Müharibə veteranlarının olmayan statusu

"Hərbçilərin Hüquqlarının Müdafiə Mərkəzi" Qarabağ mübaribəsi veteranlarının pozulmuş hüquqlarını qoruyacaq

Hüquqları pozulan vətəndaşlar arasında həyatını ölkəmizin müstəqilliyi və azadlığı, torpaqlarımızın bütövlüyü uğrunda təhlükəyə atan keçmiş döyüşçülər də var. Təəssüfləndirici haldır ki, onların əksəriyyəti məhz ölkənin ərazi bütövlüyü uğrunda vuruşan, Qarabağın işğalına qarşı düşmənlə ölüm-dirim meydanına atılan müharibə iştirakçılarıdır. Həmin müharibənin atəşkəs rejiminin tətbiqindən 18 il keçməsinə baxmayaraq, bu döyüşlərin faktiki iştirakçılarının bir qismi hələ də qanunla veteran statusu ala bilmir. Problem kimi hətta sonuncu dəfə Milli Məclisdə müzakirə olunan "Əmək pensiyaları haqqında" qanuna dəyişikliyi də göstərirlər. Səbəb isə Böyük Vətən Müharibəsi veteranlarının pensiyalarının qaldırılıb, Qarabağ veteranlarına verilən pensiyaların sabit olaraq qalmasıdır.

Ötən ay Milli Məclisin Sosial siyasət komitəsinin iclasında "Əmək pensiyaları haqqında" qanuna dəyişiklik edilməsi barədə müzakirələr zamanı komitənin sədr müavini Musa Quliyev çıxış edərək bildirmişdi ki, bu qanuna dəyişiklik yalnız Böyük Vətən Müharibəsi əlillərinə şamil olunur: "Qarabağ müharibəsindən 22 il ötüb. Bu müddət ərzində pensiyaya çıxan müharibə iştirakçıları da var, amma bu dəyişikliyin Qarabağ müharibəsi veteranlarına şamil olunması nəzərdə tutulmayıb. Amma bu məsələləri müzakirə edərkən mütləq Qarabağ müharibəsi əlillərini və iştirakçılarını da nəzərə almalıyıq".

Ekspertlər və millət vəkilləri buna səbəb kimi bu gün "veteran vəsiqəsi"nə sahib olanların əksəriyyətinin bu sənədi saxta yolla əldə etməsində görür. Onun fikrincə, həqiqi veteranlarla saxta veteranların ayırd edilməsi xeyli çətinlik yaradır. Ehtiyatda və İstefada Olan Zabitlərin İctimai Birliyinin (EİOHİB) rəhbəri, hərbi ekspert Yaşar Cəfərli qeyd edir ki, hüquqlarının müdafiəsində əlavə yardıma ehtiyac duyan hər bir müharibə veteranı "Hərbçilərin Hüquqlarının Müdafiə Mərkəzi"nin ofisinə müraciət edə bilər. Onun sözlərinə görə, EİOHİB -nin mərkəzi ofisində "Hərbçilərin Hüquqlarının Müdafiə Mərkəzi" yaradılıb və bu mərkəz vaxtilə müharibədə iştirak edən, lakin problemlərlə üzləşən veteran hərbçilərin hüquqlarını qoruyur.

Yaşar Cəfərli rəhbəri olduğu İctimai Birlik məhz Qarabağ müharibəsində iştirak etmiş şəxslərin bir qisminin veteran statusu alması məsələsində ciddi problemlərlə üzləşdiyini nəzərə alaraq "Hərbçilərin Hüquqlarının Müdafiəsi Mərkəzi" adlı yeni qurum yaradıb. Hazırda Azərbaycanda belə mərkəzlərə ehtiyac olduğunu deyən keçmiş döyüşçü bildirir ki, 2003-cü ildən fəaliyyət göstərən EİOHİB-in əsas fəaliyyət istiqamətlərindən biri də məhz hərbçilərin hüquqlarının müdafiəsi ilə bağlıdır: "Mərkəzin yaradılmasına 2008-ci ildə qərar verdik. Çünki artıq bu sahə aktuallaşmışdı və belə mərkəzə ehtiyac vardı. Biz İctimai Birliyin fəaliyyət istiqamətlərindən xüsusilə hərbçilərin hüquqları ilə bağlı olan məsələni ayırdıq. Bu sahə ilə daha ciddi və ayrıca məşğul olmaq qərarı verdik. Həmçinin müraciətlərin sayı da belə bir mərkəzin yaradılmasını zəruri etdi. Daha effektiv işləmək üçün mərkəz formalaşdırdıq. Bu mərkəzin fəaliyyət göstərməsi həmçinin onu sübut edir ki, hərbçilərin hüquqlarının pozulması ilə bağlı hələ də problemlər var və bu, bizim fəaliyyətimizi zəruri edir".

"Dövlət orqanları problemə ciddi yanaşmır"

Ekspert qeyd edir ki, bu gün mərkəzə müraciət edənlərin sayı olduqca çoxdur. Onun fikrincə, hərbçilərin və müharibə veteranlarının hüquqları pozulduqca bu mərkəzə müraciətlər artacaq. Həm xidmətdə olan, həm də ehtiyatda olan, daha çox isə müharibə veteranlarının hüquqları ilə bağlı olan müraciətlər olur: "Həmçinin hərbi qulluqçulara verilən güzəşt və imtiyazların icrası, itkin düşən, şəhid olan hərbçilərin sığorta pulları ilə əlaqədar müraciətlər də çox olur. Bundan başqa, mənzil problemi, torpaq məsələsi, sağlamlığa dəymiş ziyanın ödənilməsi, müalicə, sanatoriya-kurort və sair kimi məsələlərlə də bağlı mərkəzə müraciətlər olur"

Daxil olan müraciətlərin neçə faizinin öz həllini tapması məsələsinə gəlincə isə, müsahibimiz bildirir ki, problemin həllində mərkəzdən başqa digər orqanlar öz işlərinə ciddi yanaşmırlar. Bu isə təbii olaraq bəzi problemlərin həllində ləngimələrə səbəb olur: "Dövlət orqanları, xüsusilə də Müdafiə Nazirliyi problemlərin həllinə ciddi yanaşmır. Burada süründürməçilik, məmur özbaşınalığı birmənalı şəkildə problemlərin həllinə ciddi mənfi təsir edir. Müəyyən məsələləri biz məcbur olub məhkəmələrə çıxarırıq. Təəssüf ki, məhkəmələr də yerli icra orqanlarının təsiri altında fəaliyyət göstərir. Bu səbəbdən də müstəqil qərar verməkdən çəkinirlər. Əsas problemlər də bundan qaynaqlanır. Bəzi müraciətlərin öz həllini tapa biulməməsi və ya gecikməsi də bu problemlərlə əlaqədardır. Ancaq biz cəhd göstəririk və lazım olan tədbirləri görürük ki, müharibə iştirakçılarının pozulmuş hüquqlar təmin olunsun"

"İctimai birlik tərəfindən verilən vəsiqələri qəbul etmirik"

O ki, qaldı hərbçilərin, xüsusilə də veteranların onların hüquqlarını müdafiə edən mərkəzin fəaliyyətindən xəbərdar olub-olmamasına, Yaşar Cəfərli qeyd edir ki, hər bir hərbçi bir-birləri ilə yaxın münasibətdə və əlaqədə olduqları üçün təbii olaraq mərkəzin mövcudluğundan da məlumatlıdır. Onun sözlərinə görə, koalisiyanın Qafqazda ilk müstəqil hərbi portalı olan milaz.info saytı da bu istiqamətdə maarifləndirmə işləri aparır: "Həmin saytda hər bir hərbçini maraqlandıran məqamlara xüsusi diqqət ayrılır. Hər halda hərbçilərin belə bir mərkəzin fəaliyyətindən xəbərsiz olsaydılar, bu qədər müraciət daxil olmazdı".

Məsələ parlamentin də diqqətindədir

Milli Məclisin təhlükəsizlik və müdafiə komitəsinin üzvü, millət vəkili Zahid Orucun da münasibətini öyrəndik. Sərhəd rayonu olan və müharibə iştirakçılarının sayına görə fərqlənən Bərdədən rayonunun parlamentdəki təmsilçisi Azərbaycanda hərbçilərin hüquqlarını müdafiə edən çox sayda QHT-lərin olduğunu bildirdi. Bu səbəbdən o "Hərbçilərin Hüquqlarının Müdafiəsi Mərkəzi"nin fəaliyyəti ilə elə də yaxından tanış olmadığını bildirdi: "Hazırda ölkəmizdə kifayət qədər belə QHT-lər fəaliyyət göstərir. "Hərbçilərin Hüquqlarının Müdafiəsi Mərkəzi" də onlardan biridir. Lakin bu mərkəzin fəaliyyəti ilə bir qədər yaxından tanış olmadığım üçün bununla bağlı nə isə deyə bilmərəm. Ancaq istənilən halda sevindirici bir haldır ki, belə mərkəzlər fəaliyyət göstərir".

Millət vəkili qeyd edir ki, Milli Məclisin deputatları konkret olaraq hansısa qurumlarla işləmir. Onun sözlərinə görə, deputatların Milli Məclisdə hansı komitəni təmsil etməsindən asılı olmayaraq, onlar ancaq müzakirəyə çıxarılan məsələlərə münasibət bildirə, onun araşdırılması ilə məşğul ola bilir: "Biz millət vəkilləri olaraq təbii ki, hər bir vətəndaşın problemi ilə yaxından tanış oluruq. Məhz onların problemləri ilə bağlı da müzakirələr aparılır. Hərbçilərin, müharibə veteranlarının və onlara statusların verilməsi məsələsi, eləcə də "müharibə veteranı" vəsiqəsi ilə bağlı olan problemlər Milli Məclisdə daim müzakirə mövzusu olan məsələlərdir. Biz daim bu məsələlərə qayıdır və hərbçilərin xeyrinə qərarların qəbuluna çalışırıq".

Nigar İxtiyarqızı

Həftə içi. – 2012.- 17 oktyabr. – S. 6.