Mobil cihazların qeydiyyatında yeni qayda

Bundan sonra itirilmiş telefona qısa mesaj göndəriləcək

Azərbaycanda mobil cihazların qeydiyyatı yeni qaydalarla aparılacaq. Qeyd edək ki, Nazirlər Kabineti bununla bağlı «Mobil cihazların qeydiyyatının aparılması Qaydası”nda dəyişikliklər edib.

Xatırladaq ki, ölkəmizdə mobil cahazların qeydiyyatı prosesinə ötən ilin martın 1-dən başlanıb. Nəticədə mobil cihazların İMEİ nömrələri barədə məlumatlar mobil operatorlar tərəfindən gündəlik olaraq mərkəzi baza sisteminə təqdim olunub. Qeydiyyat sistemi istismara başladığı tarixədək şəbəkədə istifadə edilən bütün mobil cihazların İMEİ nömrələri qeydiyyata alınmış hesab edilib və onların şəbəkədə maneəsiz işləməsində heç bir problem yaşanmayıb.

Qeydiyyat sistemi istismara verildikdən sonra şəxsi istifadə məqsədi ilə ölkə ərazisinə gətirilərək istifadə olunan (respublikamızın mobil operatorlarının SİM kartları vasitəsilə) hər bir mobil telefonun İMEİ nömrəsi həmin cihazın şəbəkədən xidmət almağa başladığı tarixdən ən gec 30 gün müddətində qeydiyyata alınıb. Bu qayda Azərbaycana gələn xarici qonaqlar, turistlər tərəfindən xarici ölkə operatorunun SİM kartı ilə rouminq xidmətindən istifadə edilən cihazlara şamil olunmayıb. Yəni onlar xarici ölkə operatorlarının SİM kartları ilə işləyən cihazlardan maneəsiz olaraq istifadə edə biliblər. Həmçinin istehlakçılar qurğuların İMEİ nömrələrini www.imei.az saytına daxil olmaqla da yoxlamaq imkanına malikdilər. Burada onlar həmçinin mobil cihazların qeydiyyat sistemi barədə ətraflı məlumat əldə edə bilirlər.

Onu da deyək ki, indiyədək Azərbaycanda mobil telefonların IMEI-şifrələrin məlumat bazasında 13 milyondan artıq mobil telefon qeydiyyata alınıb. Mobil telefonlarla yanaşı, sistemə GSM standartlı (naviqatorlar, məişət texnikası və digərləri) cihazlar daxildiir.

Bəs, görəsən, mövcud qaydalardakı yeni dəyişikliklər nədən ibarətdir? Bu addım mobil telefon bazarına nə vəd edir?

Qeyd edək ki, indiyə qədər şəxsi istifadə məqsədi ilə ölkə ərazisinə gətirilən mobil cihazın qeydiyyata alınması üçün həmin mobil cihazı ölkəyə gətirən şəxs və ya onun səlahiyyətli nümayəndəsi tərəfindən bilavasitə qeydiyyat mərkəzinə və ya mobil operatorların müştəri xidmətlərinə, yaxud poçt şöbəsinə müraciət edilib.

Müraciət edən şəxs şəxsiyyətini təsdiq edən sənədin əslini (xarici ölkənin vətəndaşı olduqda isə pasportunun əslini) qeydiyyat mərkəzinə (mobil operatorların müştəri xidmətlərinə və ya poçt şöbəsinə) baxış üçün təqdim edib, gətirdiyi mobil cihazın markasını, modelini və İMEİ nömrəsini bildirməklə yanaşı, mobil cihazının qeydiyyata alınması üçün ərizə formasını (3 nömrəli əlavə) doldurub. Qeydiyyat mərkəzinin (mobil operatorların müştəri xidmətlərinin və ya poçt şöbəsinin) nümayəndəsi müraciət edən şəxsin şəxsiyyətini təsdiq edən sənədin surətini çıxarıb və həmin surətə “əsli ilə düzdür” möhürünü vurub.

«Elektron hökumət» portalında qeydiyyat mümkün olacaq

Dəyişikliyə əsasən, bundan sonra hüquqi və ya fiziki şəxslər mobil telefon cihazlarından Mobil Cihazların Qeydiyyat Sistemi (MCQS) tərəfindən mobil (sellülar) telekommunikasiya operatorları ilə birgə təşkil edilmiş vahid nömrəyə qısa mesaj (SMS) göndərməklə, mobil cihazların İMEİ nömrələrinin mövcud statusu barədə məlumat alacaqlar. Şəxsi istifadə məqsədi ilə ölkə ərazisinə gətirilən mobil cihazın qeydiyyata alınması şəxsin istəyinə uyğun olaraq həm elektron, həm də yazılı müraciət etmə üsulları ilə aparılacaq. Elektron müraciətetmə üsulu “Elektron hökumət” portalına daxil olaraq müvafiq avtorizasiya prosesini keçməklə, mobil cihaza dair məlumatların daxil edilməsi yolu ilə yerinə yetiriləcək. Yazılı müraciət etmə üsulu mobil cihazı ölkə ərazisinə gətirən şəxs və ya onun səlahiyyətli nümayəndəsi tərəfindən bilavasitə qeydiyyat mərkəzinə və ya mobil operatorların müştəri xidmətlərinə, yaxud poçt şöbəsinə müraciət edilməklə yerinə yetiriləcək. Müraciət edən şəxs şəxsiyyətini təsdiq edən sənədin əslini qeydiyyat mərkəzinə (mobil operatorların müştəri xidmətlərinə və ya poçt şöbəsinə) baxış üçün təqdim edib, gətirdiyi mobil cihazın markasını, modelini və İMEİ nömrəsini bildirməklə yanaşı, mobil cihazın qeydiyyata alınması üçün ərizə formasını dolduracaq.

Satış və digər sahibkarlıq fəaliyyəti məqsədi ilə mobil cihazları ölkəyə idxal edən hüquqi və fiziki şəxslər tərəfindən təqdim edilmiş məlumatların qeydiyyat mərkəzi tərəfindən araşdırılması üçün müəyyənləşmiş 3 iş günü 2 iş gününə endirilib. Bu məlumatlar 2 iş günü ərzində Dövlət Gömrük Komitəsi tərəfindən MCQS-ə elektron formada göndərilən İMEİ nömrələri ilə müqayisə ediləcək. Sənədlərdə çatışmazlıq olmadıqda, habelə təqdim edilmiş məlumatlarda uyğunsuzluq aşkar edilmədikdə ərizədə göstərilmiş İMEİ nömrələri dərhal ağ səhifəyə daxil ediləcək və bu barədə ərizəçiyə qeydiyyat mərkəzi tərəfindən yazılı məlumat veriləcək.

Şəxsi istifadə məqsədi ilə ölkə ərazisinə gətirilən mobil cihazın qeydiyyata alınması üçün həm elektron, həm də yazılı müraciət etmə üsullarında təqdim edilmiş məlumatların qeydiyyat mərkəzi tərəfindən araşdırılması da 3 iş günündən 2 iş gününə endirilib. Sənədlərdə çatışmazlıq olmadıqda, habelə təqdim edilmiş məlumatlarda uyğunsuzluq aşkar edilmədikdə və bu Qayda ilə müəyyən olunmuş tələblərə riayət edildikdə, ərizədə göstərilmiş İMEİ nömrələri dərhal ağ səhifəyə və ya uyğunlaşdırılmış ağ səhifəyə daxil edilir və bu barədə abunəçiyə qısa mesajla məlumat veriləcək.

Digər tərəfdən indiyə qədər mobil cihaza mobil operatorların şəbəkələrindən xidmət göstərilməsinin məhdudlaşdırılması üçün müraciət edən şəxs tərəfindən verilmiş məlumatlar qeydiyyat mərkəzində MCQS-də qeydiyyatda olan məlumatlarla müqayisə olunub və uyğunsuzluq aşkar edilmədiyi halda, mobil cihazın İMEİ nömrəsi dərhal qara səhifəyə daxil edilib. Bundan sonra əgər mobil telefon cihazı itirilərsə və ya oğurlanarsa, bu halda İMEİ nömrəsi qara səhifəyə daxil edilməzdən əvvəl, həmin İMEİ nömrəli mobil telefon cihazı ilə istifadə edilən nömrəyə “bu mobil cihaz itirilmişdir, yaxınlıqdakı polisə könüllü surətdə təqdim etməyiniz xahiş olunur” qısa mesajı da göndəriləcək.

Prosedur asanlaşır

Məsələyə münasibət bildirən «Multimedia» İnformasiya Texnologiyaları Mərkəzinin rəhbəri Osman Gündüz deyib ki, yeni dəyişikliklər qeydiyyat prosedurlarını müəyyən qədər asanlaşdırıb: «Ümumiyyətlə, insanların keyfiyyətli telefonlardan istifadə etməsi vacib məsələdir. Etiraf edək ki, insanlar indiyə qədər şəxsi nömrələrinə daha çox diqqət yetirirdilərsə, artıq aparılan təbliğat nəticəsində telefonlarının zavod nömrələrinə önəm verirlər. Hansı ki, biz ona İMEİ kodu deyirik. Hər bir telefon aparatı zavodda istehsal edilib buraxılanda onun yaddaşına bir nömrə daxil olur. Bu 15 rəqəmli nömrə unikaldır – yəni başqa heç bir telefon aparatında belə bir nömrə yoxdur. Vətəndaş hər hansı bir operatordan telefon nömrəsi alıb, onu telefon aparatına qoşaraq, «OKEY» düyməsini basdıqda mobil operatorun antenası onun nömrəsini deyil, telefon aparatının nömrəsini tutur. Operator öncə bilir ki, bu kodlu telefon onun dairəsindədir. Hazırda hökumət tərəfindən atılan addım isə bu işi bir qədər də asanlaşdırıb. Yəni, istifadəçilər ölkəyə gətirdikləri telefonları artıq «Elektron hökumət» portalı vasitəsilə qeydiyyata sala biləcəklər. Bu həm də insanların vaxt itkisinin qarşısını alacaq».

Mobil telefonların qeydiyyatının əhəmiyyətinə toxunan ekspert vurğulayıb ki, bu həm də oğurluğun qarşısının alınmasına hesablanmış bir addımdır: «Düzdür, ola bilər ki, bəzən sistemi idarə edənlər müəyyən anlaşılmazlıq olan telefonlarla bağlı mobil operatordan informasiyalar istəsinlər. Amma bu qanunsuzdur. Məhkəmə qərarı olmadan hər hansı vətəndaşa malik olan informasiya başqasına verilə bilməz. Lakin ümumilikdə mobil cihazların qeydiyyatı istehlakçıların xeyrinə olan məsələdir. Bu prosesin təkmilləşdirilməsi isə mövcud sistemi daha da möhkəmləndirə bilər».

Sevinc

Bu yazı Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyi əsasında hazırlanıb.

Həftə içi.- 2014.- 15 aprel.- S.6.