Sabah Beynəlxalq Ailə Günüdür

Azərbaycanda ailə modelinin qorunmasında cəmiyyətin üzərinə böyük məsuliyyət düşür

15 May dünyada Ailə Günü kimi qeyd olunur. Belə ki, BMT Baş Assambleyası 1993-cü ilin sentyabrında 15 may tarixini 1994-cü ildən etibarən, hər il Beynəlxalq Ailə Günü kimi qeyd etməyi qərara alıb. Qeyd edək ki, ailənin cəmiyyətin əsas elementi, kiçik demokratiyanın təməli olduğunu nəzərə alaraq, BMT demokratik ideyaları dəstəkləyən, sülh və demokratik millətlər birliyini qurmağa səy göstərən bütün dünya ailələrini birləşdirməyə çalışır. Azərbaycan cəmiyyətində də ailə hər zaman müqəddəs sayılıb. Bu gün ölkəmizdə ailə cəmiyyətin əsas özəyi kimi dövlətin xüsusi himayəsindədir və dövlət öz siyasətində ailənin sosial müdafiəsi, gənc ailələrə qayğını əsas tutur. Amma bununla yanaşı, Azərbaycanda ailə modelinin qorunmasında cəmiyyətin də üzərinə böyük məsuliyyət düşür.

Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Hicran Hüseynova “Müstəqillik dövründə ailə siyasətinin formalaşması - ənənələr, perspektivlər” adlı elmi-praktiki konfransda qeyd edib ki, ailə ən qədim sosial institutlardan biri kimi cəmiyyətin nüvəsi sayılır. Onun sözlərinə görə, adət-ənənələri qoruyub yaşadan ailə dəyərləri illər keçdikcə öz əhəmiyyətini, tarixiliyini itirmir, əksinə daha da inkişaf edir: “Hər bir ictimai-siyasi dövrün özünəməxsus ailə modeli formalaşır. BMT 1993-cü ildə mayın 15-ni Beynəlxalq Ailə Günü elan edib. 2008-ci ildən başlayaraq Azərbaycanda da bütün rayonları təmsil edən ailələrin iştirakı ilə “Ailə bayramı” keçirilir. Ölkəmizdə hər il yüzlərlə, minlərlə ailədə brilyant, qızıl, gümüş yubileylərin keçirilməsi Azərbaycanda ailə modelinin qorunmasının və nəsildən-nəslə yaşadılmasının bariz nümunəsidir”.

Azərbaycan ailələrinin möhkəmliyi və ailə ənənələrinə sadiqliyi ilə hər zaman seçildiyini deyən komitə sədri bildirib ki, müasir Azərbaycan ailəsi öz quruluşuna görə ənənəvi ailələrdən əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənir: "Son illər ailələr bir sıra müvəqqəti və daimi xarakterli problemlərlə qarşılaşırlar. Cəmiyyətdə məişət zorakılığı, selektiv abortlar, erkən nikah və təhsildən yayınma halları, tək valideynli, tək uşaqlı ailələrin sayını artırıb".

H.Hüseynova qeyd edir ki, ailə üzvlərinin bir-birindən təcrid olunması və uzaqlaşması, boşanmaların sayının artması, nikah olmadan birgə yaşama və nikahdan kənar doğum adi hala çevrilib: "Boşanandan sonra qadın və uşaqların qarşılaşdıqları problemlər isə xoşagəlməz halların yaranmasına gətirib çıxarır. Boşanan qadınlar bəzən yaşayış yeri və mülkiyyət hüququndan məhrum olurlar. Uşaqlar üçün nəzərdə tutulmuş aliment ödənilmir".

Dövlət Komitəsinin sədri, həmçinin əlavə edib ki, bütün bu məsələlərin həll olunması üçün yeni sənədlərin hazırlanmasına, maarifləndirici tədbirlərin daha geniş həyata keçirilməsinə ehtiyac var. Son statistik hesablamalara görə, hazırda Azərbaycanda 2 milyon 62 min 30 ailə var. Komitə sədri onu da qeyd edib ki, “Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyası çərçivəsində “Azərbaycan ailəsi Strategiyası” hazırlanır. Sənəddə ailə institutunun möhkəmləndirilməsi istiqamətində sosial, səhiyyə, psixoloji, hüquqi məsələləri özündə əks etdirən təkliflər hazırlanıb.

Milli Məclisin sədr müavini Bahar Muradova isə deyib ki, bu gün Azərbaycan dövləti tərəfindən - həm parlament, həm də hökumət səviyyəsində ailə proseslərini tənzimləyən qanunlar mövcuddur: “Ailə dəyərlərinin qorunmasına bu qanunlar öz köməkliyini göstərir. Biz ailə institutunu qorumalıyıq. Cəmiyyətin müvafiq təbəqələrinin birgə səyləri nəticəsində, bu sahədəki problemləri aradan qaldıra bilərik. Eyni zamanda, biz çalışmalıyıq ki, Azərbaycanın uğurlarının qazanılmasında Azərbaycan ailələrinin yaxından iştirakını təmin edək. Çünki ailədə əxlaq, mənəviyyat və vətənpərvərliyin əsasları qoyulur. Sağlam, möhkəm ailə - hər bir cəmiyyətin çiçəklənməsinin qarantıdır. Ailə münasibətləri insan həyatının mühüm aspektlərindən birini təşkil edir”.

Azərbaycanın İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkili (Ombudsman) Elmira Süleymanova da hesab edir ki, ailələr daim dövlət nəzarətindədir: “Ölkəmizdə ailə ilə bağlı məsələlər qanunvericiliklə tənzimlənir. Azərbaycan respublikasının Konstitusiyasında ailəyə ayrılan xüsusi maddələr var. Unutmamalıyıq ki, adət-ənənələr qanundan üstün ola bilməz. Amma bizdə ailə ilə bağlı bəzi problemlər yaranıb; məsələn, Azərbaycanda erkən nikahlar ailələrdə problemlərə səbəb olur. Bu problem həmin ailələrin möhkəmlənməsinə mane olur. Azərbaycanda valideynlər övladlarını erkən nikaha məcbur edir. Bu, yolverilməzdir. Bu, həmçinin ailələrdə münaqişələrə də səbəb olur. İnsanların hüququnu pozmaq olmaz. Heç kəs ailə qurmağa məcbur edilməməlidir. Bu problemin aradan qaldırılması üçün ailələr də səy göstərməlidirlər".

Mövzu ilə bağlı fikirlərini bizimlə bölüşən sosioloq Əhməd Qəşəmoğlu da bildirir ki, ailə cəmiyyətin sosial mərkəzi olduğundan, həmin mərkəzin idarəsində ahəng önəmlidir. Həmsöhbətimiz hesab edir ki, bu ahəngi ailədə yarada biliriksə, cəmiyyətimizdə də ahəng, uyğunluq və möhkəm təməl olur: “Azərbaycanın ailə modeli, ailə institutu ölkənin ən böyük mənəvi dəyərlərindən biridir. Gərək bilək ki, ən böyük mənəvi dəyərimiz ailə institutudur və onu qorumalıyıq. İndi dünyada elə proseslər gedir ki, mənəvi problemlər arxa plana keçməkdə, maddi dəyərlər önə çıxmaqdadır. Bu, bizim cəmiyyətdə də baş verir. Ən xoşagəlməz hal budur ki, maddi dəyərlərə üstünlük verdiyimiz halda, mənəvi dəyərlərimiz çox güclü təzyiqə məruz qalır, bundan da ailə və cəmiyyət zərər görür. Çalışmaq lazımdır ki, ailədə mənəvi dəyərləri ön sırada saxlayaq. Bu, ailənin cəmiyyətdə sağlam yer qazanmasına kömək edəcək. Çünki adət-ənənələrin gündəlik yaşayış tərzimizdən uzaqlaşdırılması sonda ailə institutunun deformasiyaya uğramasına və ailələrin dağılmasına gətirib çıxarır. Amma bu və ya digər səbəblər üzündən cəmiyyətin bəzi üzvləri tərəfindən bu dəyərlər göz önünə alınmır və sonda xoşagəlməz hallar baş verir. Bu hallar isə ilk növbədə, ailələrə, daha sonra isə cəmiyyətə təsir edir».

Mövzu ilə bağlı fikirlərini açıqlayan psixoloq Elnur Rüstəmov isə hesab edir ki, azərbaycanlı psixologiyasında ailə faktoru digər xalqlarla müqayisədə daha dərin və uzunömürlüdür. Onun sözlərinə görə, daha çox gənclərin “geridəqalmışlıq” hesab etdiyi adətlər sayəsində yüz illərdir ölkəmizdə normal cəmiyyət, sağlam toplum yaratmaq mümkün olub: “Bizim ailələrdə valideyn, hətta övladını evləndirdikdən sonra belə öz yanından ayırmır, bir evdə yaşamaq istəyir. Amma bir çox ölkələrdə uşağın 15-16 yaşı olan kimi valideyn tələb edir ki, get işlə, özünə ev tut, yaşa. Onlar üçün doğmalıq anlayışı yoxdur, ailədə hər kəs öz qazancı ilə yaşayır. Ona görə də cəmiyyətləri möhkəm deyil, ailə cəmiyyətə xeyir verə bilmir. Bu “xeyir” maddi yox, mənəvi məna kəsb edir. Yəni, bu cür ölkələrdə ailələr cəmiyyətə yararlı fərdlər yetişdirmir”.

Ekspert, həmçinin bildirir ki, sağlam ailənin təməli həm də sağlam evliliklə qoyulur. Eınur Rüstəmovun fikrincə, gələcək ailənin hər iki fərdi bir-birini anlamaqla yanaşı, fiziki və mənəvi göstəricilərinə görə də uyğun gəlməlidir. Onun sözlərinə görə, ailədəki hər xırda narazılıqdan böyük problem yaradan tərəflərin sağlam ailə qurmaq şansı az olur ki, bunun zərərini də cəmiyyət çəkir: “Digər tərəfdən, sağlam ailə qurmaq istəyində olan bəzi kişilər gələcək uşaqlarını yaxşı tərbiyə edə biləcək qadın axtarır, bəzisi bir ömür boyu güvənəcəyi, sirdaş olacağı qadın arayır, bəzisi isə ömür boyu aşiq ola biləcəyi bir qadınla evlənmək istəyir. Əsas məsələ odur ki, ailə quran gənclər yalnız öz maraqlarını düşünsə, cəmiyyətə fayda dəyməz. Qurulacaq ailə cəmiyyətdə öz yerini harada görürsə, yeri ordadır. Fərd olaraq cəmiyyətin lap dibində, heç kimə gərək olmayan, tüfeyli bir həyatda da yaşamaq olar, hamının hörmət etdiyi, inandığı, güvəndiyi bir məqama yüksəlmək də. Burada vacib olan ailədəki sağlam təməli qoruyaraq cəmiyyətdəki sağlam mövqeyə sahib olmaqdır”.

Sevinc

Bu yazı Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyi əsasında hazırlanıb.

Həftə içi.- 2016.- 14-16 may.- S.3.