Tədris proqramları sadələşdirilir

Hazırda aidiyyəti qurumlar tərəfindən bu istiqamətdə müvafiq işlər aparılır

"Şagirdlər əlavə dərslərlə yüklənməməlidir. Məqsəd tədris proqramlarının sadələşdirilməsidir". "Report"un məlumatına görə, bunu təhsil nazirinin müavini Firudin Qurbanov jurnalistlərə açıqlamasında deyib. O qeyd edib ki, şagirdlərin əlavə dərslərlə yüklənməməsi onların psixoloji durumuna və sağlamlığına yaxşı təsir göstərəcək:

"Təhsil Nazirliyi şagirdlərin asudə vaxtlarını səmərəli keçirməsinə xüsusi diqqət yetirir. Bu əsasən məktəbdənkənar mərkəzlərdə həyata keçirilir. Həmin mərkəzlərdə şagirdlərin istirahət etməsi və asudə vaxtlarını səmərəli keçirmələri üçün bütün şərait yaradılır. Bakıda, digər şəhər və rayonlarda 145 belə mərkəz fəaliyyət göstərir. Bu mərkəzlərdə şagirdlər istedadlarını nümayiş etdirə və gələcək peşə istiqamətlərini seçə bilərlər. Burada ekoloji tərbiyyə, texniki yaradıcılıq, incəsənət və mədəniyyət sahələri üzrə şagirdlərin bilik və bacarıqları müəyyən edilir".

Xatırladaq ki, Nazirlər Kabineti ötən il “Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi sistemindəki məktəbdənkənar müəssisələrin Nümunəvi Əsasnaməsi”nə dəyişiklik edib. Belə ki, məktəbdənkənar təhsil müəssisəsinin maliyyələşmə mənbələri dövlət büdcəsindən ayrılan vəsaitlər, büdcədənkənar vəsaitlər, kreditlər, qrantlar, ianələr və qanunvericiliklə qadağan olunmayan digər mənbələr olacaq.

Qeyd edək ki, məkkəbdənkənar müəssisə təhsil sisteminin tərkib hissəsi olub uşaqların, yeniyetmələrin, gənclərin mənəvi və fiziki inkişafını, onların müxtəlif yaradıcılıq tələbatını təmin etmək üçün təsis edilir. Bir və çoxprofilli məktəbdənkənar müəssisələr hərtərəfli inkişaf üçün və asudə vaxtlarını düzgün müəyyənləşdirməkdə uşaq və yeniyetmələrə şərait yaradır. Məktəbdənkənar müəssisələrin əsas vəzifəsi uşaq, yeniyetmə və gənclərin maraq, meyl və bacarıqlarının, intellektual səviyyəsi və yaradıcılıq qabiliyyətinin inkişafı üçün əlverişli şəraitin yaradılması, onların istirahətlərinin, asudə vaxtlarının, əyləncələrinin mənalı təşkilidir. Məktəbdənkənar müəssisə həmin ərazidə ictimai tələbatın olması nəzərə alınmaqla və bunun üçün kadrlar, zəruri maddi-texniki baza, maliyyə vəsaiti olduqda, Azərbaycan Respublikası yuxarı dövlət idarəetmə orqanları və Təhsil Nazirliyi ilə razılaşdırılmaqla, yerli icra hakimiyyətinin qərarı ilə açılır. Şagird və tələbələrin əsas fəaliyyəti, onların marağına görə yaradılmış dərnək, bölmə, studiya, klub, ansambl, teatr və sairə birliklərdə məşğələ, eləcə də digər fəaliyyət növləri vasitəsi ilə həyata keçirilir. Çətin profilli dərnəklər - avia, avto, gəmi, raket modelçiliyi, radio-tele texnika, robot texnikası, radiorabitə, qanunvericilikdə qadağan edilməyən mürəkkəb idman növləri, habelə rəsm, dekorativ-tətbiqi sənət 8-10 şagirddən, digər birliklər birinci tədris ilində ən azı 15 şagird, sonrakı tədris illərində isə ən azı 12 şagirddən təşkil edilir.

Məşğələlərin müddəti tədris yükü normasından, eləcə də müəssisənin büdcəsinin imkanlarından irəli gələrək müəyyənləşdirilir. İdman, texniki-idman, turizm, xoreoqrafiya, birliklərinə qəbul zamanı şagirdlərin sağlamlığı haqqında həkim rəyi vacibdir. Dərnəklər proqramın tələblərindən asılı olaraq bütün tədris ili boyu, eləcə də daha qısa müddət üçün təşkil oluna bilər. Dərnəklərin məşğələləri sentyabr ayının 10-na qədər əsasən qurtarır. Dərnəklərin məşğələləri sentyabrın 15-dən gec olmayaraq başlayır və bir qayda olaraq, növbəti ilin may ayının 31-də başa çatdırılır.

Yaşayış yerlərində əlil uşaqlarla fərdi iş aparılır və bunun üçün dərnək rəhbərinə əmək haqqı verilir. Müstəsna hallarda əlil və yaxud xüsusi istedada malik uşaqlarla məşğul olan qruplara daha az şagird cəlb olunmasına icazə verilir.

Eyni zamanda, birliklərin məşğələləri Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən tərtib edilmiş tədris planları və proqramları üzərində qurulur. Pedaqoji işçilər məktəbdənkənar müəssisənin müvafiq xalq təhsili orqanları ilə razılaşdırılmış, metodiki şurası tərəfindən təsdiq olunmuş müəllif proqramları hazırlaya bilərlər. Məşğələlərin başlanması və qurtarması müdiriyyət tərəfindən müəyyənləşdirilir. Birliklərin məşğələ cədvəlləri şagirdlərin əmək və istirahətlərinin ən əlverişli rejimi, onların yaş xüsusiyyətləri və müəyyənləşdirilmiş normalar nəzərə alınmaqla pedaqoji işçilərin təqdimatına əsasən müdiriyyət tərəfindən tərtib olunur. Təhsil alan gənclərlə istirahət, bayram və tətil günlərində həcmi artırmaqla bütün ili müddətində iş aparılır. Tətil müddətində məktəbdənkənar müəssisə şagirdlərlə kütləvi iş aparılır, onların istirahətinin və asudə vaxtlarının səmərəli təşkili üçün malik olduğu bütün imkanlardan istifadə edərək şərait yaradır. Məktəbdənkənar müəssisə digər təlim-tərbiyə müəssisələrinin binalarında, müəssisələrində, uşaqların və gənclərin yaşayış yerlərində birliklər təşkil edə bilərlər. İmkan, şərait olduqda dərnəklərin və digər birliklərin yaradılmasına və şəbəkənin çoxalmasına heç bir məhdudiyyət qoyulmur. Sözügedən birliklər elmi-tədqiqat, yaradıcılıq təşkilatları ilə birgə iş aparır, bu məqsədlə həm özünün, həm də bu təşkilatların bazalarında şagirdlərin elmi birliklərini yaradır.

Bundan başqa məktəbdənkənar müəssisələr təşkilatlardan xalq təsərrüfatına vacib olan məmulatlar hazırlamaq üçün sifarişlər qəbul edə bilərlər. Sifarişlərin mövzusu və məzmunu birliklərin proqramında nəzərdə tutulmuş bilik və bacarıqların təkmilləşdirilməsinə imkan yaratmalıdır. Məktəbdənkənar müəssisə həm də müəyyən peşə almaq üçün birlik üzvlərinə vəsiqə-arayış verir.

Digər tərəfdən sözügedən müəssisə respublika, bölgə, şəhər, rayon, qəsəbə, kənd miqyaslı kütləvi tədbirlər keçirir. Şagirdlərin və onların valideynlərinin istirahəti, əyləncəsi, ünsiyyəti üçün lazımi şərait yaradır. Kütləvi işdə məktəbdənkənar müəssisə ailə, ictimai təşkilatlar, tədris müəssisələri, digər məktəbdənkənar müəssisələr və müxtəlif təşkilatların mədəni-maarif müəssisələri ilə müştərək fəaliyyət göstərir, birliklərin forma və məzmununun təkmilləşdirilməsində, pedaqoji işçilərin ustalığının artırılmasında, təlim-tərbiyə müəssisələrində, uşaq və gənclər ictimai təşkilatlarına və hərəkatlarına kömək edir.

Yeri gəlmişkən, Nazirlər Kabinetinin məktəbdənkənar təhsil müəssisələri ilə bağlı bəzi məsələlər barədə qərarı da mövcuddur. Belə ki, qərara əsasən Təhsil Nazirliyinin Respublika Ekoloji Tərbiyə və Təcrübəçilik Mərkəzinin, Respublika Gənc Turistlər və Diyarşünaslıq Mərkəzinin və T.İsmayılov adına Bakı şəhəri Uşaq-gənclər Yaradıcılıq Sarayının bazasında Respublika Uşaq-Gənclər İnkişaf Mərkəzi yaradılıb.

Respublika Texniki Yaradıcılıq Mərkəzi "Respublika Uşaq Yaradıcılıq Mərkəzi”, "Təhsil” Respublika İdman Mərkəzinin Uşaq-Gənclər Futbol Məktəbi "Təhsil” Respublika İdman Mərkəzinin Uşaq-Gənclər İdman Məktəbi”, Nizami Rayon Uşaq-Gənclər Yaradıcılıq Mərkəzi "Uşaq Yaradıcılıq Mərkəzi” adlandırılıb. Nazirlər Kabinetinin "Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin strukturuna daxil olmayan tabeliyindəki qurumların Siyahısı”nda etdiyi dəyişikliyə əsasən isə məktəbdənkənar təhsil müəssisəsi qismində 13 nömrəli İxtisaslaşdırılmış Olimpiya Ehtiyatları Uşaq-Gənclər İdman Məktəbi yaradılıb.

Mövzu ilə bağlı fikirlərini bildirən təhsil eksperti Kamran Əsədov da hesab edir ki, ümumtəhsil məktəblərində tədris olunan proqram olduqca ağır və akademik səviyyədədir. Onun sözlərinə görə, hazırkı proqram şagirdlərin yaş xüsusiyyətlərinə uyğun deyil: "Məsələn, dünya təcrübəsinə müraciət etsək görərik ki, Finlandiyada orta məktəblərdə gün ərzində 4-dən artıq fənn keçilmir. Dərslər arasında tənəffüs 75 dəqiqə davam edir. Biz də isə tənəffüsün müddəti 10 dəqiqədən artıq deyil ki, bu da şagirdlərin həddən artıq yüklənməsinə səbəb olur. O cümlədən, dərsliklər də həddindən artıq informasiya yükünə malikdir. Yəni, dərsliklərdəki tapşırıqlar o qədər ağır və çətindir ki, məktəbli verilən tapşırığı yerinə yetirə bilmir və valideynə müraciət edir. Valideyn o tapşırığı ya özü edir, ya da tapşırığı bilmədiyindən məcbur olub əlavə müəllimə müraciət edir. Hər iki halda şagird materialı mənimsəyə bilmir. Biz elə fikirləşirik ki, orta məktəbdə akademik səviyyədə insan yetişdirilməlidir. Bütün bilikləri şagirdə orta məktəbdə veriləcəksə, ali məktəbdə nə keçiləcək? Əslində orta məktəb proqramları sadə olmalıdır. Şagirdimizi bezdirməli deyilik. Onlara asudə vaxtlarını səmərəli keçirmələri üçün imkan yaratmalıyıq. Bu halda uşaqları həm də psixoloji gərginlikdən xilas etmiş olacağıq”.

Sevinc

Həftə içi.-2018.-28 fevral.-S.6.