Dalğıclar müasir "kəşfiyyat" aparatları ilə işləyirlər

Onların məlumatları əsasında yeni layihələr hazırlanır

Xəzər Dəniz Neft Donanmasının (XDND) Dalğıc və Qəza-Xilasetmə İşləri İdarəsi neft və qaz əməliyyatlarının həyata keçirilməsində xüsusi əhəmiyyətə malik müəssisələrdəndir.

Çünki dalğıc və xilasedicilərin köməyi olmadan estakadalar, dərin dəniz platformaları, boru kəmərləri və digər iri obyektlərin inşası və təmiri mümkün deyil. Ötən il idarə proqnozda nəzərdə tutulan 9,4 milyon manat əvəzinə 10,5 milyon manatlıq iş görüb. Dalğıc və Qəza-Xilasetmə İşləri İdarəsinin 115 dalğıcı Neft Donanmasının 10-dan artıq böyük və kiçikhəcmli ixtisaslaşmış gəmisinə xidmət göstərir. Dənizdə neftqazçıxarma obyektlərində ümumilikdə 18 dalğıc stansiyası yaradılıb. 2008-ci ildə dalğıclar 21.100 saat su altında işləyiblər ki, bu da ayda 1758 saat edir. "28 May", "Neft daşları", N.Nərimanov adına, "Qum adası", "Abşeronneft" NQÇİ-də işlər görülüb. Fırtınalı havalarda suyun altındakı estakadalarda, boru kəmərlərində təmir işlərinin aparılması, kabel xətlərinin çəkilişi xüsusilə çətindir. Buna baxmayaraq dalğıclar əlverişsiz hava şəraitində də suyun altına enərək qəza yerlərində kəsmə və qaynaq işləri aparır, batmış obyektlərin sudan çıxarılmasını həyata keçirir, kommunikasiya xətlərini bərpa edirlər. Ötən il bu idarənin yaxından iştirakı ilə ikibloklu platforma "Ümid" yatağına daşınıb və dənizin 56 metr dərinliyində quraşdırılıb. Platformanın nəqli zamanı ən yaxşı 15 dalğıc və xilasedici "Avior", "Geofizik", "Təbriz Xəlilbəyli", "Orion-24" gəmilərində təhlükəsizliyə nəzarət işini həyata keçirib. Onlar platformanın dənizin dibinə bərkidilərək bütün sutkanı növbə çəkiblər. Dalğıclar həmçinin testləşdirmə vasitəsilə köhnəlmiş estakadaların, platforma, boru kəmərləri və dəniz gəmilərinin möhkəmliyini yoxlayır və onların dayanıqlığı üçün məsuliyyət daşıyırlar. Onlar obyektlərin qəzalı yerlərini müəyyənləşdirir və həmin yerlərlə təhqiqat aparırlar. Dövlət Neft Şirkətinin (ARDNŞ) "Dənizneftqazlayihə" institutunun mütəxəssisləri məhz dalğıcların məlumatları əsasında həmin konstruksiyaların möhkəmləndirilməsi və əvəzləndirilməsi üçün layihələr hazırlayırlar. Qeyd edək ki, dənizin dibində işləyən dalğıcların əməyi hətta kosmonavtların işindən də ağır və təhlükəli hesab olunur. Suyun altında işləyən insanda tənəffüs, psixika, nitq dəyişilir, barokamerada ancaq idarələrlə danışmaq mümkündür. Xəzər dənizində ən çətin iş suyun altında işləməkdir. Burada suyun temperaturu qışda, həm də yayda 3 - 4 dərəcədən yüksək olmur. Bundan başqa, Xəzərin dibi də çox bulanıqdır.

XDND-nin Dalğıc və Qəza-Xilasetmə İşləri İdarəsinin baş mühəndisi Əbülfəz Nəsirovun sözlərinə görə, idarə müasir "kəşfiyyat" aparatları ilə təchiz olunub. "Skorpio" aparatı vasitəsilə dənizin 800 metr dərinliyindən məlumat almaq, dənizin dibindəki obyektlərdə baş verən qəzanın xarakterini öyrənmək və batmış yükləri qaldırmaq mümkündür. Digər nəzarət həyata keçirən sualtı aparat "Sixuk"dur. Onun "göz"lərindəki rəngli telekamera sualtı ərazinin koordinatlarını, eləcə də qrunt sularındakı əşyaların yerini müəyyənləşdirir, dalğıcların gələcək iş yerlərini təyin edir. "Təbriz Xəlilbəyli" xilasetmə gəmisində quraşdırılmış bu cihazlara sualtı aparat bələdçiləri qulluq edir. Ötən il 6 bələdçi Böyük Britaniyada təlim keçib. Ə.Nəsirov qeyd etdi ki, bu gün Dalğıc və Qəza-Xilasetmə İşləri İdarəsi həm də özünün idarəetmə strukturu, yüksəksəviyyəli peşəkar kadr potensialı ilə fərqlənir. İdarə mərkəzi ofisi Londonda yerləşən Beynəlxalq Dalğıc Müqavilələri Təşkilatının üzvüdür. Bu qurumun nümayəndələri Bakıda olub, Dalğıc və Qəza-Xilasetmə İşləri İdarəsinə məxsus texnikaya baxış keçirib, təchizat işlərini yoxlayıb və təhlil ediblər. Təşkilatın Londondakı təhsil mərkəzi dünyanın müxtəlif regionları ilə bərabər, Azərbaycan neftçiləri ilə də sıx əməkdaşlıq edir. Ötən il idarənin Dalğıc və Qəza-Xilasetmə İşləri İdarəsinin ümumilikdə 15 dalğıcı oradakı kurslara cəlb olunub, ən istedadlı 5 mütəxəssis supervayzer beynəlxalq sertifikatına layiq görülüb. Baş mühəndisin dediyinə görə, hazırda 6 nəfər azərbaycanlı dalğıc orada baş aparatlar üzrə bələdçi təhsili alır. Beynəlxalq sertifikatlara layiq görülən mütəxəssislər nəhəng layihələrdə iştirak hüququ qazanırlar. Daha 43 dalğıc isə ingilis dili kurslarına hazırlaşır ki, gələcəkdə həmin mərkəzdə ixtisaslarını artırsınlar.

Sevil

Həftə içi.- 2009.- 6 mart.- S. 5.