Rəqəmsal xəstəxana layihəsi reallaşır

Azərbaycanda ilk dəfə belə bir səhiyyə

müəssisəsinin qurulması planlaşdırılır

Bu il ərzində səhiyyə sahəsində daha bir texnologi yeniliyi imza atılacaq. Belə ki, Azərbaycan Səhiyyə Nazirliyinin Mərkəzi Neftçilər Xəstəxanası fəaliyyətini tam rəqəmsallaşdırmaq niyyətindədir. "Microsoft Azerbaijan" şirkətinin yaydığı məlumata görə, hazırda xəstəxana məlumat sistemi və səhiyyə sahəsində informasiya texnologiyalarına malikdir və məhz Mərkəzi Neftçilər Xəstəxanasında ilk dəfə olaraq səhiyyə sahəsində İnformasiya Texnologiyaları İnfrastrukturunun Təkmilləşdirməsi Layihəsinə imza atılıb. Belə ki, 800 çarpayılıq xəstəxanada 2010-cu ildən etibarən "Microsoft Azerbaijan" şirkətinin tərəfdaşı olan Türkiyənin "Esim Software" şirkəti tərəfindən idarə edilən xəstəxana sözügedən layihənin həyata keçirilməsinə başlayıb.

Bəs, görəsən, bu sistemin əsas üstünlükləri nədən ibarətdir? Rəqamsal xəstəxananın yaradılması pasiyentlərə nə vəd edir?

Məsələyə münasibət bildirən Mərkəzi Neftçilər Xəstəxanasının baş direktoru Leyla Seyidbəyova deyib ki, hazırda "Esim Software" şirkətinin OTOMATİP xəstəxana informasiya sistemi uğurla tətbiq edilərək Mərkəzi Neftçilər Xəstəxanasının tam istifadəsinə verilib. O, Mərkəzi Neftçilər Xəstəxanasını müasir yeniliklərə daim açıq olan tibb müəssisəi kimi xarakterizə edərək sözügedən layihənin tətbiqinin də buna əyanı sübut olduğunu deyib. Onun sözlərinə görə, ümumiyyətlə, bu layihə xəstəxananın fəaliyyətinin effektivliyini artırıb. Belə ki, hazırda Mərkəzi Neftçilər Xəstəxanası qələmlə yazı işindən 80-85 faiz imtina edib: “Hədəfimiz isə xəstəxananı tam kompüterləşdirməkdir və düşünürəm ki, bu ilin sonunadək proses tam başa çatacaq. Ümumiyyətlə, məqsədimiz tam rəqəmsal xəstəxanaya çevrilməkdir".

20-dən artıq xidmət istifadəyə verilib

Baş direktor onu da əlavə edib ki, əgər bundan öncə Mərkəzi Neftçilər Xəstəxanasında müalicə alan hər bir xəstənin kağız qovluğunda saxlanılan ayrıca uçot kitabçası var idisə, hazırda bütün uçot kitabçaları elektronlaşdırılıb və bu da həkimin vaxt itkisini minimuma endirib. Leyla Seyidbəyovanın sözlərinə görə, hazırda bu xəstəxanada 1 000-dən artıq işçi çalışır ki, onların hamısı müasir avadanlıq və sistemdən istifadə etmək üçün lazımi təlimlərdən keçib: “Hazırda xəstəxanada 8 şöbə fəaliyyət göstərir və bu ilin sonunadək sözügedən layihə bütün şöbələri tam əhatə edəcək. Bu gün biz layihə çərçivəsində statistik, texniki və 20-dən artıq digər modulların tətəbiqinə başlamışıq, yaxın gələcəkdə isə layihənin bütün 30 modulu tətbiq olunacaq".

O, həmçinin vurğulayıb ki, OTOMATİP sistemi müasir xəstəxana idarə etməsində və digər xəstəxana informasiya sistemlərində mövcud idarəetmə modullarının hamısını, həmçinin, xəstəxanaya müraciət edən pasiyentlər və onların yaxınları üçün məlumat ekranı sistemini özündə birləşdirir. Toxunuşla çalışan şəbəkə köşkü pasiyentlərin görüş almasını və növbə gözləmədən qeydiyyatdan keçməsini təmin edir. Eyni zamanda, "Ağıllı kart" sistemin tətbiqi vasitəsilə xəstəxana personalının giriş-çıxışına nəzarət edilir. Xəstəxanada istifadə edilən sistemin istifadəçi pəncərəsi sadə, qrafik və standart ekranları ilə proqramın istifadəsini çox asanlaşdırıb. Proqram tam şəkildə Azərbaycan dilində tərtib olunduğundan yerli ehtiyaclara və tələbatlara uyğunlaşdırılıb. "NFC xəstə biləkliyi" və xəstələrin yataqlarının başında quraşdırılmış planşet tipli kompüterlər vasitəsilə hər bir xəstə haqqında məlumatları əlçatandır və müxtəlif əməliyyatlar həyata keçirmək imkanları mövcuddur.

Leyla Seyidbəyova xəstəxanada simsiz tibb bacısı çağırış sistemi və xəstənin təcili çağırışlarında istifadə edə bildiyi ilk kömək çağırış sisteminin yaradıldığını da söyləyib. Onun sözlərinə görə, xəstəxananın miqyasına görə tənzimlənə bilən web platforması üzərində qurulan OTOMATİP xəstəxana sisteminin içərisində radioloji görünüşlərin araşdırılması üçün "Siemens RIS/PACS" ilə inteqrasiya edilmiş interfeys çalışır. Bu isə xəstəxananın bir filialında əldə edilmiş məlumatların digər filialda və hətta internet üzərindən təhlükəsiz bir formada digər xəstəxanada təhrif edilmədən istifadəsinə şərait yaradır: “Biz düşünürük ki, pasiyentlər bir çox inkişaf etmiş ölkədə fəaliyyət göstərən müasir xəstəxanada tapa biləcəyi İKT həllini Azərbaycanda məhz Mərkəzi Neftçilər Xəstəxanasında tapa biləcəklər. Hətta daha irəli gedərək bu xəstəxanada istifadə edilən müasir İT arxitekturaları əsasında çalışan səhiyyə həllərinin digər inkişaf etmiş ölkələrdəki bir çox xəstəxanadan daha irəli bir səviyyədə olduğunu qətiyyətlə söyləyə bilərəm. Artıq bir neçə ölkə bizim təcrübədən yararlanmaq niyyətrindədir".

Qeyd edək ki, "Microsoft Azerbaijan" şirkətinin tərəfdaşı olan "Esim Software" şirkəti səhiyyə sahəsində ixtisaslaşıb və 24 illik təcrübəsi ilə Türkiyənin Tətbiqi Proqramlar sektorununda bir sıra nailiyyətlər əldə edib. Şirkətin Mərkəzi Neftçilər Xəstəxanasında həyata keçirdiyi layihə çərçivəsində göstərilən xidmətlərdən 90 minə yaxın dövlət neft işçisi və onların ailələri yararlana bilir.

Kütləvi xarakterli xidmətlər daha məqsədəuyğundur

Mövzu ilə bağlı fikirləri bölüşən Multimedia Mərkəzinin rəhbəri Osman Gündüz də vurğulayıb ki, bir ölkədə ictimai rifahın və inkişaf səviyyəsinin ən əhəmiyyətli göstəricilərindən biri vətəndaşlara təqdim edilən sağlamlıq xidmətinin keyfiyyəti hesab olunur. Onun sözlərinə görə, sağlamlıq xidməti keyfiyyətinin təmin edilməsində ən əhəmiyyətli faktorlardan biri də informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının nə dərəcə istifadə edildiyidir: “Bu məsələdə rəqəmsal xəstəxana anlayışı səhiyyə sistemində əhəmiyyətli yer tutur. Rəqəmsal xəstəxana, sağlamlıq təşkilatın içərisindəki tibbi və ya tibbi olmayan hər cür məlumat və görüntünü sənədsiz və filmsiz olaraq saxlandığı, çatdırıldığı və paylaşıldığı xəstəxana olaraq təyin oluna bilər. Rəqəmsal xəstəxananın məqsədi, xəstələrə ən yaxşı sağlamlıq baxım xidmətini təqdim etmək, tanı, müalicə və dərman istifadəsinə dair səhvlərin qarşısını almaq, iş müddətlərini optimallaşdırmaq və avtomatik etmək, material israfın azaldaraq xəstəxanaların maddi və insan qaynağını ən ideal şəkildə istifadəsini təmin etməkdir. Yəni, bu baxımdan Azərbaycanda belə bir səhiyyə ocağının yaradılması yaxşı hal sayıla bilər. Amma nəzərə alsaq ki, bu sistemdən məhdud sayda insanlar yararlana biləcək, o zaman rəqamsal xəstəxana mahiyyəti müəyyən qədər itirmiş olur».

Ekspert bildirib ki, hazırda səhiyyə sistemində kütləvi xarakter daşıyan elektron xidmətlərin tətbiq olunmasına daha çox ehtiyac duyulur. Onun sözlərinə görə, ölkədə hansısa tibb müəssisəsinin bazasında rəqəmsal sistem yaratmaqdansa, kütləvi layihələrin reallaşdırılması məqsədəuyğundur: «Məsələn, bu gün bütün dünyada onlayn formada həkimlərin qəbuluna yazılmaq mümkündür. Təbii ki, bu olduqca vacib bir elektron xidmətdir. Çünki Azərbaycanda həkim qəbuluna yazılmaq üçün onun çalışdığı xəstəxanaya baş çəkmək və birbaşa xəstəxanada qəbula yazılmaq lazımdır. Bu zaman isə heç bilmirsən ki, həkimin səni qəbul etməyə vaxtı çatacaq, ya yox. Ona görə Azərbaycanda ilk növbədə bu sistem istifadəyə verilməlidir ki, vətəndaşların da işi asanlaşsın. Hansısa xəstəxananın bazasında rəqəmsal sitstemin yaradılmasından bütün vətəndaşların yararlanması qeyri-mümkündür».

Xatırladaq ki, rəqəmsal xəstəxana anlayışı çərçivəsində əsasən, Xəstəxana Məlumat Sistemi (XMS), Görüntü Arxivləşdirmə və Ünsiyyət Sistemi (PACS),

Xəstəxana Görüş Sistemi (SMS, web, WAP, zəng mərkəzi vs), Mobil Proqramlar (Tablet PC, MCA, Smart Telefon və s), Klinika Qərar Dəstək Sistemləri, Kompüter Dəstəkli diaqnoz sistemi, Elektron Sənəd İdarə sistemi, RFID / Barkod ilə xəstə, cihaz, dərman təqib sistemləri, xəstə başı ekranlar, teletib, kabelsiz şəbəkə, məlumat, səs , görüntü texnologiyaları, ağıllı binalar texnologiyası qurulur.

Sevinc

Bu yazı Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyi əsasında hazırlanıb.

Həftə içi.- 2014.- 2 aprel.- S.6.