Mobil şəbəkə siqnalı ilə təminat

Davos İqtisadi Forumunun hesabatına görə, ölkəmiz bu sahədə 7 pillə irəliləyib

Son illərdə Azərbaycanda İnformasiya-Kommunikasiya Texnologiyaları (İKT) sektoru iqtisadiyyatın aparıcı və dinamik inkişaf edən sahəsinə çevrilib. Bu illər ərzində sektorun həcmi təqribən 20-25 faiz orta illik artım tempi ilə hər üç ildə iki dəfə artaraq, 1,9 milyard dolları ötüb, ÜDM-də payı 1,7faizə, qeyri-neft ÜDM-də payı isə 3,3 faizə yüksəlib. Sektora investisiya qoyuluşu təqribən 2,5 milyard dolları təşkil edib ki, bunun da 28 faizi dövlət, 72 faizi isə yerli biznes strukturları və xarici investorlar tərəfindən yatırılıb. Özəl sektorun payı 2003-cü illə müqayisədə 67,3 faizdən 80 faizə yüksəlib.

Azərbaycanda İKT sektorunun sürətli inkişafı beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən hazırlanan hesabatlarda da öz əksini tapır. Belə ki, bu yaxınlarda Dünya İqtisadi Forumu (DİF) tərəfindən hazırlanmış "Qlobal informasiya texnologiyaları hesabatı 2014" ("The Global Information Technology Report 2014") adlı illik hesabatda ölkələrin informasiya texnologiyaları sahəsində inkişafını əks etdirən "Şəbəkələşmə hazırlığı indeksi" göstəricisinə görə Azərbaycan ötənilki mövqeyindən 7 pillə irəliləyərək 148 ölkə arasında 56-cı yerdən 49-cu yerə yüksəlib. Yəni, hər zaman MDB ölkələri arasında yüksək mövqelərdə yer alan Azərbaycan bu reytinq cədvəlinə əsasən bir çox aparıcı ölkələri də qabaqlayıb.

Sevindirici haldır ki, Azərbaycan "ölkənin əhali yaşayan ərazisində mobil telefon şəbəkəsinin əhatəsi" reytinqinə görə dünyada 1-ci yerdə qərarlaşıb. Bu da ölkənin tamamilə mobil şəbəkə siqnalı ilə təmin olunması deməkdir. Eyni zamanda "Şəbəkələşmə hazırlığı indeksi"nin formalaşmasına təsir edən İKT-nin əsas komponentlərinə görə Azərbaycan hər 100 nəfər arasında internet istifadəçilərinin sayına görə 148 ölkə arasında 59-cu, genişzolaqlı internet abunəçilərinin sayına görə isə 46-cı yeri tutmaqla MDB-də liderlik mövqeyini qoruyub saxlayır. Bundan əlavə, şirkətlərin innovasiya qabiliyyətinə görə ölkəmiz MDB-də ən yüksək, ümumən dünyada isə 35-ci pilləni tutur.

Hesabatda diqqət çəkən məqamlardan biri də odur ki, yuxarı orta gəlirli ölkələrlə müqayisədə Azərbaycan orta göstəricidən daha yaxşı nəticə qazanıb və hökumətin gələcəklə bağlı İKT sektoruna yanaşması üzrə 6-cı yeri tutub. MDB-də lider olmaqla, ölkəmiz İKT sektorunun təbliğində hökumətin uğuruna görə 8-ci, hökumətin xidmətlərinin səmərəliliyində İKT-dən istifadə üzrə isə 11-ci yeri tutur.

Hesabata əsasən, Azərbaycan Avropada İtaliya (58-ci yer), Polşa (54), Slovakiya (59) və Monteneqronu (52), eləcə də qonşu ölkələrdən Türkiyə (51), Gürcüstan (60) və İranı (104) qabaqlamışdır. Həmçinin, Azərbaycan dünya nəhənglərindən Çin (62), Braziliya (69) və Meksikanı (79) da arxada qoyub.

Bəs, görəsən, Azərbaycan İKT sektorunda əldə etdiyi uğurların davamlı olması üçün hansı addımları atmalıdır?

Məsələ ilə bağlı Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinin mətbuat xidmətindən bildiriblər ki, Dünya İqtisadi Forumunun hesabatına əsasən həmişə MDB ölkələri arasında yüksək mövqelərdə yer alan Azərbaycanın bu reytinq cədvəlində bir çox aparıcı ölkələri də qabaqlaması müsbət hadisədir: «Azərbaycan “Ölkənin əhali yaşayan ərazisində mobil telefon şəbəkəsinin əhatəsi” reytinqinə görə dünyada 1-ci yerdə qərarlaşıb. Bu da ölkənin tamamilə mobil şəbəkə siqnalı ilə təmin olunması deməkdir. Eyni zamanda "Şəbəkələşmə hazırlığı indeksi"nin formalaşmasına təsir edən İKT-nin əsas komponentlərinə görə Azərbaycan hər 100 nəfər arasında internet istifadəçilərinin sayına görə 148 ölkə arasında 59-cu, genişzolaqlı internet abunəçilərinin sayına görə isə 46-cı yeri tutmaqla MDB-də liderlik mövqeyini qoruyub saxlayır. Bundan əlavə, şirkətlərin innovasiya qabiliyyətinə görə ölkəmiz MDB-də ən yüksək, ümumən dünyada isə 35-ci pilləni tutur».

Azərbaycanın tranzit qovşağa

çevrilməsi üçün tədbirlər davam etdirilir

Nazirlikdə deyirlər ki, dinamik inkişaf tempini bu ilin ilk rübündə də davam etdirən İKT sektorunun ölkənin hərtərəfli inkişafında xüsusi çəkisi ilbəil artır. Belə ki, bu ilin ilk rübündə “2014-2016-cı illərdə Bakı şəhərinin və onun qəsəbələrinin sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramı” və “Azərbaycan Respublikası regionlarının 2014-2018-ci illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı” təsdiq olunub və hər iki proqramda rabitə və informasiya xidmətlərinin yaxşılaşdırılması üzrə nəzərdə tutulmuş tədbirlərin icrasının təmin edilməsi məqsədilə aidiyyəti rabitə birlik və müəssisələrinə müvafiq tapşırıqlar verilib.

Həmçinin RYTN tərəfindən həyata keçirilən tədbirlərin effektivliyini artırmaq məqsədilə özündə konkret tapşırıq və vəzifələri cəmləşdirən “2014-cü ildə rabitə və informasiya texnologiyaları göstəricilərinin yaxşılaşdırılması üzrə” Tədbirlər Planı təsdiq edilib və icrasına başlanılıb. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin müvafiq Fərmanı ilə təsdiq olunmuş “Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasının kommunikasiya texnologiyalarının inkişafı və informasiya cəmiyyətinə keçidin təmin edilməsi bölməsinin həyata keçirilməsi üçün hazırlanmış Tədbirlər Planının, eləcə də digər qanun və proqramların icrası üzrə müvafiq tədbirlər görülüb. Bunun nəticəsində I rüb ərrzində İKT, informasiya və poçt sektorunda əldə olunan gəlirlərin həcmi müqayisəli qiymətlərlə ötən ilə nisbətən 13,3faiz artaraq 381.0 milyon manat təşkil edib.

Nazirlikdən o da vurğulanıb ki, hazırda ölkədə hər 100 nəfərə düşən internet istifadəçilərinin sayı 73-ə, genişzolaqlı internet istifadəçilərinin sayı isə 55-ə bərabərdir. Ölkədə əhalinin internet xidmətlərinə tələbatının artmasının və yaradılmış texniki imkanlığın nəticəsidir ki, beynəlxalq internet kanallarının ümumi tutumu 250 Gb/s-ə çatdırılıb.

Bundan başqa Azərbaycanın tranzit qovşağa çevrilməsi məqsədilə ölkə üzərindən tranzit trafikin təşkil olunması üçün tədbirlər davam etdirilir. Həmçinin, beynəlxalq rabitənin keyfiyyətinin artırılması və kanal sayının trafik həcminə uyğun tənzimlənməsi məqsədilə “Rostelekom” ASC, “UkrTelekom”, “Vodafon-Turkey”, “Deutsche Telekom” və “TATA Communications” istiqamətlərində əlavə portlar qoşulub, Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin “ETISALAT”, Ukraynanın “Kiyevstar” və Finlandiyanın “Telia Sonera”, Kanadanın “Certburg Network” şirkətləri ilə yeni birbaşa kanallar təşkil edib. Hazırda ölkənin beynəlxalq telefon kanallarının sayı 7317 ədəd təşkil edir. Eyni zamanda, Azərbaycandan dünya ölkələrinə çıxış terminal trafikinə görə hesablaşma qiymətlərinin tənzimlənməsi, ölkəyə giriş trafikinin azalma səbəblərinin araşdırılması istiqamətində zəruri tədbirlər görülüb.

Qeyri-neft sektorunun inkişafı İKT-dən asılıdır

Azərbaycan Marketinq Cəmiyyətinin sədr müavini, ikt üzrə mütəxəssis Fuad Əliyev deyir ki, qeyri-neft sektorunun inkişafında elmtutumlu sahələrin rolu böyükdür. O, dünya təcrübəsinə əsaslanaraq bildirir ki, qeyri-neft sektorunun inkişafında innovasiya və elmtutumlu sahələrin faydaları əvəzedilməzdir: “Bu aspektdən, əlbəttə, informasiya texnologiyalarının əhəmiyyəti danılmazdır. Daim texnoloji yeniliklər və gündəlik ictimai həyatda artan tələbatla müşayiət olunan sektorunda həm yeni xidmət növlərinin yaradılması vacib məsələdir. Bir məqamı vurğulayım ki, təkcə 2004-2010-cu illərdə ölkədə İKT-dən əldə olunan gəlirlərin orta illik artım tempi ümumdünya göstəricisini 2,5-3 dəfə qabaqlayıb və bu dövrdə özəl sektorun İKT bazarında payı artaraq 80 faizə çatıb. Bu gün Azərbaycanda yeni tipli nanomateriallar, elektron qurğular, işıq elementləri, elektron tabletlər, Azərbaycan dilində tam səslə idarə olunan kompyuterlər, proqram təminatı, yeni mobil tətbiqləri və yeni həllərin yaradılması formalaşır. İnnovativ məhsul və xidmətlərin kütləvi istehsala çevrilməsi üzərində işlər aparılır».

Fuad Əliyev qeyd edib ki, Azərbaycan İKT sektorunun davamlı inkişafını təmin etmək məqsədilə elmtutumlu layihələrə önəm verməlidir. Onun sözlərinə görə, AMEA-da İnnovasiya Fondunun yaradılması da bu sektorunun inkişafını daha da sürətləndirəcəyinə inam yaradıb.

Sevinc

Bu yazı Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyi əsasında hazırlanıb.

Həftə içi.- 2014.- 26-28 aprel.- S.6.