Bakıda “Qarabağ maarifçiləri” konfransı

Azərbaycan təhsilinin inkişafında böyük xidmətləri olan Rəhim bəy Novruzbəyovun adının əbədiləşdirilməsi istənilir

Dünən Mətbuat Evində Azərbaycanda Milli Mədəniyyətin Təbliği İctimai Birliyi tərəfindən “Qarabağ maarifçiləri” elmi-praktik konfrans keçirildi. Azərbaycan maarifçiliyin inkişafında böyük xidmətləri olan Rəhim bəy Novruzbəyovun xatirəsinə həsr olunmuş konfransda ziyalılar, təhsil ictimaiyyətinin nümayəndələri iştirak edib.

“Həftə içi”nin məlumatına görə, Azərbaycanda Milli Mədəniyyətin Təbliği İctimai Birliyinin sədri Jalə Cəfərova Rəhim bəy Novruzbəyovun Qarabağda böyük maarifçi, elm xadimi kimi tanındığını deyib Onun sözlərinə görə, Rəhim bəy ilk təhsilini Şuşa Realni Məktəbində alıb. Daha sonra Qori Müəllimlər Seminariyasının, Peturburq Darfüfununun məzunu olub. Əmək fəaliyyətinə Gorusda müəllimliklə başlayan Rəhim bəy bir qədər sonra Qubadlıda və ən nəhayət, doğulub boya-başa çatdığı Ağcabədinin Hüslü kəndində çalışıb. Xanımı ilə birgə ömrünün sonuna qədər maarifçilik, xeyriyyəçilik işləri ilə məşğul olan böyük maarifçi öz biliyi ilə kənd camaatının xidmətində dayanıb: “Rəhim bəyin xidmətləri bu gün də sevə-sevə xatırlanır. Bu şəcərəyə mənsub neçə-neçə ziyalı, alim, ən başlıcası əsl vətəndaş qürur ünvanımızdır”.

Jalə Cəfərova bildirib ki, Rəhim bəy Novruzbəyovun 1903-cü ildə inşa etdirdiyi məktəb hazırda 7 saylı musiqi məktəbi kimi fəaliyyət göstərir. Amma həmin təhsil ocağı qəzalı vəziyyətdədir. “Ümid edək ki, böyük insanın böyük əməlləri layiqincə qiymətləndiriləcək. Bir əsrdən artıq xalqın xidmətində olan və bu gün də musiqi məktəbi kimi fəaliyyət göstərən bina əsaslı təmir olunaraq Rəhim bəyin adını daşıyacaq”.

Filologiya elmləri doktoru, professor Ənvər Əhməd isə hələ orta məktəbdə oxuduğu dövrdə Rəhim bəy haqqında eşitdiyini deyib. Özünü də Rəhim bəyin nəticəsi hesab edən alim bildirib ki, onun Azərbaycan təhsilinin formalaşmasında və inkişafında böyük xidmətləri olub: “Rəhim bəy 21 yaşında Çingiz İldırıma dərs deyib. 1800-cü illərdə Azərbaycanda bir neçə məktəb olub. Onlardan biri də Rəhim bəyin Hüslüdə tikdirdiyi məktəbdir. Bundan əvvəl isə Rəhim bəy Hüslüdə içməli su üçün kəhriz də qurub. Amma sovet dövründə həmin kəhrizi də ləğv etdilər. İndi o kəhrizin xatirələri qalıb yaddaşımda. Uşaq vaxtı o kəhrizin içiylə gedib balıq tutardıq”.

Ənvər Əhməd məşhur “Ölülər” əsərindəki Kefli İsgəndərin də Rəhim bəy Novruzbəyovun yaxın dostu olduğunu söyləyir. Onun sözlərinə görə, dövrünün savadlı adamlarından olan Kefli İsgəndər Fransada şərabçılıq texnologiyası ixtisası üzrə təhsil alıb. Üzümçülüyün və şərabçılığın inkişafında xidmətləri olan Kefli İsgəndərin qəbri də Hüslüdədir: “Bu kənd böyük tarixə malikdir. Kənddəki uçuq məktəbdə böyük şəxslər, maarifçilər yetişib. Rəhim bəy Qori Seminariyasından müəllim gətirərək qızlarımıza elm verib, onlara corab, xalça toxumaq öyrədib. O, həm də Mircəfər Bağırovun müəllimi olub”.

Rəhim bəyin nəticəsi, tanınmış memorial Bəhriz Səfərəliyev isə Bakıda ali təhsil aldığı dövrdə Rəhim bəyin 1-ci Sverdlovski küçəsi-159A ünvandakı mənzildə yaşadığını xatırlayıb: “Tələbəlik illərim o evdə keçib. Ümumiyyətlə, o dövrdə Bakıda qohum evləri çox az olduğunda rayondan gələn dost-tanışlar Mahtavan nənəmgildə qalardılar. Mahtavan nənəm Rəhim bəy haqqında danışanda babamın təmizliyi və səliqəni sevən maarifçi bir insan olduğunu deyirdi. Nənəmin dediyinə görə, Rəhim babam Qaçaq Nəbi ilə də dostluq edərmiş”.

Yazıçı-publisist İnqilab Nadirov isə deyib ki, Rəhim bəy təkcə Hüslü kəndinin, Ağcabədinin deyil, Azərbaycanın fəxr ediləsi övladlarından biri olub: “Mən xoşbəxtəm ki, Rəhim bəyin tikdirdiyi məktəbdə təhsil almışam. Onun xidmətləri çox olub. Rəhim bəy nəslindən olduğuna görə sovet dövründə onun haqqında bir iş görə bilmədik. Hətta onun adını sovet ensiklopediyasına da salmadılar. Çox çalışdım ki, Rəhim bəyin tikdirdiyi məktəb onun adına verilsin, muzey kimi fəaliyyət göstərsin. Amma bu müraciətlərim də boşa çıxdı”.

Ağcabədi 1 saylı orta məktəbin müəllimi Nərminə Əkbərova isə onda böyük mütəfəkkir Rəhim bəy haqqında zəngin materialların olduğunu söyləyib və deyib ki, bu materiallar üzə çıxmalıdır. O, sovet rejiminin repressiyası dövründə sürgün edilən Rəhim bəy Novruzbəyovun adının əbədiləşdirilməsinin də vacibliyini önə çəkib.

Toplantının sonunda Rəhim bəy Novruzbəyovun vaxtilə Ağcabədinin Hüslü kəndində tikdirdiyi məktəbin təmir edilməsi, məktəbə, eləcə də Ağcabədinin rayon mərkəzindəki küçələrin birinə onun adının verilməsi barədə Milli Məclisə müraciət ünvanlanıb.

Qələndər Xaçınçaylı

Həftə içi.- 2014.- 12 fevral.- S.7.