Dünya Xocalı soyqırımını andı

ABŞ: ABŞ-ın Hyuston Universitetində Azərbaycan Mərkəzi, BAUER Biznes Kolleci və ARDNŞ-ın dəstəyi ilə “Geosiyasi dinamika və Qafqazda beynəlxalq enerji layihələri” adlı konfrans təşkil olunub. Tədbirin əvvəlində senator Rodni Ellis adından Xocalı qətliamının 22-ci ildönümünün anılması haqqında Texas senatının proklamasiyası təqdim edilib. Həmin qətnamədə bir çox insan hüquqları təşkilatları tərəfindən bu vəhşiliklərin pislənildiyi, onun ABŞ-ın bir sıra ştatı və digər ölkələr tərəfindən tanındığı qeyd edilir. ABŞ Nümayəndələr Palatasının üzvü Cin Vunun adından da Xocalı qətliamının ildönümünə həsr olunmuş sertifikat təqdim olunub.

Pakistan: Xocalı soyqırımının 22-ci ildönümü ilə əlaqədar silsilə tədbirlərin davamı olaraq dünən Pakistanın Preston Universitetində “Xocalı soyqırımı - günahsız qurbanlar üçün ədalət axtarışında” adlı seminar keçirilib. Universitetin akt zalında Xocalıya ədalətə çağıran plakatlar, faciəni əks etdirən çoxsaylı fotoşəkillər yerləşdirilib, universitetdə təhsil alan bir qrup gənc üzərində “Xocalıya ədalət” sözləri yazılmış köynəklər geyiniblər. Tədbirdə Pakistanın tanınmış ictimai-siyasi xadimləri, aparıcı universitetlərin rektor və professorları, Türkiyənin, Bosniyanın, Orta Asiya respublikalarının səfirləri, diplomatlar, Pakistanın nüfuzlu siyasi xadimləri və kütləvi informasiya vasitələrinin nümayəndələri iştirak ediblər. Xocalı soyqırımı qurbanlarının ruhuna dualar oxunduqdan sonra Xocalı dəhşətlərini əks etdirən sənədli film nümayiş etdirilib.

Türkiyə: Ankaranın Kızılcahamam rayonunda Azərbaycan səfirliyinin təşəbbüsü ilə inşasına başlanan və hazırda tikinti prosesi davam edən Xocalı muzeyi və “Xocalı” abidəsi ərazisində xatirə tədbiri həyata keçirilib. Tədbirdə Kızılcahamam rayon bələdiyyəsinin başçısı Coşqun Ünal, rayonun icra başçısı Mustafa Çit, səfir Faiq Bağırov, millət vəkilləri Qənirə Paşayeva və Arif Rəhimzadə çıxış edərək Xocalı soyqırımı haqqında dəyərli fikirlərini Kızılcahamam rayonu ictimaiyyəti ilə bölüşüblər. Tədbirdə eyni zamanda, inşası davam edən və yaxın zamanda açılışı gözlənilən Xocalı abidəsi və muzey kompleksi haqqında ictimaiyyətə ətraflı məlumat da verilib.

Kolumbiya: «Xocalı soyqırımının unudulmaması və bir daha təkrarlanmaması naminə davamlı birgə iş aparılmalıdır”. Kolumbiya Senatının Xarici Əlaqələr Komitəsinin üzvü, 2012-ci ilin 28 mart tarixində senatda qəbul edilmiş Xocalı faciəsini tanıyan qərarın müəllifi senator Alexandra Moreno Pirakive tərəfindən Azərbaycan səfirliyinə ünvanlanmış müraciətdə belə deyilir. Müraciətdə Xocalı soyqırımı qurbanlarının xatirəsi yad edilərək Kolumbiya Senatı və xalqının Azərbaycanın qardaş xalqı ilə həmrəyliyi ifadə olunur, Kolumbiya Konqresinin senat və Nümayəndələr Palatası üzvlərinin, hər iki palatada müvafiq qərarlar qəbul etməklə, Azərbaycanın mülki əhalisinin iztirablarını anladıqları vurğulanaraq, onların təqsirkarları yekdilliklə qınadıqları diqqətə çatdırılır.

Misir: Azərbaycanın Misirdəki səfirliyi Xocalı soyqırımı ilə bağlı bəyanat yayıb. Misirin “Əl-Yaum əs-Sabe” qəzetində “Xocalı soyqırımının 22-ci ildönümü” ilə bağlı Azərbaycan səfirliyinin bəyanatı dərc edilib. Bəyanatda Xocalı soyqırımı zamanı insanların kütləvi şəkildə və ən amansız üsullarla qətlə yetirildiyi, 1275 nəfərin əsir və 150 nəfərin isə itkin düşdüyü qeyd edilib. Xocalı soyqırımının Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin ən qəddar həlqəsi olduğu nəzərə çatdırılaraq, həmin faciənin Azərbaycana qarşı işğal planlarını həyata keçirməyə başlamış Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən törədildiyi və XXI əsrdə ən ağır beynəlxalq terror cinayətlərindən biri olduğu xüsusilə qeyd edilmiş, soyqırımın məqsədi, təfsilatları və nəticələri, o cümlədən, şahidlərin etirafları öz əksini tapıb.

Meksika: Meksikanın İberoamerikano Universitetinin beynəlxalq əlaqələr fakültəsinin Yaxın Şərq və Qafqaz Araşdırmaları bölməsində “Xocalıya ədalət!” kampaniyası çərçivəsində tədbir keçirilib. Tədbir zamanı səfir İlqar Muxtarov Ermənistanın Azərbaycana qarşı təcavüzü, Xocalı faciəsinin nəticələrindən bəhs edən məlumat xarakterli prezentasiya ilə çıxış edib. İ.Muxtarov Azərbaycan torpaqlarının işğalı tarixindən danışıb, Xocalı soyqırımından söz açaraq Ermənistan tərəfindən törədilmiş soyqırımın təfərrüatları və nəticələri barədə məlumat verib. Səfir vurğulayıb ki, bu günədək Xocalı soyqırımına görə məsuliyyət daşıyan şəxslər cəzasız qalıb və beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən Xocalıda baş vermiş hadisələrin tanınması Azərbaycan üçün mühüm əhəmiyyət kəsb etməkdədir. Tədbir zamanı iştirakçılara səfirlik tərəfindən ispan dilində hazırlanan sənədli film nümayiş olunub.

Gürcüstan: Tiflisdə Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin (QMİ) Gürcüstan nümayəndəliyinin təşkilatçılığı ilə Xocalı soyqırımı ilə bağlı tədbir keçirilib. Tədbirdə QMİ-nin Gürcüstan nümayəndəliyinin rəhbəri Hacı Əli Əliyev 1992-ci il fevralın 25-dən 26-a keçən gecə baş verən Xocalı soyqırımı ilə bağlı tarixi faktları açıqlayıb və bu faciənin Azərbaycanın müstəqilliyi dövründə ən ağrılı günlərdən biri olduğunu bildirib. Tədbirdə QMİ Gürcüstan nümayəndəliyinin rəhbərinin müavini Ayvaz Mərdanov dindarlar adından Xocalı soyqırımını törədənləri pisləyib.

«Bu gün mənim və minlərlə gürcünün Abxaziyadakı evində erməni ailəsi yaşayır”. Bu sözləri Xocalı soyqırımına həsr edilən tədbirdə çıxışı zamanı tarixçi professor Quram Marxuliya deyib. Onun sözlərinə görə, Xocalı faciəsi nəinki Azərbaycan, eləcə də gürcü xalqının faciəsidir: “Abxaziyada və Sxinvali bölgələrində müharibə başlayanda Xocalı faciəsi baş verdi. Çox təəssüf edirəm ki, onda biz bu faciəyə diqqət yetirə bilməmişik. Amma bu gün gürcülər yaxşı bilirlər ki, balaca Xocalı şəhərində erməni quldurları hansı vəhşiliklər törədiblər. Onlar hər bir əsrdə Xocalı faciəsi törədiblər. 1918-ci ildə on minlərlə azərbaycanlı nəinki Dağlıq Qarabağda, eləcə də Azərbaycanın paytaxtı Bakıda öldürülüb. Quba məzarlığı buna nümunədir. Yeni Xocalı faciəsinin təkrar olunmaması üçün Azərbaycan və Gürcüstan həmişə öz tarixi əraziləri olan Qarabağ və Lori uğrunda mübarizə aparmalı, Azərbaycan dövlətinin ərazi bütövlüyünü bərpa etməlidirlər”.

Xorvatiya: Azərbaycanın Xorvatiyadakı səfirliyi tərəfindən də Xocalı soyqırımına həsr olunmuş anım tədbiri keçirilib. Mərasimdə çıxış edən Azərbaycanın Xorvatiyadakı səfiri Kamil Xasiyev Xocalı soyqırımının insanlığa qarşı törədilmiş ən dəhşətli faciələrlə bir sırada durduğunu qeyd edərək, faciənin bəşəriyyətə qarşı cinayət olduğunu bildirib.

Səfirlik tərəfindən Xocalı faciəsinin 22-ci ildönümü ilə əlaqədar olaraq xorvat dilində Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin müxtəlif aspektlərini özündə əks etdirən kitab nəşr edilib və Xorvatiya ictimaiyyətə, yerli kitabxana və universitetlərə paylanıb. Münaqişəyə dair əsas BMT qətnamələri və Azərbaycanın BMT-də yaydığı sənədlərdən ibarət kitabın bir fəsil Xocalı faciəsinə həsr olunub. Xocalı faciəsi ilə bağlı xorvat və ingilis dillərində press-reliz yayılıb.

Niderland: Niderlandda fəaliyyət göstərən “Ana vətən” Niderland Azərbaycanlı Qadınlar Birliyi və digər Azərbaycan diaspor təşkilatları Xocalı faciəsinin 22-ci ildönümü ilə əlaqədar ölkə parlamentinə petisiya ilə müraciət edib. Petisiya parlamentin xarici İşlər üzrə komissiyasının rəhbəri xanım A.Eijsink və komissiyanın digər üzvlərinə ünvanlanıb. Müraciətdə bildirilir ki, 1992-ci ildə törədilmiş Xocalı qətliamı son 200 il ərzində erməni millətçilərinin azərbaycanlılara qarşı törətdiyi etnik təmizləmə və genosid siyasətinin nümunəsi olsa da təəssüf ki, Ermənistan bu cinayətlərə görə beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən məsuliyyətə cəlb edilməyib. Azərbaycanın işğal olunmuş əraziləri idarəolunmaz hala gətirilib. Ermənistan insan haqlarının iri miqyasda pozulmasına yol verir”. Petisiya Niderland parlamenti ilə yanaşı, BMT-nin baş katibi və onun uşaqlar və silahlı münaqişələr üzrə xüsusi nümayəndəsinə, ATƏT üzvlərinə, Avropa Şurası və digər nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlara göndərilib.

Serbiya: Dünən Azərbaycanın Serbiyadakı səfirliyində də Xocalı faciəsini anma mərasimləri keçirilib. Tədbirə Belqradda fəaliyyət göstərən Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzi, Serbiya-Azərbaycan Ticarət Palatasının rəhbərliyi və üzvləri, Serbiyada yaşayan Azərbaycan icmasının üzvləri və təhsil alan azərbaycanlı tələbələr, Serbiya ictimaiyyəti, KİV və Belqrad şəhərinin müsəlman icmasının nümayəndələri qatılıblar. Səfir Eldar Həsənov tədbirdə çıxış edərək, erməni millətçilərinin vaxtaşırı dövlətimizə və xalqımıza qarşı ərazi iddiaları irəli sürərək həyata keçirdikləri cinayətlərdən danışıb. Səfirlik tərəfindən hazırlanmış press-reliz, həmçinin yuxarıda qeyd olunan bəyanatın mətni, habelə Xocalı sakinlərinin beynəlxalq təşkilatlara, o cümlədən, Haaqa məhkəməsinə müraciətləri barədə məlumat Serbiyanın, Bosniya və Herseqovinanın və Monteneqronun dövlət və hökumət orqanlarına, parlamentlərinə, qeyri-hökumət təşkilatlarına, bu ölkələrdə fəaliyyət göstərən səfirlik və beynəlxalq təşkilatların nümayəndəliklərinə göndərilib.

Monteneqro: Azərbaycanın Monteneqrodakı diplomatik nümayəndəliyi tərəfindən təşkil olunan Xocalı faciəsinin anım tədbirində Podqoritsadakı diplomatik korpusun diplomatları, "Türk Hava Yolları"nın, "Yunus Əmrə Vakfı"nın, Monteneqroda yaşan Azərbaycan və türk icmalarının nümayəndələri iştirak ediblər. Bununla yanaşı, Monteneqronun "Prva tv" telekanalında Xocalı soyqırımı haqqında müsahibə və videomaterial verilib, "Xocalıya ədalət!" beynəlxalq məlumat və təşviqat kampaniyası üzrə yerli koordinator müəyyən edilmiş Azərbaycan-Monteneqro Mədəni və İqtisadi Əlaqələr Mərkəzinin icraçı direktoru Hanna İzotavanın "Pobejda" qəzetində Xocalı faciəsi ilə bağlı məqaləsi yayımlanıb, khojaly.me və xocali.me internet səhifələri açılıb.

Vüsal Tağıbəyli

Həftə içi.- 2014.- 27 fevral.- S.4.