tarixi məlum olmayan gözəlliyinə vuruldum"

"Xalqın sevgisi bəsimdir"

Nizami Süleymanov bu arzuya doğru gedən yollarda nə əlindən tutanın, nə də yol göstərəni olmadığını deyir. Ancaq bu sirli naxışlara vurğunluğu onu həvəsdən salmayıb. Elə indi də Odlar Yurdu-Azərbaycanı bu sirli naxışların möcüzəsindən ayrı təsəvvür edə bilmir: "Məndən soruşurlar, sən təbiətin cizgiləri ilə danışa bilirsənmi? Deyirəm, "bəli". Başı qarlı dağların, bulaqların, ucsuz-bucaqsız ormanların, laləzarlı çöllərin, Xan Arazımın və həmişə bizimlə olan ziyarətin ağ örpəyə bürünmüş zirvəsi mənimlə söhbət edir. Mən isə onları öz düşüncəmin, qəlbimin hökmü ilə kağızlara köçürürəm. Bu istək heç vaxt məni yormayacaq".

Müsahibimiz deyir ki, ən çox təbiətlə, mühitlə, vətənpərvərliklə bağlı əsərləri sərgilərə bu gün də çıxır. Onun sözlərinə görə, sovet postməkanında rəssamlıq diplomu olmayana istedadından asılı olmayaraq, Rəssamlar İttifaqının üzvlüyünə qəbul etmirdilər. Amma hələ tələbəlik illərindən onun əsərləri MDB məkanında keçirilən sərgilərdə nümayiş olunub. Buna baxmayaraq, indi də Azərbaycan Rəssamlar Birliyinə üzv olmayıb: "Məndən bunun səbəbini tez-tez soruşurlar. Amma birliyə üzv olub-olmamağın sənətimə heç bir maneçiliyi olmayıb. İndiki dövrdə bunun heç bir mənası da yoxdur. İstedadımla, ortalığa qoyduğum sənət əsərimlə xalqım mənə qiymət versin. Təki xalqım məni tanısın. Onsuz da xalq öz sənətkarlarını çox gözəl tanıyır. Azdan-çoxdan xalqımın sevgisi bəsimdir. Mən əsərlər çəkmirəm ki, titul alım, əsərlər çəkirəm ki, xalqıma, vətənimə öz əsərlərimlə xidmət edə bilim".

Nizami Süleymanov hələ SSRİ-nin qılıncının arxası-qabağının kəsdiyi dövrlərdə keçirilən bütün sərgilərdə iştirak edib. Uzun müddət Cəbrayıl rayonun orqanı olan "Xüdafərin" qəzetində və respublikada çoxtirajlı Azərbaycan və rus dilində çap olunan "Təşviqat" jurnalında rəssam kimi fəaliyyət göstərib. Dediyinə görə, o dövrdə əsərlərim mərkəzi mətbuatdan düşməzdi. Çünki Hüseyn Əliyev, Müslüm Abbasov, Altay Hacıyev və Kamil Əliyev kimi korifey sənətçilərdən dərs alıb, rəssamlıq sənətinin sirlərini onlardan öyrənib.

Həmsöhbətimiz indiyədək əsərlərinin sayının 100-dən çox olduğunu və bunlardan 50-yə qədərinin Cəbrayıl Rayon Tarixi Diyarşünaslıq Müzeyində qaldığını deyir: "Təvazökarlıq olmasın, mənim əsərimdə bir dünya yaşayır. Bu, dünyanı rənglərə hopmuş zəhmət və tərənnüm hissləri daha da gözəlləşdirir. Elə məni də bu gün yaşadan o dünyadır, o gözəllikdir. "Rəssam dünyası" və "Ana Yurdum Azərbaycan" adlı iki kitabım müxtəlif illərdə işıqüzü görüb. İndinin özündə də istedadlı gənc rəssamlarımız çoxdur".

Gizlədilmək üçün çəkilən rəsm

Nizami Süleymanov SSRİ dönəmindən fərqli olaraq, indi əl işlərinin o qədər də qiymətləndirilmədiyini deyir. Səbəbini isə onunla izah edir ki, rəngli fotoşəkillərin və slaytların işıqüzü görməsi boyakarlıq rəqabətdə üstünlük təşkil edir: "Doğrudur, rəssamlarımız mənzərə janrına toxunsalar da, qazanc əldə etmək üçün portret janrınına üstünlük verirlər. Ancaq yeni texnologiyanın meydana gəlməsi rəssamlıq sənətinə bir o qədər də təsir etmir. Çünki bu sahəyə maraq son vaxtlar artmaqdadır. Bu gün elə gənclər, elə insanlar var ki, rəssamın əl işlərini daha yüksək tuturlar. Çünki əl işləri bizim tariximizdir, ulu keçmişimizin yadigarı, inciləridir, milli dəyərlərimizdən biridir".

Müsahibimiz hər rəssamın özünəməxsus gizli əsərlərinin olduğunu da söyləyir. Amma çox vaxt onları nə sərgiyə, nə də ən yaxınlarına belə göstərə bilmir. Ona görə ki, onun daxilində, iç dünyasında təxəyyülündən yaranan həmin mövzuları özü üçün çəkir. Həm də əsərləri ilə tək qalmaqla bəzi insanlarla ünsiyyətdə olmaqdan özünü daha yaxşı hiss edir. Ətraf aləmin cizgilərini böyük sevgi ilə tabloya köçürülən şəkilləri gizli saxlayır və onun tamaşaçılar tərəfindən seyrinə qısqanclıqla yanaşdığı üçün hər dəfə tənhalığa qapılarkən onu özü seyr edir və düşünür: görəsən, təbiətin sirli cizgilərini nə dərəcə də fırçayla ağ kətana hopdurmuşam, nəsə düşüncəmdən və gözümdən yayınıbmı?!

Qarabağ niskilini ağ kətana köçürmək olmur

Söhbətin bu yerində Şekspirdən bir sitat gətirir: "Gözəllik danışanda bütün natiqlər susur". Ardınca əlavə edir ki, bütün gözəlliyin başında insan gözəlliyidirsə, onun da zirvəsində qadın gözəlliyi durur: "Antik dövrdən bu günə qədər nə ellinizmi, nə də dahi sənətkarlar təbiətin bəxş etdiyi müqəddəs, ülvi qadın surətini öz sənətində tam təsvir edə bilməyiblər".

Nizami Süleymanov neçə müddətdir qəlbində Qarabağ niskilini yaşadır. Deyir ki, düşüncələrində, təfəkküründə bu nisgili qəlbinin hökmü ilə yaradıb. Ancaq onları ağ kətana köçürməkdə çətinlik çəkir: "Xəyalı obraz nə vaxtsa fırçamla dünyaya gələcək və öz dünyamın şah əsərinə çevriləcək. Tariximizin daş yaddaşına çevrilən Qız qalası, Xüdafərin körpüsü, Divlər qalası, Əyləncə qalası təsvir edilən rəsmlərin adını göstərmək vacib deyil. Çünki uşaqdan tutmuş böyüyə kimi bu şəkilə baxırsa, ilk andan onun adını çəkir. Mən elə bir tablo yaratmaq istəyirəm ki, irqindən, milliyyətindən asılı olmayaraq, seyr edərkən desinlər ki, bu rəsm Qarabağ mənzərəsinin tərənnümüdür".

Qələndər Xaçınçaylı

Həftə içi.- 2012.- 31 mart – 2 aprel.- S.14.