Uşaqların elektron məlumat bankı

Belə bir bazanın formalaşması aidiyyəti qurumların məsuliyyətini artıracaq

Azərbaycanda uşaqlarla bağlı bütün məlumatları elektron qaydada əldə etmək mümkün olacaq. Nazirlər Kabinetinin təsdiq etdiyi "Uşaq hüquqlarının həyata keçirilməsinə dair elektron məlumat bankının təşkili və aparılması qaydası"na görə, elektron məlumat bankının istifadəçiləri Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi, Daxili işlər, Ədliyyə, Təhsil, Səhiyyə, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi, Gənclər və İdman nazirlikləri, Dövlət Sosial Müdafiə Fondu, Dövlət Miqrasiya Xidməti, yetkinlik yaşına çatmayanların işləri və hüquqlarının müdafiəsi üzrə komissiyalar, yerli icra hakimiyyətinin qəyyumluq və himayə orqanlarıdır. Sənəddə həmçinin göstərilib ki, istifadəçi tərəfindən dövlət orqanlarında hər bir uşağa dair mövcud olan məlumatlar 6 ay müddətində elektron məlumat bankına daxil edilməlidir. Elektron məlumat bankında qeydiyyata alınmış uşağın elektron anketi isə 18 yaşına çatdıqdan 25 il sonra məhv edilir.

Qaydalara görə elektron məlumat bankına hər bir uşaq barədə fərdi məlumatlar daxil edilməlidir. Məlumat bankında fərdi məlumatların toplanılması, işlənilməsi və mühafizəsi Azərbaycan qanunvericiliyinə müvafiq qaydada həyata keçirilməlidir. Elektron məlumat bankının idarə olunmasına, məlumat bankına məlumatların yerləşdirilməsinə və ondan istifadəyə nəzarəti məlumat bankının administratoru olan Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi həyata keçirəcək. Administrator elektron məlumat bank sisteminin təhlükəsizliyinə cavabdehlik daşıyır, bankın fasiləsiz fəaliyyətini və daxil edilən məlumatların mühafizəsini təmin edir, elektron məlumat bankında qeydiyyata alınmış uşaq barəsində məlumatları mərkəzi serverə daxil edir, müvafiq statistik məlumatlar hazırlayır və təhlillər aparır.

Bəs görəsən, Nazirlər Kabinetinin təsdiqlədiyi yeni qaydalar bu sahədə nəyi dəyişəcək?

Uşaq Hüquqları üzrə QHT Alyansının İdarə heyətinin sədri, hüquqşünas Nazir Quliyev bildirib ki, Azərbaycanda uşaq hüquqlarının təbliği istiqamətində müvafiq işlərin görülməsinə baxmayaraq bu istiqamətdə tədbirlər davamlı həyata keçirilməlidir. Onun sözlərinə görə, həm yerli QHT-lər, həm də BMT-nin Uşaq Hüquqları Komitəsi mütəmadi olaraq görülən işlərin effektivliyini artırmaq üçün Azərbaycan hökumətinə müvafiq tövsiyyələrini verir: "Məlumdur ki, yerli QHT-lər Azərbaycanda uşaq hüquqlarının vəziyyətinə dair BMT-nin Uşaq Hüquqları Komitəsinə alternativ hesabat təqdim edirlər. Həmin hesabatlarda Azərbaycan hökumətinə müvafiq tövsiyyələr verilir. Sevindirici haldır ki, hökumət ilbəil həmin təklifləri nəzərə alaraq bu istiqamətdə gördüyü işləri daha da təkmilləşdirir. Çünki biz hansısa təkliflər verərkən mütləq beynəlxalq təcrübəyə və bu təcrübənin tətbiqləndiyi ölkələrdə onun nə dərəcədə effektiv olub-olmamasına əsaslanırıq. Artıq Azərbaycan hökuməti QHT-lərin bir sıra təkliflərini nəzərə alaraq tətbiqləməyə başlayıb. Hesab edirəm ki, uşaqlarla bağlı elektron məlumat bankının yaradılması məsələsi də bu istiqamətdə görülən işlərin təkmilləşdirilməsinin nəticəsidir".

Əməkdaşlıq güclənəcək

Ekspert onu da vurğulayıb ki, indiyədək Azərbaycanda uşaqlarla bağlı problemləri aşkarlamağa imkan verən hansısa məlumat bankı mövcud olmadığından bu yöndə pərakəndəlik nəzərə çarpıb. Onun sözlərinə görə, vaxtilə belə bir məlumat bankı yaradılsaydı, o zaman problemlərə daha tez müdaxilə etmək imkanı yaranardı: "Düşünürəm ki, bu cür məlumat bankının yaradılması çox vacib bir addımdır. Çünki uşaq hüquqlarının pozulması ilə bağlı ortaya çıxan məlumatların pərakəndə formada olması məsələyə dərhal müdaxilə etmək imkanını məhdudlaşdırırdı. Düşünürəm ki, vahid məlumat bankı yaradılması həm aidiyyəti dövlət qurumlarının, həm də bu sahədə ixtisaslaşmış QHT-lərin işini asanlaşdıra bilər. Eyni zamanda, bu addım dövlət qurumları arasında əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsinə də təkan verəcək".

Məlumat bankı uşaqların ümumi vəziyyətini formalaşdıracaq

Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin (AQUPDK) uşaq problemləri şöbəsinin böyük məsləhətçisi Pərviz Əliyevin fikrincə isə Azərbaycan hökuməti uşaq siyasətində böyük uğurlar əldə edib. Onun sözlərinə görə, son illər ölkədə uşaq hüquqlarının pozulmasına dair qeydə alınan faktların azalması buna əyani sübutdur: "Biz bu istiqamətdə kifayət qədər iş aparmışıq və görülən işlər hazırda da davam etdirilir".

Qurum rəsmisi Azərbaycanda uşaqlarla bağlı problemləri aşkar etməyə imkan verən məlumat bankının yaradılmasını bu istiqamətdə atılan yüksək addım kimi dəyərləndirib. Onun sözlərinə görə, bu layihəni AQUPDK hazırlayaraq Nazirlər Kabinetinə təqdim etmişdi. Yeni qaydalara əsasən, məlumat bankında bütün ölkə uşaqları haqqında fərdi məlumatlar toplanacaq. Bankdakı məlumatlar müvafiq nazirlik, komitə və idarələrin uşaqlarla bağlı verdiyi məlumatlar əsasında hazırlanacaq. Məsələn, Səhiyyə Nazirliyi doğulan, müalicə alan uşaqlar barədə, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi uşağın sosial vəziyyəti, ailəsinin ünvanlı sosial yardım alıb-almaması barədə, Təhsil Nazirliyi uşaqların təhsil vəziyyəti barədə məlumatları banka yerləşdirəcək. Bu məlumatlar əsasında ölkədəki uşaqların ümumi vəziyyəti barədə məlumat formalaşacaq.

Pərviz Əliyev deyib ki, məlumat bazası əsasında uşaqlarla bağlı istənilən sahədə statistik məlumatı əldə etmək mümkün olacaq. Məsələn, bu bankın köməyi ilə ölkədə sağlamlıq imkanı məhdud olan neçə uşağın təhsil almadığı barədə məlumat almaq asanlaşacaq. Üstəlik həmin uşaqların sayı ilə bərabər, təhsil almayan sağlamlıq imkanları məhdud olan uşaqlar barədə fərdi məlumatları öyrənmək də mümkün olacaq: "Yaxud hansı regionda neçə uşaq idman dərnəklərinə dərc olunması, xüsusi bacarıqlı, istedadlı uşaqların statistikası və həmin uşaqlar barədə məlumatları da bank vasitəsilə ala biləcəyik. Sənəd qəbul olunandan sonra sistemin işləməsi üçün proqram təminatı hazırlanacaq".

Məsuliyyət artacaq

Azərbaycan Uşaqlar Birliyinin sədri Kəmalə Ağazadə də ölkədə uşaq hüquqlarının həyata keçirilməsinə dair elektron məlumat bankının yaradılmasını müsbət qiymətləndirib. Onun sözlərinə görə, bu bankın yaradılması aidiyyəti orqanların məsuliyyətini daha da artıracaq: "Əgər indiyədək uşaqlarla bağlı məlumatlar pərakəndə şəkildə ayrı-ayrı dövlət qurumlarında toplanırdısa, bundan sonra həmin informasiyaları vahid mənbədən əldə etmək mümkün olacaq. Bu isə o deməkdir ki, artıq uşaqlarla bağlı hansısa hüquq pozuntusunu gizlətmək mümkün olmayacaq. Yəni, müvafiq qurumlar bütün məlumatları həmin şəbəkəyə ötürəcək. Nəticədə aidiyyəti qurumların gördükləri işə məsuliyyətləri daha da artıracaq".

Ekspert həmçinin deyib ki, banka toplanan məlumatların ölkədəki uşaqların ümumi vəziyyətini formalaşdırması uşaq hüquqları ilə bağlı problemlərin operativ şəkildə həllinə imkan yaradacaq: "Məsələn, biz uşaqlarla bağlı layihələr həyata keçirərkən həmin uşaqların bu tədbirlərdən nə qazandığını müəyyənləşdiririk. Əgər hansısa uşaq layihə çərçivəsində bizim istədiyimiz səviyəyə çata bilməyibsə, həmin uşağı yenidən layihələrimizə cəlb edirik. Tutaq ki, bizdə təhsildən yayınan uşaqlara ibtidai biliklər tədris olunur. Yəni, bu uşaqlara yazmaq-oxumaq öyrədilir. Əgər hansı uşaq layihə çərçivəsində proqramı mənimsəyə bilməyirsə, biz onu yenidən layihəmizə cəlb edirik. Bu baxımdan hesab edirəm ki, məlumat bankına toplanan informasiyaların ölkədəki uşaqların ümumi vəziyyətini formalaşdırması aidiyyəti qurumlar tərəfindən uşaq hüquqları ilə bağlı problemlərin operativ şəkildə həllinə imkan yarada bilər".

Sevinc

Bu yazı Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyi əsasında hazırlanıb.

Həftə içi.- 2013.- 24 yanvar.- S.6.