“Pərdə arxasında qalan operalarımız var ki…”

Əhsən Əhmədov: “Musiqi sənət aləmində bəzi qara qüvvələr var ki, onlar bu inkişafa mane olur”

Cabbar Qaryağdıoğlu, Xan Şuşinski, Keçəçi Məhəmməd, Seyid Şuşinski, Məşədi Bahadur kimi dahi sənətçilər özlərindən sonrakı nəslə böyük məktəb qoyub. Məhz bu məktəbin sayəsində gənc xanəndələrimiz, muğamn ifaçılarının sayı kifayət qədərdir. Azərbaycan Milli Konservatoriyasının müəllimi, tanınmış xanəndə Əhsən Əhmədov da belələrindəndir. Gənc olmasına baxmayaraq, ifaçılıq tərzinə görə heç də ustad sənətkarlardan geri qalmır. Əhsənin bir üstünlüyü ondadır ki, muğam sənətinə ona bu sənəti öyrədən ustadlarının gözü ilə baxır.

Gənc xanəndə ilə onun bu sənətə münasibətindən, milli mədəniyyətimizin incisi sayılan muğamın təbliği və inkişafı sahəsindəki vəziyyətdən danışdıq. Müsahibimiz söhbətə özünün bu sənətə təsadüfən gəlməməsindən başladı:

- Boş yerə deyilməyib ki, Ağdam musiqi beşiyidir. Hətta Ağdamın balaca uşağı da ağlayanda muğamüstə ağlayardı. Ağdamlı olasan, o torpağın ab-havasında böyüyəsən, səsin olmaya?! O ki qaldı mənim özümə, səs bizdə nəsillikcə olub. Dayılarımın, atamın gözəl səsi olub, amma bu sənəti davam etdirməyiblər. Xoşbəxtlikdən o da mənim taleyimə yazılıb. Doğulduğum Qalayçılar kəndi dağların əhatəsindəydi, hər tərəf meşəliyin, yaşıl ormanların içində idi. Təxminən, 5-6 yaşlarımdan yay vaxtı atamla birlikdə ot biçininə gedərdik. Mən biçilmiş otu yava ilə yığa-yığa ucadan oxuyardım, muğamın sirlərini bilməsəm də, segah deyərdim. Ətrafda olanlar böyük maraqla səsimə qulaq asardılar. Bir dəfə kəndimizin ağsaqqallarından olan Məstan kişi yaxına gəlib atama dedi ki, bu uşağı apar musiqi məktəbinə qoy, təhsil alsın. Düzü, atam və əksər qohumlarımın artistdən, müğənnidən xoşları gəlməzdi. Ona görə də atam Məstan kişinin məsləhətinə də tərəddüd etdi, o istəmirdi ki, xanəndə olam. Hətta Məstan kişiyə sərtləndi ki, ağsaqqal adamsan, uşağın beynini boş-boş fikirlərlə doldurma. Elə bu sözdən sonra Məstan kişi atamın üzünə tərs-tərs baxıb bizdən uzaqlaşdı. Amma orta məktəbdə təhsil aldığım illərdə məktəbin bütün tədbirlərində iştirak edərdim. Məktəbin dam örtüyünün üstündə səsucaldıcı qoyulmuşdu. Səs bütün kəndə yayılardı.Tədbirlərə valideynlər də gələrdi. Səhv etmirəmsə, 2-ci sinifdə oxuyurdum, tədbirlərin birində “Sarı bülbül” ifa etməyim məktəbin həyətinə yığışan camaatının, müəllimlərin çox xoşuna gəlmişdi. Səslənən alqış sədaları məni ruhlandırdı və bu sənətə marağımı da artırdı. 4-cü sinifdə oxuyanda isə Ağdamda keçirilən müsabiqənin qalibi oldum.

- Bəs, musiqi təhsilini harada aldınız?

- Hələ 1990-cı illərə qədər respublikanın əksər müsabiqələri Ağdam şəhərində keçirilirdi. Hələ 4-cü sinifdə oxuyarkən məni Ağdam şəhərində fəaliyyət göstərən Cabbar Qaryağdıoğlu adına musiqi məktəbinə apardılar. Həmin məktəbdə yeniyetmələrdən ibarət “İstedadlar sorağında” adlı respublika müsabiqəsi keçirilirdi. Bu müsabiqənin münsiflər heyəti tanınmış sənətçilər idi. İfam münsiflər heyətinin çox xoşuna gəldi və istədilər ki, məni həmin musiqi məktəbinə götürsünlər. Lakin atam buna razı olmadı. Onun, hətta göz yaşlarıma belə rəhmi gəlmədi. Buna təəssüflənən münsiflər heyətindən bir nəfər atama dedi ki, bu uşaqda ilahi səs var, aparıb onu “şikəst” eləmə, gələcəyini əlindən alma. Amma xeyri olmadı.

Nəhayət, 1993-cü ildə Ağdamın işğalından sonra Şəkidə məskunlaşdıq. Artıq orta məktəbi bitirmişdim, korifey sənətçilərin lent yazılarına qulaq asa-asa muğamı öyrənirdim. 1998-ci ildə sənədlərimi götürüb Asəf Zeynallı adına Musiqi Texnikumuna, rəhmətlik Vahid Abdullayevin yanına gəldim. O, ifamı dinlədi, səsim çox xoşuna gəldi və məni texnikuma qəbul etdi. Texnikumda təhsil alarkən resbublikada keçirilən bir sıra müsabiqələrin qalibi oldum. 2001-ci ildə Musiqi Texnikumunu bitirdikdən sonra təhsilimi davam etdirmək üçün Bakı Musiqi Akademiyasına gəlib Xalq artisti, professor Arif Babayevlə görüşdüm. Məni səmimi qəbul edən Arif müəllimin yanında “Heyratı” zərb muğamını ifa etdim. İfam Arif müəllimin xoşuna gəldi və Bakı Musiqi Akademiyasında oxumaq istəyimi bəyəndi. Elə həmin il Akademiyaya qəbul olundum. Arif Babayevin sinfində muğam təhsili aldım. Korifey sənətkarımız, muğam ustası Arif Babayevin sənət dərsləri sayəsində daha da püxtələşdim. 2005-ci ildə isə Üzeyir Hacıbəyov adına ilk “Muğam” müsabiqəsinə qatıldım. 1200 istedadlı gənc arasından 20 nəfər seçildik. Lakin “Muğam” müsabiqəsi “SMS”lə olduğundan, mən yalnız bu müsabiqənin iştirakçısı oldum.

- Deyəsən, elmi nailiyyətləriniz də var…

- Bəli, 2002-ci ildə Milli Konservatoriyanın magistraturasını bitirdim və 2011-ci ildə isə Azərbaycan Dövlət və Mədəniyyət İncəsənət Universitetinin doktoranturasına qəbul olundum. Hazırda Milli Konservatoriyada muğam dərsi keçirəm. Azərbaycanda ilk xanəndəyəm ki, elmlə məşğul oluram.”Muğam operalarının qürubu” kitabının müəllifiyəm. 20-dən çox elmi məqaləm işıq üzü görüb.

- Amma televizya kanallarında görünmürsünüz. Səbəb nədir?

- Efirə çıxmaq üçün külli miqdarda vəsait istəyirlər. Artıq televiziya və opera monopoliyaya çevrilib. Buna baxmayataq, ara-sıra efirlərdə görünürəm. Amma dövlət tədbirlərində yetərincə iştirak edirəm. Bir sıra xarici ölkələrə dəvət almışam. Ən çox Türkiyə, İran, Qazaxıstan, Almaniyada daha çox qastrolda olmuşam. Orada milli musiqimizi, “Muğam” və xalq mahnılarımızı yetərincə təbliğ etmişik. Hazırda doktorluq dissertasiyasına hazırlaşdığım üçün bir sıra konsertləri təxirə salmışam. Bütövlükdə isə təhsilə, sənət aləmində elmi fəaliyyətə daha çox üstünlük verirəm. Artıq xeyli yetirməm də var. Onların içində milliyyətcə koreyalı olan Kim Min Ceoq da var. Bütün muğamlarımızı ona öyrətmişəm. Kim Min Ceoq Azərbaycan muğamlarını sərbəst ifa edir, dəfələrlə Heydər Əliyev adına Muğam Mərkəzində konsert proqramları ilə çıxış edib. Hazırda o, Koreyada muğamlarımızı və milli musiqimizi təbliğ edir.

- Milli musiqimizin və operalarımızın təbliğinə, inkişafına yönəlik fəaliyyətləri qənaətbəxş saymaq olarmı?

- Qətiyyən. Xüsusilə də opera sənətində ciddi nöqsanlar çoxdur. Azərbaycanda çoxlu sayda məşhur və dəyərli operalar olduğu halda, onlardan cəmi 3-ü - “Leyli və Məcnun”, “Şah İsmayıl” və “Aşıq Qərib” operaları işıq üzü görür. Pərdə arxasında qalan operalarımız var ki, onlar səhnəyə qoyulmur. Məsələn, “Xanəndənin taleyi”, “Gəlin qayası”, “Vaqif” və başqaları. Bu cür operaların səhnəyə çıxmamasına səbəb, yəqin ki, Opera və Balet Teatrında çalışan xanəndə-aktyorlarımızın həmin rolları ifa edə bilməməsidir. Bunun da çıxış yolu var: indiyədək Azərbaycanda 4 muğam müsabiqəsi keçirilib və hər müsabiqənin 20 iştirakçısı olub. Məncə, bu müsabiqə iştirakçılarından hər bir rola bir nəfər seçə bilərlər. Amma musiqi sənət aləmində bəzi qara qüvvələr var ki, onlar bu inkişafa mane olur. Çatışmazlığın biri odur ki, hər bir müəllim istəyir, öz tələbəsi qabağa getsin. Bu, həm də müsabiqələrdə obyektiv qiymətlərin verilməməsindən irəli gəlir.

Qələndər Xaçınçaylı

Həftə içi.- 2013.- 18 dekabr.- S.8.