“Heç vaxt mahnı satmamışam”

Aybəniz Bəhrəmqızı: “Şeiri şair, mahnını bəstəkar yazmalı və onu cəmiyyətə peşəkar

müğənnilər çatdırmalıdır”

Tanınmış bəstəkar Aybəniz Bəhrəmqızının sənət aləmində özünəməxsus yolu, ifa tərzi var. Onun bir bəstəkar kimi bəstələdiyi mahnılar sevilir. O bəstəkar xoşbəxtdir ki, əsl sənətinin vurğununa, peşəsinin peşəkarlığına çevrilir. Mahnıları dillər əzbəri olan Aybəniz xanım sənət yolundakı bu zirvəni çoxdan fəth edib. Baxmayaraq ki, bəzi hazır mahnıları hələ də geniş auditoriyaya çıxa bilməyib.

Aybəniz Bəhrəmqızı “Həftə içi”nə müsahibəsində bəstəkarlıq sənətinin Azərbaycanda inkişaf meyilləri və bu sahədəki çətinliklərlə yanaşı, özünün sənət yolundan da danışıb:

- Bəstəkar olmaq mənim uşaqlıq arzum olub. Qara Qarayev, Tofiq Mütəllimov, Şəfiqə Axundova kimi korifey bəstəkarlarımıza oxşamaq istəyirdim. Mən bəstəkarlığı onlardan öyrənirdim. Bir sözlə, onların bəstələdiyi əsərləri öyrənib, ifa edə-edə bu sənətə marağım da get-gedə artırdı. Sanki sağlam duyğular, musiqi dili ilə desək canıma, ruhuma hopurdu.

- Deyəsən, ilk musiqi təhsilini siz hələ uşaq vaxtlarında Ağdam “Pioner Evi”nin nəzdində fəaliyyət göstərən Murad Rzayevin rəhbərlik etdiyi “Qarabağ bülbülləri” ansamblında almısınız...

- Həqiqətən də uşaqlıq illərində mənim gözəl səsim olub. O səs məni vaxtilə “Qarabağ bülbülləri” ansamblına gətirib çıxartdı və bir solist kimi məni dünyanın hər yerinə aparıb. Artıq “Qarabağ bülbülləri”ni dünya tanıyırdı. Bunu da tanıtdıran ulu öndər Heydər Əliyev olub. Ulu öndərin Azərbaycana rəhbərlik etdiyi dövrlərdə elə bir dövlət tədbirləri olmazdı ki, orada “Qarabağ bülbülləri” ansamblı çıxış etməsin. Çünki ulu öndərin biz balaca “bülbüllər”in səsindən çox xoşu gələrdi. Hətta o vaxt etdiyimiz ifalar bu gün də “Qızıl Fond”da saxlanılır. Amma mən musiqi sənətini seçdim. Hələ 1980-ci ildə Üzeyir Hacıbəyov adına Orta İxtisas Musiqi Məktəbində 3-cü kursda təhsil alan vaxtlarında musiqi bəstələməyə, mahnı yazmağa başladım.

- İlk musiqini nə vaxt yazmısınız? Ümumiyyətlə, hansı şairlərin yaradıcılığına daha çox müraciət etmisiniz?

- İlk bəstəm 1980-ci ildə Əliağa Kürçaylının sözlərinə yazdığım “Bağışla məni” mahnısı olub. Ən çox Əliağa Kürçaylı, Famil Mehdi, Çingiz Əlioğlu, Həmid Abbas, Məmməd İsmayıl kimi tanınmış şairlərimizin yaradıcılığına üstünlük vermişəm. Bu günədək 200-dən çox mahnı yazmışam. Mənim mahnılarım bu gün də öz populyarlığını saxlayır. Tanınmış sənətçilər onu sevə-sevə ifa edirlər. Hətta ara-sıra, gənc nəsildən olan şairlərin də ürəyimə yatan şeirlərinə mahnı bəstələmişəm. Amma elə mahnılarım var ki, hələ səsləndirilməyib. Çoxlu sayda mahnılar yazmışam, lakin imkanım olmadığına görə ifa olunmur.

- Bu barədə müğənnilərə heç müraciət etmisiniz?

- Bəli, müğənnilərə yetərincə müraciət etmişəm. Onların arasında, hətta gəlib mahnılara qulaq asanları da olub. Mahnılarım onların çox xoşlarına gəlsə də, cavabları bu olur ki, mahnını aranjman elətdirin, sonra gətirin bizə təqdim edin. Aranjmana görə də heç kəs bəstəkardan mahnı alıb oxumur. Çünki deyirlər mahnı aranjiman olunsun, sonra da biz onu ifa edək. Mənim də maddi imkanım yoxdur ki, bəstələdiyim mahnıya filan qədər pul verib, üstəlik onu aranjman da elətdirim. Baxmayaraq ki, xeyli yaşım var, amma bu gün də səsim yerindədir. Məcbur olub əksər mahnılarımı özüm aranjman edib dövlət tədbirlərində, el şənliklərində oxuyuram.

- Bəzən deyirlər ki, bəstəkarlar mahnılarını tanınmış sənət adamlarına və müğənnilərə baha qiymətlərə satır və bu səbəbdən də onu alıb oxumurlar. Sizcə bu, nə dərəcədə doğru yanaşmadı?

- Mən heç vaxt mahnı satmamışam. Mahnını satmaq üçün yox, onu oxumaq üçün yazıram. Vətənlə bağlı mahnılara daha çox önəm verirəm. Çünki bu gün Qarabağ işğal altındadır, doğma Ağdamım yağı düşmən tapdağına çevrilib. Xalqın ruhunu yerindən oynadan və oğullarımızı döyüşə səsləyən mahnıları daha çox yazıram. “Bayraq” mahnısını son vaxtlar yazmışam, bu mahnı artıq dillərdə əzbər olub. Həmin mahnının sözləri Mərcan Şahbuzluya məxsusdur. “Azərbaycan” mahnısını da mən bəstələmişəm. Bu mahnıya görə mən “Ustad sənətkar” ali media mükafatına layiq görüldüm.

- Pis mahnı var, yoxsa?..

- Pis bəstəkar yoxdur, amma zəif şeirlərə yazılmış mahnılar ola bilər. Mahnını düzgün ifa edə bilməyən və səsi olmayan müğənnilər var ki, onlar mahnını oxumurlar, öldürürlər. Efirlərdə mahnı qıtlığı da müşahidə olunur. İstər yaşlı, istərsə də gənc nəsildən olan sənətçilər retro mahnılara daha çox üz tuturlar. O mahnılara ki, artıq onların möhürlərini vuran korifey sənətçilərimiz olub. Mən demirəm retro mahnıları ifa edilməsin, yada salınmasın. Ancaq müasir Azərbaycan musiqilərinə, təzə yazılmış mahnılara da yer ayrılmalıdır. Həyat, dövr bir yerdə qalmır, daimi inkişafdadır. Hər dövrün, hər zamanın tələbi var, köhnəliyə qapılıb oturmamalıyıq, zamanla, dövrlə ayaqlaşmalıyıq. Digər sahələrdə olduğu kimi, musiqi sahəsində də böyük təkamül, inkişaf olub və bu günün özündə də olacaq. Artıq dövlət tərəfindən milli musiqimizə, xüsusilə də muğamlarımıza diqqət artıb. İstər yaşlı, istərsə də gənc ifaçılara böyük dövlət qayğısı var. Muğam müsabiqələri yeni istedadlı gənclər üzə çıxarır. Bu sahədə Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, millət vəkili Mehriban xanım Əliyevanın xidmətlərini xüsusi qeyd etmək istərdim. Amma nədənsə, bəstəkarlar bu qayğılardan kənarda qalıb. Axı musiqini də, mahnını da bəstəkar yazır. Mahnı asan yaranmır. Bəstəkar hər vaxt axtarışlarda olur. Bəzən elə olur ki, bir mahnını bir neçə ilə yazırsan. Mahnı yazmaq həm çətin, həm də məsuliyyətlidir. Hər bəstəçi bəstəkar ola bilməz. Burada bəstəkar peşəkarlığı tələb olunur. Peşəkar bəstəkarların yazdıqları mahnı zamandan, dövrdən asılı olmayaraq həmişə gündəmdə qalır.

- Müasir və gənc bəstəkarları peşəkar sayırsınızmı?

- Belələri çox azdır, barmaqla göstərmək olar. Peşəkarlıq hər bir sahədə olmalıdır, xüsusilə də musiqidə. Çünki bəstəkar axtarışlarda olur, sözə uyğun mahnı yazır. Sözlə musiqi vəhdət təşkil etməlidir. Bəzən şeirlərdə elə sözlər olur ki, musiqiyə düşmür. Məcbursan ona uyğun başqa bir söz tapasan. İndi dəb düşüb - müğənnilər özlərini ulduz adlandırır. Üstəlik mahnını da və onun sözlərini də özləri yazır. Bu isə musiqimizə kölgə salır. Şeiri şair, mahnını bəstəkar yazmalı və onu cəmiyyətə peşəkar müğənnilər çatdırmalıdır. Bu gün bəstəkar peşəkarlığı artırılmalıdır və peşəkar sənətçilər də diqqət və qayğılardan kənarda qalmamalıdır. Onların sənətinə xüsusi qiymət verilməlidir.

- Dövlət dəstəyi məsələsini tez-tez vurğulayırsınız. Sizin sənətdəki fəaliyyətinizə qiymət verilmədiyinə işarə vurursunuz?

- Sənətə qiyməti xalq verir. Bir müddət əvvəl Nizami Rayon İcra Hakimiyyətinə sənətimlə bağlı müraciət etdim. Ona görə ki, mən bu rayonun sakiniyəm. Nizami Rayon İcra Hakimiyyəti tərəfindən mahnılarımın aranjmanına 200 manat pul verildi. “Günlər keçir, ömür gedir” mahnım həmin vəsaitin hesabına aranjiman edilib və indinin özündə ifa olunur. Ancaq biz dövlət qayğısından uzaq düşmüşük. Bu gün özüm doğulduğum Ağdama həsrət qaldığım kimi, vətənlə bağlı mahnılarım da dinləyiciyə həsrətdir. Bəli, əməyim hələlik yetərincə qiymətləndirilməyib. Ancaq ümid edirəm ki, bu yaxınlarda zəhmətim dəyərləndiriləcək.

Qələndər Xaçınçaylı

Həftə içi.- 2014.- 22-24 fevral.- S.7.