Sosial inkişafın Azərbaycan modeli

Tək bu ilin 6 ayında ölkəmizdə həyata keçirilən islahatlar hətta inkişaf etmiş dövlətlər üçün də yaxşı təcrübə ola bilər

2019-cu ilin birinci yarısı başa çatmaq ərəfəsindədir. Tam əminliklə demək olar ki, bu il Azərbaycanın dövlətçilik tarixinə inqilabi islahatların həyata keçirildiyi bir il kimi düşəcək. Çünki 2019-cu ilin əvvəlindən başlayaraq Azərbaycan dünyaya yeni və nümunəvi inkişaf modeli təqdim edir. Ekspertlərin fikrincə, bu model hətta inkişaf etmiş ölkələr üçün də yaxşı təcrübə ola bilər.

Təbii ki, bu inkişaf modelinin əsas komponentlərindən biri konkret hədəflərə və məqsədlərə hesablanan, sosial inkişafı özündə ehtiva edən islahatlardır. Son 15 ildə Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə aparılan siyasi kurs bir daha sübut etdi ki, ölkəmizdə islahatlar davamlı xarakter daşıyır. Bu sahədə cari ilin əvvəlindən həyata keçirilən tədbirlər, ölkə başçısının geniş sosial himayə paketi bunun bariz nümunəsidir.

Bütün təbəqələri əhatə edən inqilabi sosial paket

Belə ki, bu ildən başlayaraq Prezident İlham Əliyevin sərəncamları ilə pensiyalar, maaşlar, bütün sosial müavinətlər əhəmiyyətli dərəcədə artırıldı. Bəzi sahələrdə əməkhaqqı 50 faiz, bir sıra sosial müavinətlər bir neçə dəfə artırılıb. Bu ilin əvvəlindən bütün pensiyaların sığorta hissəsi qaldırıldı. Martın 1-dən minimum əməkhaqqı 38.4 faiz artırılaraq 130 manatdan 180 manata çatdırılıb. Minimum əməkhaqqının artırılması nəticəsində dövlət sektorunda işləyən 450 min nəfərin əməkhaqqında 30 faiz, özəl sektorda işləyən 150 min nəfərin əməkhaqqında isə 25 faiz artım baş verdi. Bundan əlavə, martın 1-dən etibarən əmək pensiyası alanların da pensiyalarına əlavələr təyin olundu. Minimum pensiya məbləğinin artırılması, ümumilikdə, 233 min pensiyaçını, o cümlədən 140 min nəfər əlilliyə görə pensiya alan şəxsi əhatə etdi.

Həmçinin Prezident İlham Əliyevin “Əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi sahəsində əlavə tədbirlər haqqında” 25 fevral 2019-cu il tarixli Sərəncamı ilə yaşa görə (əmək pensiyası hüquqları olmadıqda) aylıq müavinətlərin də artırılması təmin olundu. Bu müavinətin məbləği 2019-cu il 1 aprel tarixindən 80 faizə qədər artırılmaqla 73 manatdan 130 manata çatdırıldı.Sərəncamın əhatə etdiyi əhali qruplarından biri də ailə başçısını itirməyə görə müavinət alanlardır. Sənədə əsasən, həmin müavinətin məbləği ailə başçısını itirməyə görə müavinət alan ailə üzvlərinin hər biri üzrə 68 manatdan 80 manata çatdırıldı. Ümumilikdə 46 min nəfər bu müavinətlə təmin olunur.

Bundan başqa, ölkə başçısının 25 fevral 2019-cu il tarixli Sərəncamında müharibə veteranları üçün Prezidentin aylıq təqaüdünün təsis olunması nəzərdə tutulur. Sərəncama uyğun olaraq, aprelin əvvəlindən müharibə veteranlarına kommunal, nəqliyyat və digər xidmətlərə görə sosial müavinət (55 manat) əvəzinə, habelə döyüşən ordunun tərkibində xidmət etmiş müharibə iştirakçılarının əmək pensiyasının sığorta hissəsinə əlavə (11 manat) əvəzinə Prezidentin 80 manat məbləğində aylıq təqaüdü təyin olunub. Bu da 80 min nəfərdən ibarət müharibə veteranlarına dövlət dəstəyinin əhəmiyyətli şəkildə artırıldığını göstərir.

Davamlı xarakter daşıyan islahatlar

İlin əvvəlindən əməkhaqqı, təqaüd və pensiyalarda əhəmiyyətli dərəcədə artım baş verməsinə baxmayaraq, ölkə başçısı öz çıxışlarında bu istiqamətdə addımların davam edəcəyini bəyan edirdi. Elə bu bəyanın isbatı olaraq Prezident İlham Əliyev iyunun 18-də böyük sosial islahatlar paketi çərçivəsində növbəti tarixi sərəncamlar imzaladı və sözlərinin, bəyanatlarının konkret əməli addımlar olduğunu bir daha sübuta yetirdi. Sosial ədalət prinsiplərinin daha da möhkəmləndirilməsi məqsədilə Prezident tərəfindən minimum əməkhaqqının məbləği 40 faizə yaxın artırılaraq sentyabrın 1-dən etibarən 250 manata çatdırılır. Minimum əməkhaqqının artımı 950 minədək vətəndaşı əhatə edəcək. Həmin insanlardan 600 mini dövlət sektorunda, 350 mini özəl sektorda işləyənlərdir. Bu artımın təmin edilməsi üçün dövlət büdcəsindən illik 780 milyon, 2019-cu ilin sentyabr-dekabr ayları üzrə 245 milyon manat əlavə vəsait ayrılması təmin olunacaq. Sərəncamla minimum əməkhaqqının məbləğinin 250 manata çatdırılması dövlət büdcəsindən maliyyələşdirilən sahələrdə Vahid Tarif Cədvəli ilə müəyyən edilmiş aylıq tarif (vəzifə) maaşları üzrə orta əməkhaqqının da orta hesabla 40 faiz artmaqla 265 manatdan 367 manata çatmasına imkan verir. Bu sərəncamlar ümumilikdə 2.1 milyon insanı əhatə etməklə, həm dövlət orqanlarında, həm də özəl sektorda çalışan şəxslərin maddi vəziyyətini əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdıracaq. Bu artımlardan sonra Azərbaycan minimum əməkhaqqının alıcılıq qabiliyyətinə görə MDB ölkələri arasında 2-ci yerdə qərarlaşacaq.

Bundan başqa, imzalanmış sərəncamlarla dövlət qulluqçularının aylıq vəzifə maaşları 50 faiz artırılır. Dövlət büdcəsindən maliyyələşən bir sıra digər təşkilatlarda çalışan şəxslərin aylıq vəzifə maaşları orta hesabla 40 faiz artır. Pensiyaların minimum məbləği isə 160 manatdan 200 manata qaldırılır. Bu, təxminən 25 faiz artım deməkdir. Minimum pensiya məbləğinin artırılması ümumilikdə 660 min pensiyaçını əhatə edəcək. Artımın edilməsi üçün illik 216 milyon manat, cari il (oktyabr-dekabr ayları) üzrə 62 milyon manat əlavə vəsait yönəldiləcək. Yəni, bu il oktyabrın 1-dən 200 manatdan aşağı pensiya alan vətəndaş olmayacaq.

Eyni zamanda, hərbi və hüquq mühafizə orqanlarının xüsusi rütbəli əməkdaşlarının və mülki işçilərinin əməkhaqları 40 faiz, dövlət ümumi təhsil və peşə təhsili müəssisələrində çalışan, bilik və bacarıqlarının diaqnostik qiymətləndirilməsi aparılan müəllimlərin vahid aylıq vəzifə maaşları orta hesabla 20 faiz yüksəlir. Dövlət başçısının imzaladığı "Dövlət ümumi təhsil müəssisələrində çalışan, bilik və bacarıqlarının diaqnostik qiymətləndirilməsi aparılan müəllimlərin əməkhaqqının artırılması haqqında” və "Dövlət peşə təhsili müəssisələrində çalışan, bilik və bacarıqlarının diaqnostik qiymətləndirilməsi aparılmış müəllimlərin, idarəetmə və təlim fəaliyyəti ilə məşğul olan işçilərin əməkhaqlarının artırılması haqqında” sərəncamlar ümumilikdə 160 minə yaxın müəllimi əhatə edir. Sənəd onların orta aylıq əməkhaqqının 605 manata çatmasına imkan verir. Artımın təmin edilməsi üçün dövlət büdcəsindən əlavə olaraq illik 240 milyon manat, bu il (sentyabr-dekabr ayları) üzrə isə 73 milyon manat vəsait ayrılacaq.

Azərbaycan sosial dövlət olduğunu sözdə deyil, əməldə sübut edir

Azərbaycanın dövlət siyasətində sosialyönümlülük prioritet istiqamətdir. Təbii ki, Prezident İlham Əliyevin həyata keçirdiyi analoqu olmayan sosial siyasi xətt özündə xalqın rifahının yüksəldilməsini, güzəranının gündən-günə yaxşılaşdırılmasını ehtiva edir. Dövlətimizin başçısı yorulmadan çalışır ki, xalqımızın sosial vəziyyəti dünyanın inkişaf etmiş ölkələrindəki səviyyədə olsun. Yəni, Azərbaycan sosial dövlət olduğunu sözdə deyil, əməldə sübut edir.

Bu gün respublikamız Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə həyata keçirilən islahatlar sayəsində uğurlu sosial dövlət örnəyi kimi dünyanın diqqət mərkəzindədir. Məsələn, BMT-nin təsdiqlədiyi Minilliyin İnkişaf Məqsədlərinə qoşulan Azərbaycan insan inkişafı indeksini yaxşılaşdırmaqla MDB məkanının lider dövlətlərindən birinə çevrilib.

Prezident İlham Əliyevin həyata keçirdiyi sosial islahatlar məhz dövlətin və xalqın maraqlarına xidmət edir. Dövlət atdığı hər bir addımda öz vətəndaşının yanında olduğunu əməli şəkildə hiss etdirir. Cənab Prezidentin rəhbərliyi ilə həyata keçirilən islahatlar vətəndaşlarda sosial sahələrdə bundan sonra mühüm dəyişikliklərin davamlı xarakter daşıyacağına əminlik hissini gücləndirir. Təsadüfi deyil ki, Azərbaycan vətəndaşlarının sosial rifahının daha da yüksəldilməsi məqsədilə Prezidentin imzaladığı sərəncamlar xalqımız tərəfindən minnətdarlıqla təqdir edilir, böyük ruh yüksəkliyi və sevinclə qarşılanır.

Sözsüz ki, Prezidentin son aylar verdiyi sərəncamları təhlil edəndə islahatların bütün sahələri əhatə etdiyi və kompleks şəkildə sosial siyasət həyata keçirildiyi ortaya çıxır. Həyata keçirilən həmin siyasət nəticəsində vətəndaşların gəlirləri artır, sosial rifahı yaxşılaşır. Bütün bu tədbirlər dövlət başçısı tərəfindən düşünülmüş şəkildə və iqtisadi siyasətlə əlaqəli şəkildə həyata keçirilir. Cünki Azərbaycan son bir ildə həm də yeni iqtisadi modelə keçid edib.Vergi və gömrük sahələrində ciddi dəyişikliklər baş verib. Belə ki, ölkədə mikro, kiçik və orta sahibkarlığın meyarları yenilənib, gömrükdə “Yaşıl dəhliz” buraxılış sistemi işə düşüb, biznesə başlama, lisenziya və icazələr, yoxlamalar, elektrik təchizatı şəbəkələrinə qoşulma, maliyyə mənbələrinə çıxış imkanlarının artırılması, əmlakın qeydiyyatı və xarici ticarət üzrə islahatlar genişləndirilib. Bununla da sahibkarların vergi yükü optimallaşdırılıb, vergi bazası genişləndirilib, leqallaşma, rəqəmsallaşma və vergi-gömrük administrasiyası ilə sahibkarların münasibətləri daha da sivil səviyyəyə qaldırılıb. Beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyilə aparılan iqtisadi islahatlara ən yüksək qiymət isə Dünya Bankının “Doing Business 2019” hesabatında Azərbaycanın dünyada ən islahatçı ölkə elan edilməsi oldu. Ölkəmiz hesabatda 190 ölkə arasında 25-ci yerdə qərarlaşdı, MDB-də lider mövqeyinə yüksəldi, Böyük 20-lik ölkələrinin əksəriyyətini üstələdi.

Bütün aparılan bu islahatların fonunda Azərbaycanın iqtisadi qüdrəti və potensialı ildən-ilə artmaqdadır. Bu isə o deməkdir ki, ölkəmizin iqtisadi qüdrəti yüksəldikcə gələcək illərdə vətəndaşlarımızın sosial rifah halı daha da yaxşılaşacaq.

Sevinc Osmanova

Həftə içi.- 2019.- 28 iyun.- S.3.