Sahibkarlar hər zaman dövlət dəstəyini hiss edir

«Heydər Əliyev sahibkarlığın təməlini qoymaqla yanaşı, həm də onların sərbəst inkişafına təminat verdi»

Azərbaycanın yeni müstəqillik tarixində iqtisadi inkişafını xarakterizə edən ən mühüm amillərdən biri ölkəmizdə məhz güclü sahibkarlar sinfinin formalaşmasıdır. Bu gün Azərbaycanda ümumi daxili məhsul istehsalında özəl sektorun xüsusi çəkisi olduqca böyükdür və iqtisadi artımın təminatında yerli sahibkarların rolu və mövqeyi davamlı şəkildə güclənir. Dövlət tərəfindən sahibkarlığın inkişafına yaradılan şərait və müxtəlif formalarda verilən dəstək, eyni zamanda, sözügedən institutun daha sürətli tərəqqisi məqsədilə həyata keçirilən köklü islahatlar bundan sonra da sahibkarlıq təsərrüfatlarının ölkə iqtisadiyyatının yüksəlişində mühüm rol oynayan subyektlərdən biri olaraq çıxış etməsinə möhkəm bazis yaradıb.

Bütün bunlar Azərbaycanın iqtisadi inkişaf strategiyasında sahibkarlığın rolu və yerinin nə qədər uzaqgörənliklə və düzgün şəkildə müəyyənləşdirildiyini qabarıq şəkildə nümayiş etdirir. Ölkənin yeni müstəqillik tarixinin təhlil və mənzərəsi belə bir reallığı ortaya qoyur ki, digər mühüm sahələrdə olduğu kimi sahibkarlığın formalaşıb inkişaf etməsinin müəllifi də ümummilli lider Heydər Əliyevdir. Azərbaycan dövlət müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra ulu öndərin ikinci dəfə siyasi hakimiyyətə qayıdışına qədər olan dövr ərzində iqtisadi sahədə həyata keçirilən yanlış siyasət və bunun nəticəsində formalaşmış mühit sahibkarlığın, onun maddi əsasının yaranmasına qətiyyən imkan vermirdi. Belə vəziyyət inkişaf göstəricilərinin aşağı düşməsinə, maliyyə və istehsal sahələrində qeyri-sabitliyin hökm sürməsinə, ümumi daxili məhsulun ötən illərlə müqayisədə azalmasına gətirib çıxarmışdı.

Yalnız Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıdışından sonra yürüdülən məqsədyönlü siyasət, həyata keçirilən sistemli tədbirlər nəticəsində ölkədə siyasi və makroiqtisadi sabitliyə nail olunması ilə sahibkarlar sinfinin formalaşması üçün hüquqi baza yaradıldı, digər mühüm əməli tədbirlər görüldü, əsası isə dövlət tərəfindən özəl sektora hərtərəfli dəstək nümayiş etdirildi. Ulu öndərin gördüyü işlər sayəsində sahibkarlığın hüquqi bazası dünya təcrübəsinə uyğun olaraq təkmilləşdirildi, ölkənin qəbul edilmiş yeni Konstitusiyasında bazar münasibətləri əsasında iqtisadiyyatın inkişafına şəraitin yaradılması, sahibkarlığa təminat verilməsi, rəqabət mexanizminin formalaşması və inkişafı, həmçinin rəqabətin qorunması ilə bağlı müddəalar öz əksini tapdı. Sahibkarlığın inkişafının zəruri hüquqi mühitinin formalaşdırılması istiqamətində qəbul edilmiş qanunlar və digər qanunvericilik aktları sahibkarlığın bir sistem halında hüquqi bazasını təşkil etdi.

Sahibkarlığın təşəkkülü istiqamətində atılan ilk addımlar qısa zamanda ölkənin iqtisadi potensialının daha dolğun şəkildə reallaşması ilə xarakterizə olundu. Ümummilli liderin rəhbərliyi altında iqtisadi və dövlət idarəetmə sistemi sahəsində aparılan kompleks islahatlar Azərbaycan iqtisadiyyatının bütün sahələrinin, o cümlədən, sahibkarlığın inkişafına güclü təkan verdi. Ölkədə sosial-iqtisadi inkişafın bilavasitə sahibkarlıqla, onun tərəqqisi ilə sıx bağlı olduğunu aydın görən Heydər Əliyev bu istiqamətdə dövlət qayğısının artırılması və ən əsası mövcud potensialın reallaşdırılması üçün vacib addımlar atdı. Burada sahibkarlığın inkişafı ilə bağlı 1993-1995-ci və 1997-2000-ci illəri əhatə edən iki dövlət proqramı ayrıca qeyd olunmalıdır. Çünki həmin proqramlar sahibkarlığın inkişafının Azərbaycan dövlətinin iqtisadi siyasətinin prioritet sahələrindən birinə çevrilməsində müstəsna rol oynadı və bu çərçivədə iqtisadiyyatın və sahibkarlığın tənzimlənməsi sahəsində əhəmiyyətli tədbirlər həyata keçirildi, sahibkarlara dövlət maliyyə köməyi sistemi təşkil edildi.

Ulu öndərimiz sahibkarların problemləri ilə bilavasitə tanış olmaq üçün onlarla mütəmadi görüşlər keçirilməsinə və iş adamlarını hansı məsələlərin narahat etməsini birbaşa öz dillərindən eşitməyə də xüsusi diqqət yetirirdi. Buna bariz nümunə kimi ulu öndərin 2002-ci il aprel ayının 25-də yerli sahibkarlarla, 14 mayda isə xarici sahibkarlarla görüşünü, onların hər birinə öz problemlərini söyləmək üçün əlverişli şərait yaratmasını göstərmək olar. Bu, yeni iqtisadiyyatın inkişaf etdirilməsinin, yeni dövlət idarəçilik metodlarından istifadə olunmasının ən gözəl və səmərəli forması idi. Sahibkarlara dövlət qayğısının ən yüksək səviyyədə bir daha təsdiqi olan bu görüşlər və onların nəticəsi kimi 2002-ci ilin avqust-sentyabr aylarında imzalanmış çox mühüm fərman və sərəncamlar ölkədə sahibkarlığın inkişafında yeni mərhələnin əsasını qoydu. 2002-ci il avqustun 17-də isə ölkə prezidentin fərmanı ilə “Azərbaycan Respublikasında kiçik və orta sahibkarlığın inkişafının Dövlət Proqramı (2002-2005-ci illər)” təsdiq olundu. Bu sənəd sahibkarlığın inkişafı ilə bağlı əvvəlki proqramın məntiqi davamı idi.

Ulu öndərimiz Heydər Əliyevin müdrik siyasəti bu gün onun ən layiqli siyasi varisi, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən müasirləşən dünyanın tələblərinə uyğun olaraq yeni keyfiyyətdə uğurla davam və inkişaf etdirilir. Ölkəmiz günbəgün müasirləşir, inkişaf dinamikası sürətlənir. Siyasi və iqtisadi islahatları uğurla reallaşdıran Azərbaycan son səkkiz ildə regionun aparıcı dövlətlərindən olmaqla, transmilli layihələrin fəal iştirakçısıdır.

Azərbaycan Sahibkar Qadınlar Birliyinin (ASQB) prezidenti Zemfira Ağayevanın sözlərinə görə, respublikamız müstəqillik əldə etdikdən sonra ümummilli lider Heydər Əliyevin imzaladığı özəlləşmə proqramı həyata keçirilməyə başlandı. Məhz bu istiqamətdə həyata keçirilən tədbirlərlə Heydər Əliyev sahibkarlığın təməlini qoymaqla yanaşı, həm də onların sərbəst inkişafına təminat verdi: «Bu siyasəti davam etdirən prezident İlham Əliyev hər ilin fevral ayında ənənəvi olaraq sahibkarlarla görüşür, problemləri ilə yaxından tanış olur, hətta bəziləri yerindəcə öz həllini tapır. Bu bir həqiqətdir ki, dövlət sahibkarı müdafiə edir və dəstəkləyir. Dövlətin dəstəyini sahibkarlar daim hiss edir və şahidi olur. Qadın sahibkarlar isə dövlət dəstəyini daha çox hiss edirlər. Dövlət proqramında da qadın əl əməyinin inkişafı və məşğulluğun artırılması öz əksini tapıb».

Z.Ağayeva bildirdi ki, ulu öndər hakimiyyətdə olduğu müddətdə qadınların sahibkarlıq fəaliyyətinin artırılması müstəvisində də mühüm işlər görüb. Onun sözlərinə görə, 1995-ci ildən etibarən ölkədə aparılan ardıcıl və sistemli iqtisadi islahatların ən mühüm istiqamətlərindən birini də dövlət mülkiyyətinin özəlləşdirilməsi və azad sahibkarlığın inkişafı üçün əlverişli şəraitin yaradılması təşkil edib. Məişət sahəsində çalışan insanların 70 faizi qadınlar olduğu üçün özəlləşmə proqramı onlara şamil edildi və qadınlar öz iş yerlərini özəlləşdirərək sahibkarlıq fəaliyyətinə start verdilər: «Qadınlarımız öz hüquqlarını bilmədən qeyri-formal biznesə başlamışdılar. Azərbaycan Sahibkar Qadınlar Birliyi isə bu problem aradan qaldırmaq məqsədilə 1998-ci ildən fəaliyyət göstərir, 2001-ci ildən Ədliyyə Nazirliyində dövlət qeydiyyatından keçərək fəaliyyətini rəsmiləşdirib. Hazırda 14 rayonda - Gəncə, Goranboy, Yevlax, Lənkəran, Quba, Qusar, Cəlilabad, Masallı, Şəmkir, Göygöl, Samux,

Daşkəsən, Tovuz və Ağstafada ASQB filialları fəaliyyət göstərir. 11 xarici ölkənin sahibkar qadınları ilə əməkdaşlıq edirik. Onlardan Türkiyə, Rumıniya, İran, Hindistan, Avstriya, Macarıstan, Qırğızıstan, Səudiyyə Ərəbistanı, Şri-Lanka, Mərakeşin sahibkar qadınlarını göstərə bilərik. Hər ay ən azı iki sahibkar qadın beynəlxalq səfərlərə çıxır, onların kompüterdən istifadə qaydalarını, xarici dil kurslarını öyrənməsini təşkil edirik. 2002-ci ildə 870, 2004-cü ildə 1500, 2008-ci ildə 2500, hazırda isə birliyin üzvü olan 4000-dən artıq sahibkar qadınımız var ki, onların da 60 faizi gənclərdir. Dövlətimizin xüsusi diqqəti sayəsində qadın sahibkarlarımız dinamik inkişafa doğru gedir. Biz bütün bunlara görə birmənalı olaraq ümummilli liderimiz Heydər Əliyevə borcluyuq».

İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin sahibkarlığın inkişafı siyasəti şöbəsinin müdiri Zaur Qasımov da Azərbaycanda sahibkarlığın inkişafının iqtisadi siyasətin prioritet istiqamətlərindən olduğunu vurğuladı. Onun sözlərinə görə, ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin inkişafına böyük önəm verdiyi sahibkarlığa bu gün də böyük diqqət yetirilir. «Bu istiqamətdə ardıcıl olaraq dövlət-sahibkar münasibətlərinin inkişaf etdirilməsi, biznes mühitinə dair qanunvericiliyin və inzibati prosedurların təkmilləşdirilməsi, sahibkarlığa dövlət dəstəyi mexanizmlərinin genişləndirilməsi, maarifləndirmə, sahibkarların işgüzar əlaqələrinin inkişafı və müxtəlif növ xidmətlərin göstərilməsi kimi kompleks tədbirlər həyata keçirilir. Ötən illər ərzində sahibkarlıq fəaliyyətini tənzimləyən prosedur və qaydalar liberallaşdırılıb, idxalda rüsumların maksimal həddi 15 faiz həcmində müəyyənləşdirilib. Eyni zamanda, sahibkarların vergi yükü azaldılıb, o cümlədən, mənfəət vergisinin dərəcəsi 22 faizdən, fiziki şəxslərin gəlir vergisi isə 35 faizdən 20 faizə endirilib, sadələşdirilmiş verginin hər kvartalda bir dəfə ödənilməsi təmin edilib, elektron vergi hesab-fakturalarının tətbiqinə başlanılıb, elektron xidmətlərin tətbiqi genişləndirilib, kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalçıları 2014-cü ilədək torpaq vergisindən başqa, bütün növ vergilərdən azad olunublar», - deyən Z.Qasımov əlavə etdi ki, sahibkarlıq subyektlərinin qeydiyyatında "bir pəncərə" prinsipinin tətbiqi edilməkdədir və hazırda onların onlayn qeydiyyatına başlanılıb: «Bu tədbirlər nəticəsində özəl sektorun ölkənin sosial-iqtisadi inkişafında və ÜDM istehsalında xüsusi çəkisi artıb. Məhz ulu öndərin start verdiyi bu vacib strategiyanın nəticəsidir ki, hazırda ÜDM-nin həcmində özəl sektorun payı 80 faizdən çoxdur. Aqrar sektor, sənaye, ticarət, mehmanxana və iaşə xidməti, tikinti, nəqliyyat, rabitə kimi istehsal və xidmət sahələrində qeyri-dövlət bölməsinin payı isə 70-99 faiz arasında dəyişir. Özəl bölmədə istehsalın həcmi sənaye məhsulunun təxminən 82 faizini təşkil edir. Ölkə iqtisadiyyatının inkişafı bir sıra beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən hazırlanan hesabatlarda da müsbət əksini tapır». Z.Qasımov onu da əlavə etdi ki, ümummilli liderin uzaqgörənliyi nəticəsində Azərbaycan bir sıra sahələrdə böyük uğurlar əldə edib. Məsələn, "Qlobal rəqabət qabiliyyəti indeksi" hesabatına əsasən, ötən il Azərbaycan iqtisadiyyatı rəqabət qabiliyyəti səviyyəsinə görə 142 ölkə arasında 55-ci, MDB-də isə 1-ci olub. "Doing Business 2012" hesabatında Azərbaycan 183 ölkə arasında 66-cı yerə çıxıb.

Vüsal Tağıbəyli

«Avromed» şirkətinin dəstəyi ilə «Xalq qəzeti» və «Kaspi» qəzetlərinin ümummilli lider Heydər Əliyevin 90 illik yubileyi münasibətilə keçirdiyi «Azərbaycan Respublikasında sahibkarlığının inkişafı» istiqaməti üzrə yazı müsabiqəsinə təqdim olunur

Həftə içi.- 2013.- 25 aprel.- S.4.