“Ən çox səməni sifarişini

nişan aparanlar verir”

Bəhruz Nəcəfov: «Biz səməni satışından elə gəlir götürə bilmirik»

“Səməni, ay səməni, ildəgöyərdərəm səni!”. Müdiriklərimiz boş yerə bu misalıçəkməyiblər. Çünki ulu keçmişimizdən bolluq və məhsuldarlıq rəmzi kimi sevilən və yad edilən səməni təbiətin oyanışı, baharın və yazın gəlişinin ilk müjdəsi deməkdir. Artıq bu simvolik rəmzəçevrilib, səməni milli ənənə kimi hər il Novruz Bayramıərəfəsində becərilir və bayram süfrələrini bəzəyir.

“Həftə içi”nin əməkdaşı olaraq səməninin əkilib, becərilməsi ilə bağlı Bakının qədim kəndlərindən biri olan Hövsan kəndinəüz tutduq. Bəhruz Nəcəfov 20 ildirsəməninin satışı işlə məşğul olur. Onun sözlərinə görə,öz halal zəhməti iləyetişdirdiyi səmənini gətirib Hövsan qəsəbəsindəkidükanında satır. Bildirdi ki, səməni ildə bir dəfə- bayram ərəfəsindəyetişdirilir: “Səməni baharın gəlişi ilə bağlıdır. Qədimel adət-ənənələrimizdən biri də səmənidir. Səməni bolluq, bərəkət deməkdir. Onun növləri çoxdur, saymaqla qurtaran deyil. Onu xüsusi qablarda səbətlərdə becəririk. Bu il at ili olduğuna görə at formasında səməninin becərilməsinə daha çox üstünlük vermişik.Səməni buta, ulduz, dairə, xonça,sevən ürəklər, ay şəkilli, dördbucaq, ürək, butulka və sairə formada göyərdilir. Səməni mart ayında iki dəfə 1-də və 15-dəəkilir. 15 gün müddətində,25 sels dərəcə temperaturda istilikxana şəraitindəyetişdirilir. Onun sözlərinə görə, səməninin yetişdirilməsində ən keyfiyyətli, ən yüksək buğda sortundan istifadə edirlər:«Buğdanı Bərdə rayonundan gətiririk. Ona görə ki, Bərdədə bitən buğda daha dəyərli və məhsuldar olur. Buğdanın 1 kiloqramını 1 manata alırıq. Bir kiloqram buğdadan 10 qab səməni çıxır. Əvvəlcə 100 və 150 qram buğdanı iri və xırda qablara yerləşdiririk vəüstünə marlo çəkirik. Marlo çəkəndən sonra üstündən sulamağa başlayırıq. Hər gün toxumlar göyərənəcən onu sulayırıq. Çücərəndən sonra səmənini az miqdarda, yəni gündə bir dəfəsulayırıq ki, qurumasın, ta müştərisi gələnə kimi. Onu çox sulamaq olmaz, çünki sürətlə boy verir». B.Nəcəfov səməninin ömrünün uzadılması barədə də danışdı. Onun sözlərinə görə, səməni boy verdikdə onun uclarını qayçı ilə kəsirsən. Ancaq dibi quruyandan-quruyana su tökürsən, yəni bir gündən bir sulayırsan ki, qurumasın: «Səməninin qiymətləri müxtəlifdir. Xırda qablarda yetişdirilən səməni 40-50 qəpikdir. 1 manata, 1manat 20 qəpiyə, 4, 7, manata da səməni var. Ən bahalı səməni 30 manatdır. Bahalı səməniləri sifarişləyetişdiririk. Artıq məni şəhər sakinləri tanıyır. Hər kəs öz zövqünə uyğun formada səməninin becərilməsinin sifarişini verir və 15 gün müddətinə kimi də səməni hazırlanılır. Ən bahalı səmənini nişan zamanı, oğlan evi nişanlı qız evinə bayramlığa gedəndəsifariş verirlər. Bu vaxt sevənürəklər, buta və xonça şəkilli səmənilər hazırlanır.Ən çox sifarişi nişan aparanlar verir». Səməni satışından gələn gəlirlə də maraqlandıq: «Biz səməni satışından elə gəlir götürə bilmirik. İlbəil müştərilərin sayı azalır. Bu da milli adət-ənənələrimizin get-gedə unudulması ilə bağlıdır. Həm də elə adam var ki, gəlib bizdən səməninin yetişdirilməsi üsullarınıöyrənir. Ona görə dəəksər adamlar səmənini özləri evlərindəgöyərdirlər. Allah bərəkət versin, maya dəyəriniödəyəndən sonra bizə də qəpik-quruş qalır. Biz ən çox gül satmaqla dolanırıq. Burada müxtəlif cür gülün satışı ilə məşğuluq, gül alanlar da bayram ərəfəsində daha çox olur. Gülləri dəözümüz əkib, becəririk. Gördüyünüz kimi, elədükanımız da gül tükanıdır. Ən çox müştəri də gül bağlatdırmağa gəlirlər.Çünki səməninin sezon dövrüçox azdır, onun satış müddəti Növruz Bayramına qədərdir. Elə ki, bayram qurtardı, səməninin satışı da onunla bitdi. Axı bayramdan sonra kimdir səməni alan?Amma onu da unutmayaq ki, səməninin gözəl halvası olur». Satıcı səməni halvasının hazırlanmasından da danışdı. Bildirdi ki, bu çox çətin bir prosesdir. Əvvəlcə səməni cücərdilir. Yəni azca yaşıl olanda onu maşından keçirib suyunu çıxardırlar. Yerdə qalanını isə bar verən ağacın dibinə tökürlər. Bir kiloqram buğdadan hazırlanmış səməni suyuna 10 kiloqram un əlavə edib, iri bir qazanda səhər saat 7-8 radələrindən başlayaraq, gecə saat təxminən 9-10 radələrinə kimi odun üzərində bişənə kimi bulayırlar: «Səməni halvası minbir dərdin dərmanıdır. Onun dadını yeyənlər bilər. Onu ən çox niyyət tutanlar bişirir və süfrə açıb dost-tanışları, qonşularıhəmin süfrəyə dəvət edir, çay dəmləyir, hamı süfrə başındaəyləşib, “Allah niyyətinizi qəbul etsin” deyib çayla içib,halvadan dadırlar. Səməni halvası həmişə düşərli olur. O gün olsun, bu il bizim əkib-becərdiyimiz səməni ölkəmizə bahar müjdəsi gətirsin, ilimiz bollu- bərəkətli olsun. Tezliklə yağı-düşmən işğalı altında qalan Qarabağımız azad edilsin və gələn il Növruz Bayramını orada keçirək. Səmənini Şuşada, Xankəndidə yetişdirək».

Qələndər Xaçınçaylı

Həftə içi.- 2014.- 18 mart.- S.7.