"Yuğ"da albalı bağı çiçəklədi

Truppa məşhur əsəri futuroloji aksiya kimi təqdim etdi

"Burdakı personajların hər biri məhəbbət acıdır. Sadəcə, bu hissi dünyagörüşünə, tərbiyəsinə uyğun olaraq qavrayırlar"

Dünən "Yuğ" Dövlət Teatrı yeni səhnə əsərini təqdim etdi. Artıq bir müddət idi teatrda "Albalı bağı"nın məşqləri gedirdi.

Baş rejissor Vaqif İbrahimoğlunun yozumunda "yuğçular" Çexovun bu dördhissəli komediyasını "Birinci akt" adı altında pyes əsasında futuroloji aksiya kimi təqdim etdilər. Özü də məhz albalı ağaclarının çiçəklədiyi vaxtda. Yəni "Yuğ"un yaradıcılıq axtarışlarının növbəti təzahürü ilə komediyanın birinci aktında cərəyan edən dövr həmahəng oldu.

Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin "Dövlət sifarişi proqramı" çərçivəsində gerçəkləşdirilən səhnə əsərinin premyeraqabağı ilk nümayişində nazirliyin nümayəndələri də iştirak etdilər.

L.N.Tolstoy Çexovu "nəsrlə yazan Puşkin" adlandırıb. Bütün rus ədibləri arasında hamıdan artıq "həyat müəllimi" adına layiq olan Çexovun əsərlərini süjetli roman kimi mütaliə etmək lazım deyil. Onları mütaliə edərkən mükəmməl poeziya əsərində olduğu kimi hər bir misraya, hər bir replikaya diqqət yetirmək gərəkdir. Yalnız bu zaman Çexov qələminin ab-havasını ciyərlərə çəkmək mümkündür. Təsadüfi deyil ki, musiqi tarixində ən nadir hallardan biri də məhz Çexov pyesləri ilə bağlıdır. Söhbət Raxmaninovun "Vanya dayı" pyesində Sonyanın sözlərinə bəstələdiyi "Mı otdoxnyom..." ("Biz dincələcəyik...") romansından gedir.

"Yuğ" teatrı artıq dördüncü dəfədir Çexov yaradıcılığına müraciət edir. 1995-ci ildə teatr tamaşaçılarına "Sentimental vals" (qur. rej. V.İbrahimoğlu), 2000-ci ildə "Təklif" (qur. rej. V.İbrahimoğlu) və 2002-ci ildə "Formalar" (qur. rej. Gümrah Ömər) tamaşalarını təqdim edib. "Birinci akt" səhnə əsərinin ümumi panoramı da həm "Yuğ"un üslubuna, həm də Çexovun yazı tərzinə, qəhrəmanları, seçdiyi məkan və zaman, nəhayət, oxucuya, tamaşaçıya çatdırmaq istədiyi mətləbləri vurğulayarkən yalnız onların ağlına və təxəyyülünə arxalandığı yola uyğun olaraq poetik parça təsirindədir. Səhnədə albalı bağını təsvir edən dekor olmasa da, personajların bir çoxunun onun haqqında və onun timsalında əzəli dəyərlər barədəki duyğularını, düşüncələrini ifadə etmələri dümağ çiçəklərə bürünmüş böyük bir albalı bağını bizə yaxın edir. Əslində burdakı personajların hər biri məhəbbət acıdır. Sadəcə, hər biri bu hissi dünyagörüşünə, tərbiyəsinə uyğun olaraq qavrayır. Təəssüf ki, bəzilərində qisas hissinə çevrilən (məsələn, tacir Lopaxinin (Oqtay Mehdiyev) Ranevskayaya (Sonaxanım Mikayılova) olan təzadlı münasibəti) bu duyğu albalı bağının məcazi və müstəqim mənada mişarlanması ilə bitir... Bəllidir ki, Çexov pyeslərinin açarı onun təkrarsız hekayələrindədir. Yalnız o hekayələri mütaliə etməklə ədibin dramaturgiyasında güclü futuroloji potensialın gələcək haqqında öngörü olduğuna görə bu günədək dünya teatr səhnələrini bəzədiyinin səbəbini anlamaq mümkündür. "Albalı bağı" komediyasının birinci aktı teatr tərəfindən futuroloji aksiya kimi çox səmərəli, məhsuldar və məsuliyyətli zəmin kimi qəbul edilərək milli teatr tarixində ilk dəfə aktyorların subyektiv və müstəqil yaradıcı aktından ötrü imkan yaradıb: tamaşanın ikinci bölümündə aktyorlar öz düşüncələri ilə bölüşür (məsələn, Yepixodov obrazını ifa edən Kamran Yunis: "Sevdiyi qadının təhqir olunması müqabilində susan Yepixodov kimdir? Peyğəmbərmi, ya Antoşka Çexontemi?"), personajlarının gələcəyi haqqında öz gümanlarını şəxsi mətnlərlə ekstatik formada təqdim edirlər. Qayev rolunun ifaçısı Vidadi Həsənovun təbirincə desək, albalı bağı edem, cənnət, yaxud rayla eynilik təşkil etdiyi kimi, "Albalı bağı" komediyasının 12 personajı da 12 apostolu xatırladır.

"Birinci akt" səhnə əsərində Ranevskayanın Trofimovla (Qasım Nağı) görüşündə Ranevskayanın monoloqu Lyubov Mellisadovskayanın ifasında rus dilində təqdim olundu. Quruluşçu rejissor xüsusi priyomdan istifadə edərək inqilabi çevrilişlərin carçısı olan Trofimovla bir insan kimi məzmunu məhəbbət olan Lyubov Andreyevna Ranevskayanın üçüncü aktda baş verən söhbəti zamanı dediyi monoloqu çox üzvi şəkildə "Birinci akt" səhnə əsərinə daxil edib.

Tamaşanın səhnə dizaynı Rəşid Şerifə məxsusdur. Musiqi tərtibatında isə əsərin məzmununa tam uyğun olaraq P.İ.Çaykovskinin "İlin çağları" fortepiano silsiləsindən "May", "Oktyabr" və "Dekabr" hissələri istifadə edilib.

Tamaşada həmçinin Mətanət Abbasova (Anya), Natəvan Qeybani (Varya), Məmməd Səfa (Semyonov-Pişşik), Fərhad İsrafilov (Firs), Yaqut Paşazadə (Dunyaşa) və Ruslan Şöhrətoğlu (Yaşa) iştirak edirlər.

Samirə Behbudqızı

Həftə içi.- 2009.- 29 aprel.- S. 7.